Ægir - 15.03.1977, Side 10

en ganga ekki á haf út eins og laxinn. Merk-
ingar hafa sýnt að yfirleitt fer bleikjan ekki
lengra en 80—100 km frá árósum.
Fæðuval bleikju í hafinu er fjölbreytt.
Fyrst á vorin, þegar bleikjan kemur út í haf-
ið, lifir hún einkum á rauðátu (Calanus fin-
marchicus); rauðáta er krabbadýr, 2—3 mm
langt. Þegar líður á sumarið verður minna
um rauðátuna. Þá lifir bleikjan einkum á
síldar- og þorskseiðum og smáum krabba-
dýrum.
Seinni hluta júní eða fyrri hluta júlí geng-
ur sjóbleikjan aftur í árnar, eftir að hafa
verið rúmlega mánaðartíma í sjónum. Þá
snýr hver til síns heima, og hafa bleikjurnar
þá jafnan synt fram hjá nokkrum árósum
áður en þær koma til heimkynna sinna. Fyrir
kemur þó að fiskar villist í aðrar ár. Yfir-
leitt er það hrygningarfiskurinn sem fyrstur
gengur í árnar, venjulega á tímabilinu frá
júnílokum fram í miðjan júlí, og hefur þá
dvalist um mánaðartíma í hafinu. Geldfiskur
gengur venjulega í árnar frá miðjum júlí til
júlíloka og er það oft tiltölulega vænn fisk-
ur. Minnstu fiskarnir eru seiði sem fóru í
fyrsta skipti til sjávar um vorið, og ganga
þeir seinna að sumrinu, eða frá júlílokum til
ágústloka. Þannig er bleikjan venjulega öll
gengin í árnar í lok ágúst. í Kanada og á
Novaja Semlja gengur sjóbleikja í ár um
mánaðamótin júlí-ágúst eða um mánuði seinna
en í Noregi.
1 sjónum fitnar og stækkar bleikjan mjög
ört. Á því 4—6 vikna tímabili sem hún dvelst
í sjó lengist bleikja, sem gengur til sjávar í
fyrsta skipti, um 6—10 cm. Bleikja sem hef-
ur hrygnt áður lengist venjulega ekki mikið
vegna þess að hún er fremur mögur, þegar
hún gengur til sjávar; hins vegar fitnar hún
mikið. Vaxtarhraði sjóbleikju er lítið rann-
sakaður. Þó virðist sem sjóbleikja á mismun-
andi svæðum vaxi álíka ört. Ekki liggja fyrir
nákvæmar upplýsingar um það, hve stór,
gömul og þung bleikjan getur orðið á hinum
ýmsu svæðum. Þó má geta þess, að stærstu
bleikjurnar sem fundust við bleikjurannsókn-
ir í Kanada 1953 voru frá 80—84,5 cm (Gra-
inger 1953). Hæsti aldur var 23 ár og mesta
þyngd 4,8 kg. Á Svalbarða fannst sjóbleikja
sem var 72 cm og 4,7 kg (Dahl 1926). í N-
Noregi fór fram athugun á sjóbleikju, og
mældust stærstu fiskarnir frá 57—60 cm,
mesta þyngd um 4 kg en mesti aldur 16 ár.
Yfirleitt verður bleikjan þó ekki þyngri en
1V2— 2 kg.
Aldur fiska og árlegan vöxt má lesa af
hreistri og kvarnasteinum. Þegar fiskurinn
vex hratt, myndast breiðir hringir á hreistri
og kvörnum, sumarhringir. Þegar fiskurinn
vex hægt, verða hins vegar til mjóir hringir,
vetrarhringir. Hreistrið sýnir ekki aldur
fisksins, þegar hann er hættur að vaxa. Kvarn-
arsteinar sýna hins vegar aldur fisksins, þó
að hann sé hættur að vaxa. Auk þess er oft-
ast hægt að sjá á kvarnarsteinunum, hve
gamall fiskurinn var þegar hann hrygndi í
fyrsta skipti, og einnig hve oft hann hefur
hrygnt.
Línurit 1 sýnir meðalvöxt bleikju og sjó-
birtings í Salangenánni í Noregi. Annars veg-
ar er um að ræða bleikju sem gengur til sjáv-
ar í fyrsta skipti fjögurra ára gömul, og hins
vegar bleikju sem gengur til sjávar í fyrsta
skipti firnm ára görnul. Vöxturinn er mæld-
ur eftir hreistri fisksins. Til samanburöai’
sjást á línuritinu strikaðar línur fyrir vaxt-
arhraða sjóbirtings. Af því má sjá, að vaxtar-
hraði fisksins eykst eftir að hann fer að
ganga til sjávar. Vaxtarhraði sjóbirtings 1
sjónum er nokkru meiri en bleikjunnar. Það
sést einnig á línuritinu að sjóbirtingurinn er
minni en bleikjan, þó jafngamall sé, þegar
hann gengur í fyrsta skipti til sjávar. Línu-
ritið um vaxtarhraða sjóbirtings sýnir jafn-
an árlegan vöxt eftir að fiskurinn gengur 1
sjó. Ástæða þess er sú að sjóbirtingurinn,
88 — Æ G I R