Ægir - 01.09.1984, Blaðsíða 20

Og þá kemur að því hvernig
best verður að nýta síldina. Síld
sem matvara á í harðri samkeppni
við margar aðrar fisktegundir s.s.
makríl, sardínur, sardinelluro.fi.
Síldin veiðist aðallega í Norður-
Atlantshafi og er gert ráð fyrir að
heildarsíldveiðarnar á þessum
slóðum verði þær sömu fram til
ársins 1986, þ.e. um 1,2 milljón-
ir tonna. Hlutur Noregs í þessum
veiðum hefur verið um 5,5% en
ef frá þessum tölum er dregið það
sem veitt var af síld í Eystrasalti,
þ.e. um 450.000 tonn, verður
hlutur Noregs um 10%. Til gam-
ans má geta þess, að mesta fram-
leiðsluþjóð á síld til manneldis í
V.-Evrópu síðastliðin 5-6 ár, er
Svíþjóð.
Utan Norður-Atlantshafs-
svæðisins er stærstu síldarstofn-
ana að finna við N-Ameríku.
Veiðin í Kyrrahafinu hefur á
seinni árum verið um 200.000
tonn, en á Atlantshafsströndinni
hefur veiðin á undanförnum
árum verið frá 225.000—300.000
tonn.
Til samanburðar má geta þess
að veiðar á fiskstofnum, sem fara
til samskonar framleiðslu og síld,
s.s. ansjóvetu, varum 15 milljón-
ir tonna og veiðin á makríl er
árlega á bilinu 3-4 milljónir
tonna. Rétt er einnig að geta þess
að árleg framleiðsla á fiskmjöli er
4,5-5 milljónir tonna og um 1,5
milljónir tonna af lýsi. Svarar
þetta til þess, að um 25 milljónir
tonna af fiski sé sett í bræðslu af
heildarheimsveiðinni, sem er
talin vera að jafnaði um 70 millj-
ónirtonna. Þaðernauðsynlegtað
benda á að ekki svo lítill hluti
þess mjöls og lýsis sem framleitt
er í heiminum, fer til manneldis
og kemur þetta kannski mörgum
á óvart.
Á tímabili sem spannar 50 ár í
síldveiðisögu okkar, var að jafn-
aði verkað milli 200—280.000
tonn af síld til manneldis í heim-
inum, afgangurinn fór til
bræðslu. Á þessu 50 ára tímabili
var víða matarskorturogsíld ódýr
matvara. Upp úr 1960 varð breyt-
ing á síldarmarkaðnum sem lýsti
sér í hraðminnkandi neyslu, sér-
staklega í A-Evrópu, og á árunum
1961—1970, þ.e. áður en síld-
veiðarnar urðu innan við
200.000 tonn á ári, var meðal-
framleiðsla á síld til manneldis
um 84.000 tonn, en heildarmeð-
altalsveiðin var þá um 660.000
tonn. Eftir 1975 hefur verið
óleyfilegt að setja síld í bræðslu
og það einungis gert í undantekn-
ingatilfellum. Staðreyndin er sú
að markaðirnir fyrir síld til
manneldis hafa allstaðar dregist
stórlega saman. Og hver er svo
framtíðin hvað varðar sölu á síld
til manneldis? Á síðustu árum
hafa menn stöðugt staglast á því
að fiskist síld á ný megi ekki undir
neinum kringumstæðum setja
okkur í þá aðstöðu að verða að
bræða hana. Er þetta raunhæft?
Að mínu áliti er svo ekki. jafnvel
á þeim árum þegar síld var með
ódýrustu matvöru sem fáanleg
var, og skortur var á matvöru,
seldist aldrei meir en 200-
250.000 tonn af síld til manneld-
is, eða 20% af veiðinni. í dag er
kaupmáttur fólks miklu meiri og
þar af leiðandi samkeppnin við
aðrar matvörur harðari. Væri
bara okkar síldarstofn í vexti og
aðrir á niðurleið, væri e.t.v.
möguleiki á að auka markaðs-
hlutdeild okkar á síld, en svo er
nú ekki fyrir að fara, þvert á móti.
Bæði eru nú kominn á innflutn-
ingshöft og hærri tollar en áður
þekktust í mikilvægustu markaðs-
löndunum innan EBE og frá 1978
hefur mikið magn af síld komið
frá Kanada sem hefur haft það í
för með sér, að verð á síld hefur
fallið. Aðrar þjóðir svo sem Danir
hafa tekið við hlutverki okkar í
síldariðnaðinum og má t.d. geta
þess, að í dag eigum við Norð'
menn um 60 síldarflökunarvélar
í öllu landinu, en í Danmörku er
einn síldarverkandi með jatn'
margar flökunarvélar. Einnig
hefur síldariðnaðurinn í þessun1
löndum breytt neyslumyn5trl
fólks. Smásíld og horsíld hafa
mikið til tekið við af stórsíldinn'-
Neytendur hafa vanist nýju
bragði og þessu verður ekki auð'
velt að snúa við. Það liggur 1
augum uppi að með vaxandi sílu'
arstofnum verðum við að vinna
hina gömlu síldarmarkaði aftur
og finna nýja, og eins og IVst
hefur verið hér að framan verður
það torvelt. Og þá er það spurn'
ing um, hve mikið af síld mögu'
legt er að selja til manneldis. Aö
nefna hærri tölu en 100.000 tonn
væri mikil og óhófleg bjartsýni-
Möguleikar á meiri síldarsölo
er helst á þeim mörkuðum senl
við erum ekki á í dag, þ.e. Japa11,
Miðausturlöndum, Suðausturj
Asíu og ekki síst A-Evrópu-
mörgum þessara landa eru mi^
greiðsluerfiðleikar fyrir hendu
sérstaklega í þeim mikilvægu5tu'
í A-Evrópu. E.t.v. eru einnig þelt
möguleikar fyrir hendi að hæ£
sé að nýta síldina á annan hátt e[1
hingaðtil hefurveriðgert, s.s. svl
og hrogn. Þá er það spurning111,
hvernig getum við fengið sen1
mest, atvinnulega séð, út úr silo
ariðnaðinum, þ.e. að fullvinn*1
síldina hér heima. .
Hvort sem mönnum líkar Pa°
betur eða verr og hvort sem hæg
verður að selja 100.000 er,a
300.000 tonn, þá verður
bræða mikið magn af síld, et
þegar síldarstofninn hefur
náð
sinni fyrri stærð. Við skulum ek,
ert vera að hneykslast yfir Þv!j
Síldarlýsi nýtistaðstórum hlutau
manneldis og ef einhver vl
kaupa og getur borgað
mjölið má einnig vel nota þaö
476-ÆGIR