Alþýðumaðurinn - 26.06.1945, Qupperneq 1
ftlþíjíiumcii) uriuu
XV. árg.
Akureyri, Þriðjudaginn 26. Júní 1945
26. tbl.
„Flokkurinn1.
„Margt kemuE upp þá hjúin
deila“ segir gamall, íslenskur
málsháttur. Það kemur líka ým-
islegt fram í dagsljósið, þegar í
odda skerst með fólki, sem
máske virðist í fljótu bragði
ekki mikils vert, en sýnir í raun
og veru höfuð stefnumið ein-
staklinga og flokksheilda í mjög
skýru ljósi.
í deilunum í Kaupfélagi Sigl-
firðinga ber ekki — móts við
annað — mikið á einni setningu,
sem höfð er eftir kommúnista-
meirihlutanum í stjórn K. S.
þegar hann rak framkvæmda-
stjóra félagsins frá starfi hans.
Framkvæmdastjórinn á að hafa
spurt af hvaða ástæðum hann
væri rekinn — og það ekki að
ástæðulausu myndi margur ætla
Sakir voru engar á hendur mann
inum, en brottreksturinn var rétt
lættur með því, að í þessu starfi
þyrfti að vera maður, sem flokk-
urinn treysti — sem FLOKKUR-
INN treysti. — Það virtust ekki
vera hagsmunir Kaupfélagsins,
ekki réttindi mannsins, sem að
var spurt. Það var „flokkurinn“.
Hvaða flokkur vita allir.
Þeir menn, sem ekki hafa átt-
að sig á því hvað hér liggur á
bak við, hlæja að svona skilgrein
ingu á hlutunum. En hér er full-
komið alvörumál á ferðinni. —
Hvorki meira né minna en átök
milli flokkseinræðis öðru megin
og einstaklingsréttar og lýðræð-
is hinumegin.
Þessi átök eru byrjuð í verk-
lýðshreyfingunni síðan kommún
istar komust þar til valda. Svo
langt er þetta farið að ganga að
ekkert er skeytt um lög Alþýðu-
sambandsins. Lög um stéttarfé-
lög og vinnudeilur eru þverbrot-
in og einslaklingsréttur eða á-
kvarðanir einkis virtar. Allar
aðgjörðir Alþýðusambandsins
eru nú miðaðar við það eitt að
stjórn þess fari með allt vald
verklýðsfélaganna, og verkalýð-
ur landsins verði hugsunarlaus,
ákvarðananna og auðsveipur
fjöldi, sem einræðishönd „flokks
ins“ stjórnar eftir geðþótta með
hag hans fyrir augum. Og það
væri synd að segja að „foringj-
arnir“ fari dult með þetta. —
Verkam. 10. þ. m. sagði að þar
sem kommúnistaflokkurinn væri
„stærsti“ flokkurinn á Siglufirði
hefði hann rélt til að stjórna K.
S. burtséð frá því þó aðrir flokk
ar samanlagt væru fjölmennari í
félaginu. Það verður ekki fjöl-
yrt frekar um þá hættu, sem að
félagásamtökum alþýðunnar
steðjar vegna þessa og hver
fleiri öfl eru hér að verki. En
tími mun vinnast til að ræða það
síðar.
Erlendar fréttir
PÓLLANDSMÁLIN
Réttarhöldin í Moskva yfir
Pólverjum þeim, 16 að tölu, sem
Rússar handtóku síðastliðinn vet
ur, er þeir komu til samninga við
þá, hafa skipað mikið rúm frétt-
anna síðastliðna viku. Réttar-
höldunum er nú lokið, og hefir
dómur verið upp kveðinn. Nið-
urstaða dónisins var sú, að einn
(Okuli(Jci hershöfðingi) var
dæmdur til tíu áx-a fangavistai',
einn í átta ára fangelsi, 2 í finnn
ára, 8 hlutu 4—18 nxánaða fang-
elsisdóm, 3 voru sýknaðir, en
máli eins er ólokið vegna veik-
inda hans. Þykjast Rússar hafa
sýnt linkind mikla og telja þessa
einstöku mannúð sína stafa af
þeim nxikla sigri, er þeir hafa
unnið í styi'jöldinni. Hitt er svo
annað mál, að margir líta þessi
málafeidi allt öðrum augum en
Rússar. Fréttir þær, sem borizt
hafa af í'éttarhöldunum, eru
mjög einhliða, því að allar eru
þær frá Rússum kortfnar, en þar
í landi er mjög nákvæm ritskoð-
un. Má því vera, að síðai', þegar
nákvæmari fréttir berast, komi
ýmislegt í ljós, sem nú hefir ver-
ið látið liggja í þagnargildi. Að
alásökun Rússa á hendur Pól-
verjurn þessum er sú, að þeir
hafi unnið spellvirki gegn Rauða
hernum og haft samvinnu við
Þjóðverja. Segja Rússar, að ýms-
ir sakborninganna hafi játað
þetta og kvaðst hafa gterl þetta
samkvæmt fyrirmælum pólsku
stjómarinnar í London. Pólska
stjórnin í London hefir hins veg-
ar algeidega mótmælt þessum á-
sökunum, og hlýtur því annar-
hver aðilinn að fara með ósatt
mál, og verður hver að trúa því,
sem honum trúlegast þykir, á
þessu stigi málsins. Pólska stjórn
in í London hefir lýst því yfir
að hún. muni skjóta málum þess-
um til Churchills, foi'sætisráð-
herra Breta, og Trumans forseta
Bandaríkjanna. Er ekki kunnugt
lum, hvernig þeir líta á málin
eða hvort þeir muni fara fram á
náðun Pólverjanna.
