Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Page 7

Guðmundur S. Alfreðsson, cand. jur.:
DÖNSKU HEIMASTJÓRNARLÖGIN
FYRIR GRÆNLAND
Á haustfundi sínum 1972 samþykkti grænlenzka landsráðið, að til-
lögu Jonathan Motzfeldt, að mæla með því við Grænlandsmálaráðu-
neytið í Kaupmannahöfn, að stofnuð yrði nefnd, sem kanna skyldi
leiðir til að auka hlutverk og ábyrgð ráðsins í framtíðarþróun mála
á Grænlandi. Með stjórnarskrárbreytingu árið 1953 var Grænland inn-
limað í Danmörku og nýlenduskipaninni (amk. að nafninu til) af-
létt. Um þetta víðáttumikla og fjarlæga amt hafa þó gilt margvísleg
sérfyrirmæli. Skv. 1. 76/1976 hafði landsráðið ákvarðanavald í þeim
málaflokkum, sem dönsk lög fólu því. Slík framsöl, t.d. varðandi fá-
tækra- og friðunarmálefni, voru fátíð. Grænlandsmálaráðherrann
hafði vald til að ógilda ákvarðanir ráðsins, ef það fór út fyrir vald-
svið sitt og ef samþykktir þess brutu í bága við lög. Ennfremur hafði
ráðið ráðgjafar-, tillögu- og fyrirspurnarrétt varðandi dönsk lög og
stjórnvaldsákvarðanir, sem snertu grænlenzka hagsmuni.
1 framhaldi af ofangreindum tilmælum landsráðsins setti Græn-
landsmálaráðherrann í janúar 1973 á stofn heimastjórnarnefnd
(hjemmestyreudvalget), sem í sátu 8 Grænlendingar: 5 landsráðs-
fulltrúar, báðir grænlenzku þjóðþingsmennirnir og fulltrúi Sambands
grænlenzkra sveitarfélaga. Þessi nefnd sendi í febrúar 1975 frá sér
skýrslu um æskilega verkaskiptingu Grænlendinga og Dana, eins
konar samningsgrundvöll. Meðal ástæðna, sem nefndarmenn töldu mæla
með heima- eða sjálfstjórn, eru nauðsynin á að varðveita grænlenzk
séreinkenni og menningu, ólík tungumál og tjáningarvandkvæði, land-
fræðileg fjarlægð og samgönguerfiðleikar, vanmátturinn því samfara
að horfa á allar meiri háttar ákvarðanir teknar í Kaupmannahöfn og
athafna- og áhugaleysi grænlenzkra stjórnmálamanna vegna ónógra
verkefna.
69