Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Page 33

Var einnig' svo fyrir gildistöku 36. gr. samningalaganna. Dómstólar
beittu m.a. túlkunarreglum til þess að komast að sanngjarnri niður-
stöðu. Að mati Gomards felst mikilvægi nýju reglunnar ekki hvað síst
í því, að það starf, sem dómstólarnir áður unnu í þessum efnum í nafni
túlkunar, þarf ekki lengur að fai’a fram með þeim hætti, heldur getur
átt sér stað með beinni tilvísun til nýju reglunnar. Undir þetta sjónar-
mið má fyllilega taka. Öll rök mæla með því, að unnt eigi að vera að
komast að sanngjarnri niðurstöðu, þegar þörf krefur, með beinni heim-
ild í lögunum sjálfum í stað þess að byggja á langsóttum túlkunarregl-
um.
Samningssamband aðila veitir þeim bæði réttindi og léggur á herðar
þeirra ýmsar skyldur. Aðalskylda flestra fjármunaréttarsamninga er
að jafnaði sú að inna af hendi þá greiðslu, sem samningurinn hljóðar
um. Þá getur það og heyrt til réttra efnda á samningi að inna af hendi
ýmsar aukágreiðslur, sbr. t.d. ákvæðin í 18.-20. gr. laga nr. 39/1922 um
lausafjárkaup. Ussing bendir á,62) að áhrif samningssambandsins geti
verið enn víðtækari en þetta, og til þess að komast hjá bótaábyrgð eða
öðrum afleiðingum þurfi samningsaðilar oft að taka tillit til hagsmuna
gagnaðila og framkvæma ýmsar athafnir til varnar þessum hagsmun-
um umfram það, sem beinlínis kemur fram í samningnum sjálfum, eða
með orðum Ussings sjálfs:62)
„Pá baggrund heraf kan man formentlig sige, at parterne i skyld-
forholdet har en vis pligt til að tage rimelig hensyn til hinandens
interesser. Den der ikke tager fornodent hensyn, vil normalt ifalde
erstatningsansvar for deraf folgende skader . .. Det er vanskeligt
at fastslá nojagtige almindelige regler her om. En medvirkende
grund her til er det, at retsreglerne pá dette felt er i stærk udvik-
ling ... i nyere tid er næsten hele kontraktsretten blevet gennem-
trængt af princippet om bona fides. (Leturbr. Þ.Ö.). Kontrak-
ternes retsvirkninger má fastsættes i overensstemmelse med,
hvad bona fides kræver.“
Þeirri skyldu, sem Ussing lýsir svo í hinum tilvitnuðu orðum, hefur
af öðrum verið lýst sem skyldu samningsaðila til þess að „optræde loy-
alt“ í samningssambandinu63) eða það, sem hér mætti kalla skyldu
samningsaðila til þess að koma fram af tillitssemi og sanngirni gagn-
vart viðsemjanda sínum.
62) Henry Ussing, Obligationsretten, Almindelig del. Kaupmannahöfn 1961, bls. 22-24.
63) Palle Bo Madsen, Loyalitetskrav i kontrakts- og konkurrenceretten, UFR 1982 á bls. 165.
111