Alþýðumaðurinn - 19.06.1951, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
ÞriÖjudagur 19. júní 1951
ALÞÝÐUMAÐURINN
Utgefandi:
Alþýðuflokksfélag Akureyrar.
Ritstjóri:
fíragi Sigurjónsson, Bjarkarstíg 7.
Sími 1604
Verð kr. 20.00 á ári.
PrenlsmiSja Björns Jónssonar h.j.
——-4
17• juni
17. júní 1951 er kominn og lið-
inn. Sólheiður, en svalur hér
norðanlands, kannske unt allt
land. Samt hygg ég, að við Ak-
ureyrarbúar minnumst dagsins
með sérstakri ánægju, og ég
vona, að svo sé um allt Iand. Hér
voru hátíðahöld þjóðhátíðadags-
ins óvenjufjölsótt, og grunur
minn er sá, að slíkt hafi ekki ver-
ið eins dænti á Akureyri. Þögult,
en samslillt var fólkið, þjóðin, að
sýna, að það minntist ábyrgðar
sinnar sem þjóð, skyldu sinnar
við frelsi sitt, menningu sína og
framlíð sína. Því var ljóst, að nú
eru hættutímar, hættur aðsteðj-
andi afla og hættur sjálfskapar-
víta, en þrátt fyrir allt, sem finna
má oss sem þjóð til foráttu, er ís-
lenzki stofninn seigur og þolinn,
og þrátt fyrir alla bölsýni er hann
þó hjartsýnn og veit deili á þreki
sínu og kjarki. Þess vegna bug-
ast hann ekki. Þetta þrek, þennan
kjark, þessa bjarlsýni mátti 17.
jún. lesa úr svip þúsundanna, sem
sóttu hátíðahöldin við sundlaug
Akureyrar, gengu í skrúðgöng-
unni, horfðu á íþróttir æsku-
mannanna á leikvanginum og
skemmtu sér glaðar með glöðum
á Ráðhústorgi. Og þetta þrek,
þennan kjark og þessa bjartsýni
hefir vafalaust mátt lesa úr svip
allra þúsundanna við öll hátíða-
höldin 17. júní.
Vér búum i skugga óttans við
nýja, ægilega heimsstyrjöld, sem
ef til vill muni veita landi voru
og þjóð ógurlegri búsifjar en tár-
um taki. Vér búum í skugga ótt-
ans við yfirvofandi og raunar
þegar komið efnahagslegt ósjálf-
stæði. Vér búum í skugga óttans
við dáðlaus og vanmegandi
stj órnarvöld, og vér búum í
skugga óttans við ófríki erlendra
áhrifa gegnum erlent herlið, er-
lend kynni og erlendan áhuga á
þessú landi og þessari þjóð. Og
þó hefir .þjóðin undir niðri óbug-
andi trú á fiamtíð sína, óbugað-
an kjark til að mæta erfiðleikum
og yfirstíga þá, óslævða eðlis-
ávísun, sem fær hana til að hafna
einræði og ofbeldi, en velja lýð-
ræðið, umburðarlyndið og sam-
vinnuna í samskiptum sínum inn-
byrðis og út á við.
Þetta fannst mér felast í þög-
ulli samstilling fjöldans 17. júní,
og mér fannst harla gott að vera
íslendingur.
Hjánaejni, Nýlega hafa opinberað
trúlofnn sína ungfrú Sigríður Atla-
dóttir, Hveravöllum í Reykjahverfi, og
Vigfús Jónsson (Þorbergssonar) Laxa-
mýri.
’ldí Ahureyrínga h.f.
Þegar ég gat um aðalfund Út-
gerðarfélags Akureyringa h. f. í
síðasta blaði — ég gerði það í
fjarveru ritstjórans — gat ég
þess, að ég myndi bæta nokkrum i
orðum við í þessu blaði, því að
sannarlega er þetta fyrirtæki bæj-1
arins og bæjarbúa þess vert, að
því sé gaumur gefinn. Látið njótal
sannmælis um allt sem vel fer í
|
rekstri þess, og bent á það, frá
sjónarhóli áhorfenda, sem betur
mætti skipast.
