Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 15.01.1930, Blaðsíða 2

2
fir lanði afturhalðsins.
ÞaÖ er ekki langt síðan það
Jrótti með stærri tíðindum að
telja, að Mussolini og páfinn
hefðu gert með sér frið. Svo var
að heyra á erlendum blöðum,
sem báðir aðiljar væntu sér af
því giftu og sæmdar. Og senni-
legast er, að hvorugum muni af
veita, ef slíks væri kostur, en
litlar vonir um að svo verði. Ka-
Jrólska kirkján getur ekki auð-
veldlega lagst lægra en að fiiggja
vegtyllur og fríðindi úr hendi
slíks manns. Og æfisögur Musso-
linis, þær, sem hlaðið er á bóka-
markað Evrópu, munu naumlega
fá þvegið af honum þann blett,
að hann sé vanskapaðasta stjóny
málafyrirbrigði sinnar aldár, og
er pá mikið sagt. Tvent er það,
sem einkum hefir verið talið til
sæmcíár hinu ítalska einræði, og
sem átt hefir að vega á móti
hryðjuverkunum, siðleysinu og
grimdinni. Hið fyrra er stundvísi
itölsku járnbrautarlestanna, sem
nú loks þykja ganga nokkumveg-
inn eftir áætlun á síðari árum.
Hitt er „blómgun atvinnuveg-
anna“ og aukin „efnaleg velrneg-
un“ þjóðarinnar, sem mikið hefir
verið látið af.
Með einræði er þjóðin gerð ó-
myndug og áhrifalaus. Eins og
nú háttar högum verður þvi að
eins haldið við með því að vaxð-
veita og hlynna að fáfræði al-
þýðu og þaulnýta fáfræðina í
þjónustu stjómmálanna. Afleið-
ingin verður sú, að alment sinnu-
leysi legst á hugina, eins og
blóðsuga, kæruleysi, hjátrú, for-
dómar og undirlægjuháttur dafn-
ar hröðum skrefum. Á slíku á-
standi hvilir einræðið í ítalíu.
f orði kveðnu eru allir ítalir
svartliðar og enginn öruggur um
iif né limu nema hann játi þá
trú. Öll blöð í ítalíu eru svart-
liðablöð, og ritskoðun ströng og
grirnm. En það þarf ötrúlega lip-
urð til þess að ljúga svo til um
staðreyndir, að ekld grisji í gegn.
Og öðru hvoru gægist ástandið
i gegnum ritskþðun og blekking-
ar fascismans. i
Hinn 15. nóv. síðastliðinn hélt
samband ítalskra hlutafélaga
fund mikinn í Róm til þess að
ræða áhugamál sín, einkum iðn-
aðarhorfur. 1 sambandinu eru
15 920 félög og nemur höfuðstóll
'þeirra um 48 milljörðum líra.
Stærsta dagblnð Rómaborgar, Gi-
. omale d’Italia, skýrir frá fund-
inum og er svo að sjá, sem þar
h*fi kveðið nokkuð við annan tón
en hinn venjulega. Eigi að síður
lann fundurinn ástæðiu til þess aö
votta Mussolini sérstaka hollustu
sína og róma þá blessun, cr landi
og lýð hefði hlotnast af svartliöa-
stefnunni. En öldd er þeim fagur-
mælum treystandi um of. Þau eru
ekattur, s«m allar eamkomur
verða að greiða Muasoliui, ef
þeirn á ekki að vorB* hleypt upp.
VIKUÚTGAFA ALÞÝÐUBLAÐSINS
Formaður þessa sambands, de
Pivelli, er einn af stærstu iðnrek-
endum á ftalíu. Full vissa er fyrir
þvi,.að Mussolini hefir hvað eftir
annað boðið honum fjármálaráð-
herraembættið, en hann jafnan
hafnað. I ræðu þeirri, sem Pirelli
hélt á sambandsfundinum, rakti
hann rök þeirra vandkvæða, sem
hvíldi á ítalskri framleiðslu, og
mat þau til samanburðar við til-
svarandi ástand annars staðar i
Evrópu.
Af ræðu de Pirelli verður 'það
ljóst, að framleiðslukostnaður í
Italíu hefir nálega ekkert lækk-
að, að vérz'unarjöfnuðurinn er
afar-óhagstœður og að skertir
hafa verið til mum varasjóðir
Banca d’Italia.
