Alþýðumaðurinn - 21.08.1951, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
Þriðjudagur 21. ágúst 1951
r
Ahætta kartöfln-
framleiðandaiisi
r----————————'
ALÞÝÐUMAÐURINN
Útgefandi:
Alþýðuflokkafélag Akureyrar.
Ritstjóri:
Bragi Sigurjónsson, Bjarkarstíg 7.
Sími 1604
Verð kr. 20.00 á ári.
PrentsmuSja Björns Jónssonar h.f.
>M höMornir hof-
nst dð, hinir teljH’Sér
leyjist þnð«
Hvað verður gert? spyr fólk.
Ekkert, svara flestir sjálfum sér.
Og hvar endar þá þetta? spyr
það enn. Allt hrynur, er svarið,
sem er rökrænast.
Daglega vex bilið milli kaup-
getunnar og neyzluþarfanna,
daglega bilið milli framleiðslu-
kostnaðarins við landbúnaðinn
og afrakstursins. Daglega þreng-
ist um fyrir iðnaðinum, að því
er iðnaðarmenn og iðnrekendur
upplýsa, og allir vita, hvernig
ýmsar greinar útvegsins sitja í
sífelldri sultarkreppu. Skuggi at-
vinnuleysis er farinn að svífa yf-
ir heimilum verkamanna og ör-
yggisleysis- og upplausnarástand
ríkir í hugarfari þjóðarinnar.
Samt er íslenzkur iðnaður í sí-
felldri þróun, hvað gæði snertir,
rekstur landbúnaðarins er í prýði-
legu lagi allvíða, svo að aldrei
hefir verið betra, framleiðslugeta
útvegsins hefir aldrei verið meiri,
siglingafloti vor hefir aldrei verið
glæsilegri, og ekki er hægt að
neyta því, að framkvæmdir eru
enn miklar og víða myndarlegar,
þótt nokkur samdráttur sé í þeim.
Hvað er þá að? Það sem að er,
virðist einfaldlega, að þjóðinni
er illa stjórnað og hún kann ekki
nægilega vel þá list að aga sig
sjáR. J
Skrifstofumennska ríkisins er
orðin langt yfir allt vit, en hið
sama má segja um nær öll hálf-
opinber fyrirtæki og einkafyrir-
tæki. Vinnusvik í ýmsum mynd-
um er orðinn útbreiddur sjúk-
dómur í nær öllum stéttum, kunn-
irigj apólitíkin er í algleymingi í
Iandinu, sjálfgæðishátturinn I
líki stétta og einstaklinga merg-
sýgur þjóðina. Og það sem er
langalvarlegast: almenningur er
hættúr að trúa því, að meðal
þeirra, sem yfir eitthvað hafa
verið settir, finnist yfirleitt önnur
manngerð en ræningjar, og tekur
að breyta eftir þessari skoðun
sinni', gerist rángjarn og yfir-
gangssamur sjálfur, því að hvað
höfðingjarnir hafast að, hinir
telja sér leyfist það.
Oss vantar foringja og stjórn-
endur, sem þora að segja nei við
stéttir og einstaklinga, þora að
segja nei við vini og stuðnings-
menn, þora að fylgja frarn heið-
arlegri sannfæringu, enda þótt
óþægindi hljótist af í bili. í fám
orðum sagt: Oss vantar tilfinnan-
lega skörunga í fyrirsætin.
Mikil endemis flatneskja er þar
víðast!
Og umfram allt vantar vakn-
ingu. Vakningu, sem hrindir um
koll borðum víxlaranna í for-
garði hins íslenzka þjóðfélags og
rekur blóðsugur íslenzks þjóðar-
stolts og þjóðvirðingar með
hnútasvipum úr valdastólum og
virðingarstöðum.
Hér er ekki verið að boða ný
sannindi. Þetta vita í rauninni
allir. Gallinn er, að vitneskjan
hefir ekki enn leitt til úrbóta. All-
ir vita, að drápsklyfjar tolla og
ýmissa skatta spenna og auka
dýrtíð langt úr hófi fram. Samt
kemur ekki fram á löggjafarþingi
þjóðarinnar nein alvarleg tilraun
til að kippa hér í liðinn.
Allir vita, að skrifstofumennska
er að kaffæra heilbrigða stjórnar-
háttu í landinu, samt kemur ekki
fram hjá neinum stjórnmála-
flokkanna ákveðin barálta fyrir
endurbótum. Hvað segja menn t.
d. um hin gífurlegu bákn, sem
hlaðið hefir verið utan urn land-
búnaðinn íslenzka? Búnaðarfélag
íslands mun hafa á að skipa um
11 ráðunautum, auðvitað á ríkis'-
launum, þar að auki náttúrlega
skrifstofufólki og ýmis konar
rannsóknar- og tilraunamönnum.
Þá er Stéttarsamband bænda með
álitlegan starfsmannahóp, en auk
þess eru svo búnaðarráðunautar
svo að segja í hverju héraði.