Eins og það, sem sagt var frá
rekstri félagsins og ástæðum í
síðasta blaði, sýndi, er útgerðar-
félagið þegar orðið það fyrir-
tæki, sem skiptir sköpum í bæj-
arfélaginu eftir því hvort rekstur
þess gengur vel eða illa. Og hvort
sem heldur er, er það orðið
stærsti atvinnugjafinn í bænum,
hvað svo sem „Dagur“ segir um
vinnugreiðslur S. I. S. hér í bæn-
um. Útgerðarfélagið sækir gulls-
ígildið í greipar Ægis. S. í. S.-
stofnanirnar sækja stóran hluta
vinnulaunanna aftur ofan í vasa
bæjarbúa. viðskiptavinanna.
Þegr íitið er á rekstur útgerð-
arfélagsins undanfarin ár — og
hann fer vaxandi — þarf undra
sjóndepru til að veita því ekki
athygli, að Ú. A. hefir svo að
segja bjargað atvinnulífi bæjar-
ins s. 1. ár, þótt allstór hluti þeirr-
ar atvinnu, sem það veitti, félli í
hlut utanbæjarmanna, hvað þá ef
Akureyringar hefðu setið að
henni allri. Hér er því um að
ræða óskabarn bæjarins, ef svo
g.ftusatnlega gengur áfrant eins
og hingað til að eining ríkir um
stjórn fyrirtækisins og alntenn
velvild ríkir í garð þess. Þess
vegna get ég ekki varizt því að
líta svo á, að tilraunin, sem gerð
var á aðalfundinum til að reyna
að sparka fulltrúa eins stjórn-
málaflokksins út úr stjórn félags-
ins, eftir einhuga samstarf allra
flokkanna frá byrjun, hafi sýnt
meira ábyrgðarleysi en æskilegt
er, og hefði getað haft alvarlegri
j eftirköst en jafnvel séð verða
fyrirfram. Er þess að vænta, að
tneðan enginn flokkanna brýtur
af sér í því samstarfi, sem ríkt
hefir um stjórn félagsins, megi
gæfa þess hrinda hverri tilraun
lil að veikja aðstöðu þess og
álit.
Með auknum skipakosti Ög
fjölþættari verkun aflans, ætti at-
vinnan að aukást með ári hverju
í kringum félagið; en hún er
drýgsti og farsælásfi þátturinn til
þeirrar velmegunar í bænum, sem
framsýnustu forgöngumenn að
stofnun útgerðarfélagsins höfðu í
huga. er það var stofnað. Hún er
hinn lifandi, síveitandi aflgjafi
hvers bæjarfélags, sem veitir blóði
út í allar æðar þess, gagnstætt
því sem sérhyggj umenn og sof-
andi aurasálir mæla allar fram-
kvæntdir og fyrirtæki við eigin
pyngjú-
Þess vegna er það líka, að
forystumenn útgerðarfélagsins
mega aldrei missa sjónar á því,
að eins og bæjarfélagið og bæj-
arbúar eiga félagið og styðja það
af fullum drengskap, þá er sú
krafa gerð til þeirra, að þeir
rniði störf sín öll og ákvaranir
við heill og hag bæjarbúa, jafnt
í því smæsta sem því stærsta. Að
það sýni sig í öllu, að það sé heill
og heiður Akureyrar, sent teflt er
um, hjálpast til að auka, og hægt
sé að benda á, hvar sem togarar
félagsins fara. Þessi glæsilegu
skip, sem vekja athygli, hvar sem
þau fara, séu skipuð akureyrskum
skipshöfnum, sem þoli saman-
burð við sjómenn annarra lands-
hluta. Að þetta náist, fellur í hlut
ungra, ötulla manna í bænum að
sjá um. Að þeir sýni í v.erki, að
hugur þeirra standi meira til
framleiðsluathafna en að lifnaði
skrifstofubúðanna, og þeir lieimti
sinn rétt í samræmi við þetta. Er
þteta sagt hér vegna þess, að kvart
anir hafa verið og eru uppi um
það, að hlutur ungra manna í
bænum sé borinn fyrir borð við
rnönnun togaranna. Slíkt má ekki
eiga sér stað, ef á fullum rökum
er byggt og akureyrskir sjómenn
standa í stöðu sinni eins og með
þarf.