Afleiðingin er sú, að eins og nú
standa sakir getur ítalia ekki kept
við önnur lönd á einu emasta
sviði. Engin tollvernd, hversu há
sem er, getur orðið iðnaði né
landbúnaði að liði. Hið eina, sem
hjálpað getur, er að þrýsta fram-
leiðslukostnaðinum *niður. En til
þess þarf gagngerðar umbætur á
framleiðslutækjunum bæði í iðn-
aði og búnaði. Og til þess vantar
fé.
Hve tilfinnanlegur sá fjárskort-
ur sé, og hve mjög sé sorfið að
Banca d’Italia má nokkuð ráða
af ýmsu því, sem staðið hefir í
frönskum blöðum um það mál,
og enn fremur Norðurlandablöð-
um (Politiken) og virðist styðjast
við allgóðar heimildir.
Flestir stórbæir Italíu tóku
stærri og minni lán í Ameriku
fyrir nokkrum árum. Nú er því
svo háttað, að bæjarstjórnir eru
engar í Italíu, bæjunum er stjórn-
að af einvöldum svartliða, sem
stendur beint undir stjórninni.
Borgararnir vita því að jafnaði
ekkert um fjárhag bæjar síns.
Hið einasta, sem mönnum er
kunnugt um, er það, að útgjöldin
fara hækkandi og tekjuhalli er
nokkumveginn algengt orð um
fjárhagsafkomuna. Mussolini hef-
ir þvi séð sig neyddan til þess
upp á síðkastið, að áminna menn
um sparnað og hvers kyns ráð-
deild í meðferð efna sinna, svo
af meiru verði að taka til út-
gjaldanna.
En það virðist ekki hrökkva til,
og bréf hins mikilláta foringja
hafa ekki megnað að skapa það
fé, scm ekki var til. Fyrsta októ-
ber síðast'iðinn skyldi Genúa,
samkvæmt þar um gerðum samn-
ingi, endurgreiða til Ameríku 8V2
)milljónar dollara lán. Genúa er
ínesta verzlunarborg á Italíu, og
þessi upphæð virðist þvi ekki
hefði átt að verða ofjarl hinnar
stóru borgar. En samt sem ábur
gátu Genúamenn ekki gréitt
skuldina og báðust ýtrari gjald-
frests. Því var synjað. Þá skarst
stjómin í leikinn og lét þá am-
eríski bankinn til leiða3t, ef hann,
sakir hinmv mik'u áhœitu, fengi
timust vnð ot í vexti. Þetta
var í rauninm aama seoi synjun,
og lét þá stjómin Banca d’Italia
taka að sér láhið, 0g var það
greitt. En þetta atvik virðist,
benda til þess, að lánstraust Ital-
íu erlendis sé mjög á þrotum.
Svartliðastefnan hefir einangrað
landið. Það hefir dagað uppi sem
framleiðsluland.
En margt virðist einnig benda
til þess, að ærnar misfellur séu
á framkvæmd sjálfs stjórnarfars-
ins, 0g miklu meiri en mönnum
sé kunnugt. Fjárdráttur og svik
eru daglegt brauð í ltaliu og
virðist furðu létt tekið á slíku, er
svartliðar eiga í hlut. Siðasti stór-
svikarinn, sem komist hefir upp
um, var stjómari Milanoborgar,
þingmaðurinn Belloni. Hann tók
ekki aðrar refsingar fyrir klæki
sína en þær, að leggja niður
völd. Slíkir viðburðir eru ekkert
einsdæmi á ítaliu.
Sendimenn Italiu héldif mjög
til streytu skaðabótakröfum lands
síns á fundinum sæla í Haag og
báru við fátækt landsins. Það
er mælt, að Snowden hinn brezki
hafi ypt öxlum við barlómi þeirra
og mælt: „Italía er auðugust allra
landa. Hún hefir ráð á að hafa
tvo heri undir vopnum. Slíkt get-
ur ekkert annað ríki.“
Ómögulegt er að segja, hvenær
italska *[ijóðin þykist hafa full-
goldið stundvísi jámbrautarlest-
anna og það annað, er Mussolini
þykist einkum hafa afrekað þjóð
sinni til gagns. Friðarmálin við
káþólsku kirkjuna hafa án efa
styrkt stöðu hans í vitund al-
mennings.' Og það er afar-erfitt
að veita viðnám flokki, sem hrifs-
að hefir undir sig öll völd, emb-
ætti, dómstóla og fjárreiður, í
heil^i ríki, og sem auk þ^ss gerir
slíkar barnagælur við fáfræði og
hégómaskap sem Mussolini. En
frjálslyndum mönnum víðs vegar
um heim mun ekki þykja illa fara
á sáttum kaþólsku kirkjunnar og
hins ítalska ríkísvalds. Það em
hagsmunasamtök tveggja aðilja,
sein hvoT fyrir sig er dyggur út-
vörður afturhalds og fáfræði, til
þesis að hagnýta sér mennina.