Eða hvað segja menn um alla
námsstjórana, sem nú þjóta upp
um allt eins og gorkúlur í fram-
skorinni mýri? í flestum tilfell-
um mundu árlegir skólastjóra- og
kennarafundir miklu gágnlegri
menntun þjóðarinnar en þessir
blessaðir námsstjórar, og alger-
lega útgjaldalausir fyrir þjóðar-
búið.
Hvað segja menn um öll ráðin
og nefndirnar, sem eiga að
stjórna ýmsum málum, en vefja
þau og tefja í mörgum tilfellum
í staðinn fyrir að greiða úr
þeim?
Og ekki er þetta betra í margs
konar hálfopinberum rekstri eða
einkarekstri ýmiss konar. Ekki
þarf maður nema svipast lílillega
um hér í Akureyrarbæ til að sjá
þetta.
Skyll er að-vísu að geta þess,
að á ýmsum stöðum fær maður
lipra og góða fyrirgreiðslu, þar
sem þjónusta við almenning er
rekin, en miklu oftar er hitt, og
það setur svipinn á heildina.
Ef ekki á allt að stranda hjá
oss Islendingum nú alveg á næst-
unni, þá er óhj ókvæmilegt að
taka fjölmörg þjóðfélagsmál til
nýrrar og rækilegrar athugunar
og endurskoðunar. Taprekstur
þjóðarbúsins, sem nú er stund-
aður í algleymingi, getur ekki
staðið svo lengi, herferðin gegn
sparsenri og aðgæzlu í meðferð
fjármuna, verður að ljúka, iðju-
semi og heiðarleika verður á ný
að lyfta í hásæti, og skörungar
við stjórnartaumana verða að
rísa upp á ný. Nú eiga sannarlega
við orðin:
Ojt var þörf, EN NÚ ER
NAUÐSYN.
___
í vor var frá því sagt hér í
blaðinu, að á sl. vetri mundi hafa
ónýtzt hjá Kaupfélagi Eyfirðinga
á 3. þús. tn. af kartöflum sökum
slæmrar geymslu. Þetta var síðar
borið til baka af deildarstjóra
Kjötbúðar KEA og varð helzt
ráðið af yfirlýsingu hans, að
45—50 tn. hefðu ónýtzt, og væri
það öll rýrnunin.
Alþýðumanninum þótti að vísu
yfirlýsing þessi alltortryggileg,
en tók hana þó gilda í bili, en nú
hefir blaðinu borizt upplýsingar
um, að sanri maður hafi frætt
áhugamenn hér í bæ um landbún-
að á því í vetur, að geymslu- og
sölukoslnaður KEA á kartöflum
frá því í október 1950 til jebrúar-
loka 1951 mundi nema um 70 kr.
á tn., og getur hver heilvita mað-
ur sagt sér það sjálfur, að slíkt
getur ekki orðið nema stórfelld
rýrnun hafi orðið.
Eins og kunnugt er, var verð í
fyrrahaust til framleiðenda á 1.
fl. kartöflum ákveðið 190 kr. tn.
Bændur, sem báðu KEA að selja
framleiðslu sína, kveðast hafa
fengið 100 kr. greidda fyrir tunn-
una, 90 kr. standi eftir, og enn
viti þeir ekki, hvenær eða hvort
þeir fái þær. Enn segjast þeir
hafa orðið að stórminnka garða
sína í vor, þar eð ekkert öryggi
sé fyrir hendi um geymslu og
markað. Munu af þessum sökum
einum bútekjur bænda hér við
Eyjafjörð verða stórum minni af
kartöflum en oft áður, en auk
þessa horfir ekki vel með upp-
skeru sökum skemmda af nætur-
frostum á grasi.
Það er ekki hægt að horfa
framhjá þeirri staðreynd, að
varðandi kartöflubúskap bænda
hefir KEA brugðizt sjálfsögðu
framtaki og fyrirgreiðslu: Því, að
reisa stóra og myndarlega kart-
öflugeymslu á markaðsstað og
við höfn, þ. e. hér í bænum. Næg-
ir í því sambandi að benda á fyr-
irgreiðslu Kaupfélags Svalbarðs-
eyrar í þessu efni við bændur á
Svalbarðsströnd.
Annars er tregða KEA í þess-
um málum raunar einstæð, því að
alkunnugt er, að framtak félags-
ins varðandi önnur markaðsmál
bænda — og þá alveg sérstaklega
varðandi mjólkursöluna — er hið
myndarlegasta.
En KEA á hér ekki eitt skilið
ádrepu vegna framtaksleysis um
að búa þolanlega að kartöflu-
framleiðendum. Hvað gerir bæj-
arfélagið okkar nú fyrir haust-
dagana? Vitað er, að óvenju-
mikið var sett niður í vor af kart-
öflum í bæjarlandið. Vitað er
einnig, að bregðist ekki uppskera
því hrapallegar í haust, verður
geymsluskortur tilfinnanlegur í
bænum.
Svona mál verða ekki leyst af
einstaklingum hverjum fyrir sig.
