Alþýðumaðurinn - 24.10.1931, Blaðsíða 1

I. árg.
Akureyri, Laugardaginn 24. Okt. 1931.
62. tbl.
Ný átök.
Eins og skýrt var frá hér í blaðinu
á Laugardaginn var, eru komnir
fram tveir listar við kosningar á
foremur fulltruum á aðalfundi Síldar-
cinkasöiu íslánds, sem útgerðar-
inenn í Norðlendingafjórðungi e'ga
að kjósa. Margir mundu nú líta svo
á að útgerðarmenn hlytu að vera
einhuga um fulltrúaefnin, nema
þá að persónulegur valdastrekking-
ur ylli klofingi meðal þeirra. En
við nánari athugun sést, að hér, sem
annarstaðar í lífsbarátíunni, skiftast
jnenn í tvo flokka, sem hafa ólíkra
hagsrnuna að gæta. — Öðru
•megin eru stærri útgerðarmenn og
saltendur, sem einir vilja sitja að
veiði og söltun síldarinnar. Hinu
megin smábátaeigendur, sem stunda
síldveiðina í smáum stíi til nokkurs-
konar búdrýginda, þegar annað betra
•er ekki fyrir hendi. Stærri útgerðar-
menn reka síldveiðarnar og verkun
síldarinnar, sem gróðafyritæki. Síld-
véiðar smábátaeigendanna er aðeins
£inn þátturinn í sjálfsbjargarviðleitni
foeirrg, sem þarf að vera rekinn á
svo ódýran og hagkvæman hátt
sem framast er unt, ef hann á að
koma að liði.
Pegar Síldareinkasalan var stofn-
uð, var það aðallega tvent, sem
fyrir forgöngumönnum þeirrar hug:
myndar vakti- Fyrst það, að gera
tilraun á þenna hátt til að sameina
síldveioamennina til félagslegra á-
taka til að lyfta síldarútveginum
upp úr því ófremdarástandi, sem
hann var kominn l Og í öðru
lagi að gera smábátaútgerðarmönn-
um kleyft að stunda síldveiði, sér
til hagsbóta.
Með stofnun Síldareinkasölunnar
var fenginn einn seljandi fyrir alla
síld. Áður voru smábátaeigendur
algerlega upp á stærri síldveiðend-
ur komnir með sölu á því litla er
þeir öfluðu. Urðu að sæta því
verði, sem stærri síldarútgerðar-
mennirnir vildu gefa þeim, hvort
sem það var háít eða lágt. Gagn-
vart Síldareinkasölunni stóðu þeir
jafnt að vígi og stórútgerðarmenn-
irnir. Sátu við sama borð, hvað
sölu og verðlag síldarinnar snertir.
í skjóli Síldareinkasðlunnar átti
því síldveiði smabátanna að geta
dafnað og aukist, fjðldanum ti!
hagsbóta, eins og fyrir stofnendum
hennar hafði vakað.
En allt frá því að Sítdareinkasal-
an tók til starfa, hafa stærri útgerð-
armenn reynt að ná yfirráðum í
stjórn hennar, til þess að geta not-
að hana sér einum til hagsbóta. —
Hafa þeir borið fram frumvörp, er
hnigu í þessa átt, á öllum þingum,
er háð hafa verið síðan. Á síðasta
þingi var loks látið undan þessari
áleitni og útgerðarmönnum gefin
jöfn aðstaða og sjómönnum til yf-
irráða í Síldareinkasölunni,
Pegar svo var komið, að helm-
ingur yfirráðanna var kominn í
hendur útgerðatmanna, hlaut að
myndast barátta á milli stórútgerð-
ar- og smáútgerðarmannanna. —
Reynsla smábátaeigenda af Síldar-
einkasölunni -- einkum það ár
sem er að líða, eins og nánar verð-
ur komið inn á síðar — hefir opn-
að augu þeirra til fulls fyrir því,
að hagur þeirra er ekki trygður,
nema í stjórn Síldareinkasölunnar
sitji menn, sem skilja aðstöðu
þeirra og þarfir og vilja gera jafnt
fyrir alla. Peir hlutu því að bjóða
fram við þessar kosningar fulltrúa-
efni, sem þeir, af reynslu og þekk-
ingu, treysta til að gæta hagsmuna
þeirra í stjórn Síldareinkasölunnar.
Þess var getið hér á undan, að
smábátaeigendum yrði því aðeins
gagn að síldveiðunum, að þeir gætu
rekið þær án mjög mikils tilkostn-
aðar. Ef þeir geta sjálfir verkað
síldina, er altaf ótvíræður hagnaður
að síldveiðunum. Hér sannast, sem
víðar, að »holt er heima kvað«. —
Og það stendur einmitt svo á fyr-
ir smábátaeigendunum hér norðan-
lands, að þeir geta vel verkað síld-
ina af bátum sínum; ef ekki hver
út af fyrir sig, þá með féiagssöltun.
Pegar fram að síldartíma kemur,
hætta flestiv vélbátarnir þorskveið-
um- Peir, sem ekki hafa nægilega
margt heimilisfólk til að starfa við
þorskveiðamar að vorinu, hafa ráð-
ið til sín fólk til alls sumarsins. —
Pótt margir af þessum mönnum
verki fisk sinn sjálfir, er það ekki
nægilegt statf fyrir »Iandfólkið«,
sem verður að hafa sumaratvinnu
við bátana- Ef því bátarnir leggja
síldina, sem þeir veiða, upp til
verkunar í öðrum veiðistöðvum,
situr fólkið atvinnulítið heima.
Hvað miklu þetta munar fyrir
lítil sjávarþorp, sést á eftiríarandi
dæmum.
Dalvíkingar höfðu í sumar veiði-
leyfi fyrir 4000 tunnur síldar. Peir
keyptu verkun á alla síldina á Siglu-
firði. Verkunarláunin munu hafa
vetið 5 krónur á tunnu. Petta ger-
ir 20 þús. krónur, sem hefði runn-
ið í vasa Dalvíkinga, hefðu þeir
saltað síldina heima.
Ekki stærra þorpi en Dalvík er,
dregur um minna.
Ólafsfjörður er mannfleiri en Dal-
vík, enda hleypur á stærri tölum
hjá honum. Ólafsfirðingar höfðu
veiðileyfi fyrir 9000 tn. síldar, og
keyptu verkun á hana alla á Siglu-
firði. Verkunarlaunin hlaupa hjá
þeim upp á 45 þús. kr., sem hefðu