Annar okrar með föðurlandsást,
„minningar feðranna”, borgararétt
og ýmislegt hugmyndamsl, hinn
selur rándýra „sáluhjálp” þeim,
sem ekki er búið að rýja inn að
skyrtunni. Annar hefir útlegð og
dauðadóma handa sínum upp-
reisnarmönnum, hinn hefír Hel-
viti. — Og báðir þykjast hafa
umboð sitt frá „hærri 6töðum".
En það, sem kátlegast er i
þessu sambandi og ástæða er til
þess að vekja athygli á, er sjálf-
stæöisþvaður Mussolini, sem
hann lætur rigna yfir þjóðina í
opinberum bréfum til þess að
kitla hégómagimi hennar og góð-
borgaralega drýldni. — ÞaÖ eru
einu úrræðin, sem hann kann til
þess að ráða bót á menningar-
legum og félagslegum meinum,
sem eru «ð hrapa þjóðinni i í-
akyggilflgaa vesalóóm. Þetta tw
algmgt tiltæki fhaldsflokk*.
ar fokið er í öll önnur skjól.
Gorgeirinn á að hylja getuleysið.
Það er gert í því yfirtaks traustí
á heimsku almennings, að slíkar
orðabrellur villi honum sýn. Þær
eiga að vera svöngum matur og
klæðlausum klæði — og huggun
þeim, sem misrétti liða 0g of-
sóknir. Og þyki einhverjum lágt I
aski sínum af öllu þessu, — þá
er kaþólska kirkjan við hendina
með himnesk gæði alls konar,
fleiri en ég kann að nefna.
I kjölfar hins ítalska „sjálfstæð-
is“ sig’ir „sjálfstæði” ýmissa ann-
ara landa, með vonaraugu sín
fest á Mussolini, — litlir spámenn
litilla hópa og. miklu seinheppi-
■ legri í' sjálfstæðis-skrifum. Ern
andleg einkenni eru hin sömu, —
sama hugmyndaruslið á boðstól-
um fyrir sama verð.
„Nú getur hver einn skygnst í
sinni sveit.“
S.
Ofviðri og skemdúr
á Siglufirði.
Þak teknr af húsi og
brýtur tvö önnur hús.
Siglufirði, FB., 11. jan.
Austan- og norðaustan-stóihriðar
hafa verið hér i meir en viku
undanfarandi með veðurofsa og
fannkomu. Um 11-Ieytið í gær-
kveldi fauk alveg þakið ai húsí
Matthiasar Hallgrimssonar kaup-
manns. Fólkið bjargaðist nauðu-
lega út, án þess þó að slys yrðt
af. Þakið lenti á Félagsbakaríinu
og braut þar reykháfinn og pakið„
þaðan á húsi Jóns Gunnlaugssonar
og braut stórt gat á norðurgail
efri hæðar. Auk þess urðu minni
skemdir á fleiri húsum, svo og á
símalinum og ljósaneti bæjarins.
Stórfenni hefir lagst yfir nokkur
fjáihús og geymsluhús, svo menrt.
hafa orðið að flytja úr þeim.
Björgun úr sjávarháska.
Vélbáturinn „Erik” ætlaði í
gær frá Hafnarfirði til Sandgerð-
is til sjóróðra þar. Formaðurinn
var Halldór Magnússon í Hafnar-
firði, eigandi bátsins. Á leiðinni
bilaði vélin og varð báturinn að
leggjast fyrir akkeri skamt frá
Hvassahrauni. Var hætta á, aS'
bátinn ræki upp í kletta, en legu-
botn ótryggur þarna. Þar var 8
fáðrna dýpi. Komst báturinn ekki
burtu þaðan hjálparlaust og voru
bátverjar staddir í mikilli hættu.
Gáfu þeir neyðarmerki. Var þá
símað um það frá Vatnsleysum
til Hafnarfjarðar. Fór línuveiðar-
inn „Pétursey” þegar á vettvang
og tókst skipverjum hans fyrir
góða framgöngu að bjarga öll-
um, sem á „Erik“ voru. Fluttl
„Pétursey” þá og vélbátinn til
Hafnaírfjarðar og kom 'þangað
aftur að áliðnum degi.
I