Með tilliti til hinna nýju fram-
kvæmda útgerðarfélagsins uin
verkun saltfiskjar o. fl. verður
bærinn að ganga að því með
fullum áhuga og alliöfnum að
gera aðstöðu togaranna fyllilega
viðunanlega við höfnina. Bygg-
ingu ltinnar nýju bryggju fram
af fiskverkunarhúsum félagsins
þarf að hefja sem allra fyrst, og
ganga að henni með fullum mann-
skap, enda fyrir löngu ákveðið
að byggja þarna bryggju, vegna
og í sambandi við dráttarbraut-
ina. Mætti þá skjóta því hér inn
í, fyrst dráttarbrautina ber á
góma, livort það er meining bæj-
aryfirvaldanna, að trassa svo
viðhald skjólgarðsins norðan við
uppgröftinn upp að dráttarbraut-
inni, að hvaða hafgolualda sem
er, gangi yfir garðinn og beri
sand og möl inn í pollinn fyrir
innan hann, eins og átt hefir sér
stað s. 1. vetur?
Þegar stofnun Útgerðarfélags
Akureyringa bar fyrst á góma,
héldu forsjármenn þessara fram-
kvæmda því frarn, að kringum
togaraútgerðina myndi rísa upp
margskonar atvinna, og við-
skiptalífið í bænum myndi glæð-
ast við tilkomu þess. Þetta er nú
óðum að rætast, og mun fara
vaxandi á næstunni. Formaður
félagsstjórnarinnar færði rök að
þessu í ræðu sinni á aðalfundin-
urn um daginn. Og ekki er það
síður áberandi, hvaða gagn bær-
inn hefir af félaginu í sambandi
við Krossanesverksmiðjuna, um
leið og félagið hagnast líka á við-
skiptunum við hana. Þannig styð-
ur þetta hvað annað þar sem for-
sjá og fyrirhyggja, samstarf og
framtak ræður ríkjum. Mega Ak-
ureyringar vera þess minnugir,
að þeir rnenn, sem börðust fyrir
stofnun Ú. A., voru engir glópar,
MMfunát KE3 nýloUfö
Afkoma félagsins góð starfsárið 1950. 3%
greidd í stofnsjóð af ágóðaskyldri vöru-
iittekt félagsmanna og 5 aurar af hverjmn
benzín- og steinolíulítra keypuin hjá út-
sölum félagsins
Dagana 6. og 7. júní hélt Kaup-
félag Eyfirðinga aðaijund sinn og
minntist um leið 65 ára starfsaf-
mœlis sítis.
Formaður félagsstjórnar, Þór-
arinn Kr. Eldjárn, hreppstjóri,
flutti skýrslu stjórnarinnar, en
framkvæmdarstjóri, Jakob Frí-
mannson, lýsti afkomu félagsins
s. I. ár. Kvað hann vörusölu fé-
lagsins hafa aukizt um rúm 10%
að krónutali, en selt vörumagn
minnkað þó talsvert. Hækkun
vörusölu stafaði af gengislækkun-
inni. Verksmiðju- og iðnrekstur
félagsins var með líku sniði og
fyrr og varð afkoma hans góð.
Afurðasala félagsins gekk yfirleitt
vel, nema afskipun á saltfiski
gekk svo seint, að nokkurt tjón
hlauzt af rýrnun. Ástæður félags-
manna gagnvart félaginu breytt-
ust lítið á árinu. Þó minnkuðu
nokkuð innstæður í reikningum
og innlánsdeild.
