Ægir - 15.09.1974, Blaðsíða 13

veiðum innan ótiltekinnar fjarlægðar, en síð-
ar var tekið fram, að átt væri við 200 míl-
ur. Alsír, Cameroon, Ghana, Ivory Coast,
Kenya, Líberia, Madagaskar, Mauritius, Sene-
&al og Sierra Leone, Sómalía, Súdan, Túnis
og Tanzanía fluttu tillögu um 200 mílna efna-
hagslögsögu og 10. ágúst 1973 flutti Pakistan
tillögu um 200 mílna efnahagslögsögu.
Yfirlýsingar og tillögur í undirbúnings-
nefndinni hafa sýnt, svo ekki verður um
villst að mjög viðtækur stuðningur er nú
fyrir hendi í öllum hlutum heims við efna-
hagslögsögu strandríkisins allt að 200 míl-
um — í Mið- og Suður-Ameríku, Kanada, Afr-
íku, Ástralíu, Asíu, Noregi og íslandi. Hafa
verður í huga, að fjöldi þeirra ríkja, sem
styðja þessar hugmyndir, er miklu meiri en
fjöldi þeirra ríkja, sem formlega hafa flutt
tillögur. Enginn vafi leikur því á því, að
þriðja hafréttarráðstefnan mun miða störf
sín við allt aðrar forsendur en ráðstefnurnar
1958 og 1960. Þróun þjóðaréttar hefir verið
mjög hraðfara á undirbúningsstiginu og enda
þótt á hinum fyrri ráðstefnum hafi mest
fylgi verið við 12 mílna mörk, verður þriðja
ráðstefnan að byggja starf sitt á þessari
þróun. Aðalverkefni hennar verður að setja
í samningsform efnahagslögsöguhugtakið, sem
nú þegar hefur stuðning meirihlutans. Kröf-
ur eru einnig fyrir hendi um yfirráð strand-
ríkisins yfir hafsbotni umfram 200 mílur, svo
og kröfur landluktra ríkja og þróunarríkja á
sama svæði um réttindi innan efnahagslög-
sögu. Engu að síður hlýtur meginreglan um
efnahagslögsögu allt að 200 mílum að verða
óumflýjanlegur hornsteinn í hinu nýja kerfi,
sem nú hefur þróast.
VII
1 réttarhöldunum fyrir alþjóðadómstólnum
hafa ríkisstjómir Bretlands og Sambandslýð-
veldisins Þýzkalands sett fram rök sín gegn
lögmæti hinnar íslenzku reglugerðar frá 1972
Um 50 mílna fiskveiðimörk. Rökin eru svipuð
hjá báðum aðilum. Að meginstefnu til er þar
um tvö aðalatriði að ræða:
Fyrra atriðið er, að fiskstofnar á íslands-
svæðinu hafi verið mjög úthaldsgóðir og að
þeir séu ekki í hættu. Ef hins vegar sé hægt
að sýna fram á annað með vísindalegum rök-
um þá sé það mál, sem fjalla beri um í tví-
hliða samningum eða öllu heldur á vegum
Norðaustur- Atlantshafsfiskveiðinefndarinnar
Þessi röksemd er ekki rétt. í fyrsta
lagi er berum orðum tekið fram í samningnum
um ofangreinda nefnd, að engin ákvæði hans
hafi áhrif á skoðanir samningsaðila varðandi
víðáttu landhelgi eða fiskveiðimarka. Ríkis-
stjóm íslands gerði raunar fyrirvara þegar
við fullgildingu sína á ofveiðisamningnum frá
1946 um að aðild íslands gæti ekki komið í
veg fyrir framkvæmd landgrunnslaganna frá
1948. Sömu sjónarmið komu fram í ákvæðum
samningsins um verndun fiskimiða í Norð-
vestur-Atlantshafi (ICNAF) frá 1949 og
samningnum varðandi Norðaustur-Atlants-
hafið (NEAFC) frá 1959. Það er því ljóst,
að Norðaustur-Atlantshafsfiskveiðinefndin er
ekki sá aðili, sem ákveður fiskveiðimörk. Enn-
fremur verður að leggja áherslu á, að hér
er grundvallaratriðið ekki verndun fiskstofna.
Af Islands hálfu hefir við fjölmörg tækifæri
verið tekið fram, að ekkert sé því til fyrir-
stöðu, að virtar séu alþjóðlegar meginreglur
um verndun fiskstofna, einnig innan fisk-
veiðimarkanna, og að styrkja beri starfsemi
svæðastofnana á því sviði. Það er staðreynd,
að verndarreglur þær, sem gilda innan íslensku
fiskveiðimarkanna eru miklu strangari en þær
reglur, sem fiskveiðinefndin miðar við. Hins
vegar er villandi að tala um þolgæði fisk-
stofnanna við ísland á grundvelli aflaskýrslna
yfir langt tímabil. Alveg er þá horft fram
hjá því, að tiltekinn afli krefst nú meiri fyrir-
hafnar en áður var. Togarar nota nú margs-
konar leitartæki og veiðitækni þeirra er nú
miklu hagkvæmari en áður. Sú staðreynd, að
þessi aukna veiðitækni hefur ekki leitt til
meiri afla en áður, sýnir þegar öllu er á botn-
inn hvolft, að fiskstofnarnir hafa rýrnað. En
það sem um er að ræða hér er raunar ekki
spurningin um verndarráðstafanir. Það, sem
skiptir máli hér, er spurningin um hlutdeild
í hagnýtingu auðlinda.
Með öðrum orðum má segja, að allir geti
verið sammála um, að innan tiltekinnar fjar-
lægðar frá ströndum hafi strandríkið öll rétt-
indi til veiða, en útlendingar engin. Spurningin
er — og hefur alltaf verið — innan hvaða
fjarlægðar? Það er kjarni málsins. Gera verð-
ur glöggan greinarmun á verndarráðstöfunum
annars vegar og hagnýtingu eða hlutdeild í
hagnýtingu hins vegar. Spurningin um fisk-
veiðimörk varðar ekki aðeins verndarsjónar-
mið sem slík, heldur fyrst og fremst hagnýt-
ÆGIR — 269