Sennilega er það engin tilvilj-
un, að samtímis réttarhöldunum
var stödd í Moskva nefnd Pól-
verja, sem semja átti um nýja
pólska ríkisstjórn, er við tæki af.
pólsku stjórninni í London og
Lublinnefndinni. Hefir nú náðst
samkomulag, og er búist við, að
stjórn sú, er mynduð verður,
verði viðurkennd af Bretum og
Bandaríkjamönnum, jafnskjótt
og hún hefir lýst því yfir, að hún
muni stofna til almennra kosn-
inga í landinu.
NÝ STJÓRN í NOREGI
Norska stjórnin, sem aðsetur
hafði í London á styrjaldarárun
um, lýsti því yfir, aður en hún
flutti til Noregs, að hún mundi
leggja niður völd, sköminu eftir
að hún hefði flutt til landsins
Nygaardsvold, forsætisráðherra
lét ekki sitja við orðin tóm, held
ur lagði niður völd, þegar Stór
þingið hafði verið kvatt saman
Konungur.fól þá Paal Berg, for
seta Hæstaréttar í Ósló, að
nxynda stjórn, en tilraun hans til
stjórnarmyndunar nxistókst
vegna andstöðu hægri manna
Lögðust þeir eindregið á móti
því, að tveir liinna gömlu ráð
herra, Tiygve Lie og Oscar Torp
ættu sæti í nýju stjórninni. Eftir
þessar nxálalyktir var Einar Ger
hardsen, formanni norska A1
þýðuflokksins, falin stjórnar
myndun. Tókst Gerhard tilraun
in, og hefir hann lagt fram ráð
hei-ralista sinn. í stjórninni eiga
sæti 6 Alþýðuflokksmenn, 2
Gleymdi „smekks-
atriðinu44.
Undir þVí yfirskyni að hann
væri að halda fi'æðilegan fyrir-
lestur um rússneska skáldið og
rithöfundinn, Maxim Gorki,
flutti Halldór Kiljan Laxness ó-
svífna áróðursræðu í útvarpið
18. þ. m., þar sem hann gaf
Rússurn lofið og dýrðina fyrir
að tekist hefir að standa yfir
moldurn nasismavillidýrsins,
sem Hitlrn- var persónugerfingur
fyrir. Taldi hann að það hefði
verið sál Gorkis, sem hefði
starfað gegnum rússnesku þjóð-
ina og ráðið niðurlöguixi nasism-
ans, þar sem lýðræðisþjóðirnar
í vestri hefðu daðrað við hann
og veitt villinxennskunni bi'aut-
argengi.
En Laxness gleymdi alveg
einxx atriði þessara mála - daðri
Stalins við nasismann, vináttu-
samningnum fræga við Hitlers-
Þýskaland og stuðningnum við
það til að ráðast á
lýðræðisríkin í vestri. Var sál
Gorkis líka, þar að vei'ki? Og
var það líka sál Gorkis, sem
fyllti Laxness og alla kommún-
istahalarófuna hér úti á íslandi
þegar þeir fundu það upp, að
það væri bara „smekksatriði“
hvort maður væri með eða móti
nasismanum?
kommúnistar og 7 ráðherrar frá
Vinstriflokknum, Hægriflokkn-
um og Bændaflokknum. Trygve
Lie er utanríkisráðherra og Os-
car Torp er landvarnarráðherra.
Aðrir ráðherrar voru ekki kunn-
ir stjórnmálamenn fyrir stríð,
en hafa getið sér nxikinn orðstír
í baráttunni á styrjaldarárunum
og sumir setið í fangabúðum
Þjóðverja. Hinnar íxýju stjórnar
bíður mikið starf og erfitt, en
væixtanlega reynist hún verki
sínu vaxin. Vér íslendingar fögn
um því, hve virðulega norska
þjóðin liefir komið fram í styrj-
aldarlokin og fylgt fast réttar-
venjum lýðræðisins. Hefir sómi
hennar aukiitt exxn við það, þó að
sleitulaus barátta hennar við of-
ureflið og kúgun nasismans hafi
raunar áður varpað ljóma á nafn
Noregs um allan heim.
x..
/