Samkvæmt fjárhagsyfirliti fé-
lagsins við árslok 1950 voru
helztu eignaliðir þessir:
Peningar í sjóði, ríkistr.skuldabréf og innstæður
hjá S. í. S., bönkum og stofnunum ......... kr. 7.344.374.37
Innstæða í stofnsjóði S. í. S................. — 2.355.874.09
Hlutabréf ýmiskonar ........................... — 2.030.032.66
Fasteignir og vélar .......................... — 13.778.057.03
Vörubirgðir, eftirst. gjaldeyrisv. o. fl....... —14.599.330.82
Víxlar og skuldir ýmsra aðila ................. — 4.581.938.18
Af skuldum er þessa liði helzt að nefna:
Innstæða í stofnsjóði og samlagsstofnsj....... kr. 4.628.910.47
Varasjóður, fyrningarsj., sambandsstofnsj. og
ýmsir reksturstryggingarsjóðir o. fl..... — 6.728.794.87
Innslæða Innlánsdeildar ..................... — 12.739.325.14
Inneignir félagsmanna ....................... — 5.053.945.00
Inneignir utanfélagsmanna ................... — 1.558.497.78
Bankar og vörulán ........................... — 7.468.892.56
Óráðstafaðar eftirstöðvar ................... — 4.727.188.57
Innstæða lífeyrissjóðs ................. — 646.576.16
Ágóðareikn................................... — 646.576.16
Á árinu gerðist Ólafsfjörður
sérstök félagsheild og gerði önnur
fjölgun félagsmanna ekki betur
en halda félagatalinu eins og
1949. Útibú var opnað í Glerár-
þorpi. Alls eru meðlimir nú 5025
talsins með um 13.106 manns á
framfæri. Þar af eru 2297 félagar
búseltir hér í bæ með um 6457
martns á framfæri.
í Félagstíðindum KEA 1. h. 1.
árg., eins konar ársskýrslu félags-
ins á nýafstöðnum aðalfundi, er
upplýst af hálfu endurskoðenda
félagsins, að þeir hafi nokkurn
ugg af allháum skuldunt ýmissa
útgerðarfyrirtækja við félagið,
ekki sízt vegna opinberrar íhlut-
unar, sem hindrar eðlilega inn-
heimtu þeirra.
Stjórn félagsins lagði til við
aðalfund, að greiddur yrði 3%
arður í stofnsjóð af ágóðaskyldri
vöruúttekt félagsmanna og 5 aur-
þó að íhaldssálir bæjarfélagsins
veldu þeim það nafn, þegar verið
var að brjóta ísinn í fyrstu, og
telja kjark og samhug í fólkið.
Og áfram skal haldið með fúllu
kappi og forsjá, einingu og sam-
starfi, er menningu og hróðri
bæjarfélagsins sæmir.
Þá mun vorhugurinn, sem ein-
kenndi fyrstu framkvæmdir þessa
glæsilega framfaramáls bæjarfé-
lagsins, endast því á kontandi ár-
Halldór Friðjónsson.
ar af hverjum keyptum benzín-
og olíulítra hjá útsölum félagsins,
5% arður í reikninga af skiluð-
unt brauðmiðum 1950 og 6%
arður í reikninga félagsmanna af
þeim lyfjakaupum, sem þeir
greiddu sjálfir ( um %—y2).
Allt var þetta samþykkt af að-
alfundi.
Ingimar Eydal, sent nú lét af
stjórnarstörfum í félaginu eftir
34 ár samfleytt, var gerður að
heiðursfélaga.
Stjórn félagsins skipa nú:
Þórarinn Kr. Eldjárn, hrepp-
stjóri, l'jörn, formaður, Bern-
harð Stefánsson, bankastjóri, og
alþingismaður, Björn Jóhanns-
son, bóndi, Laugalandi, Brynjólf-
ur Sveinsson, menntaskólakenn-
ari, Eiður Guðmundsson, hrepp-
stjóri og bóndi, Þúfnavöllum.
Endurskoðendur eru: Hólrn-
geir Þorsteinsson, Hrafnagili, og
Valdimar Pálsson, hreppstjóri,
Möðruvöllum.
Athyglisvert mun þykjá, að
neytendur á Akureyri eiga eng-
an fulltrúa í stjórn KEA nerna þá
Brynjólf Sveinsson, og hvorugan
endurskoðandann, enda þótt þeir
séu nær helmingur allra félags-
manna. Skiptir þetta að vísu litlu
máli um stjórninai en öðru máli
gegnir um endurskoðendur, ef
glöggir menn og einbeittir eru.
*
Tómas Tómasson, lögfræð'ingur, hef-
ir látið af ritstjórn íslendings. Við hef-
ir tekið Jakob O. Péturssoij.