Til þess er ekki liægt að ætlast.
Aðilarnir, sem hér eiga að leysa
vandann eru KEA og Akureyrar-
bær, hvor fyrir sig eða báðir í fé-
lagi. Á þetta benti Alþýðumaður-
inn í vor, og rökin fyrir þessu
hafa ekki breytzt — nauðsynin á
úrlausniuni ekki heldur.
___
Verð á síldarmjöli
ákveðið
Verð á síldarmjöli á innan-
Iandsmarkaði hefir nú verið á-
kveðið. Fyrsta flokks mjöl kostar
nú kr. 203.10 pr. 100 kg. fob í
verksmiðjuhöfn. Verð þetta mun
gilda til 15. sept. n.k., en hækkar
þá vegna vaxta, brunatrygginga
og annars kostnaðar. Pantanir á
síldarmjöli þurfa að hafa horizt
fyrir 30. september og greiðslu
lokið fyrir 1. nóvember.
í fyrra var verðið innanlands
kr. 247.20 og er lækkun þess nú
sögð stafa af verðfalli á erlendum
markaði.
—> j, <—
Fimmtugur verður n.k. fimmtudag,
23. ágúst, Georg Jónsson, bifreiðar-
stjóri, Gránufélagsgötu 6 hér í bæ.
Úr veiðistöðvum á Suðvestur-
landi og Vestmannaeyjum berast
þær fréttir, að óvenjumikið sé af
beinhákörlum fyrir Suðvestur-
landinu og geri þeir usla í reknet-
um síldveiðibáta.
En svo er að sjá, að víðar en í
sjónum séu beinhákarlar innan
um síld en í sjónum, ef rétt er
skýrt frá í Tímanum 15. ágúst sl.
í grein, sem heitir Sjúkdómar og
skattar.
Þar segir svo:
„Ekki mun það þykja sennileg
saga, að sjúkdómar og heilsuleysi
séu hafðir að tekjustofni til ríkis
og bæja. Þó er þetta í reyndinni
hjá okkur íslendingum.
Ef við flettum skattskrá Reykja-
víkur sjást margir merkilegir
hlutir. Skattskráin er ein af fróð-
legustu bókum, sem gefin er út
hér á landi þessi árin. Hún grein-
ir frá sköttum og útsvari allra
skattskyldra manna í okkar stóru
höfuðborg. — Hún á að vera
ábyggilegt heimildarrit um tekjur
manna og eignir og gjaldþol. Eitt-
hvað breytist þetta við kærur og
betri athugun. En í heildardrátt-
um er ekki um stórbreytingar að
ræða.
Eitt af því, sem lesa má um í
skattskránni er, að sjúkdómar
séu hafðir að skattstofni. Telja
má sennilegt, að þetta sé með
slíkum hætti í öðrum bæjar- og
sveitarfélögum. En þannig virðist
það óvefengjanlega í Reykjavík.
Menn þeir, sem tekjur sínar
hafa af skiptum við sjúklinga,
DÝR STO F N U N
Endurskoðunarskrifstofa Reykja-
víkurbæjar er að sjálfsögðu þörf
stofnun og nauðsynleg, og nægi-
legt hefði hún verkefnið, ef hún
ætti að gæta hagsmuna bæjarbúa.
En ótrúlega virðist kostnaður við
hana vaxa ört.
1945 er hann kr. 80,595,56
1946 er hann kr. 108,874,46
1947 er hann kr. 133,392,69
1948 er hann kr. 132,190,38 ■
1949 er hann kr. 296,416,66
1950 er hann kr. 369,896,04
Væri ekki þörf á að endur-
skoða þennan kostnað, eða hvern-
ig getur staðið á þessari gífur-
legu aukningu?
— Vikutíðindi.
—>
EKKI SVO VITLAUST!
Vísir (13. ágúst) upplýsir, að
síðan 1948 hafi landbúnaðar-
ráðuneytið fastan „minkabana“ í
þjónustu sinni, og í sumar hafi
hann fengið Land-Rover-bifreið,
svo að hann geti farið víðar um!
Bölvuð vandræði, að karakúl-
hrútarnir eru allir dauðir, annars
hefði einhver getað orðið fastur
starfsmaður hjá landbúnaðar-
ráðuneytinu við að slátra þeim
og kannske fengið Land-Rover út-
hlutað, svo að hann kæinist ör-
ugglega á alla staði!
í rtknttoM
eru hafðir sem nokkurs konar
tæki til að innheimta í gegnum
starf sitt, sem allra mesta fjár-
muni hjá sjúkum og lasburða og
greiða verulegan hluta af þeim
til ríkis og bæja. Þessir ménn
munu að vísu halda allgóðum
hlut eftir sjálfir, en hitt er ótrú-
lega mikið, sem þeir láta af hendi
rakna.
Sé þetta athugað nánar sést að
40 starfandi læknum í Reykjavík
er gert skylt að greiða í skatta og
útsvar um eina og kvart milljón
krónur, eða rúmlega 31 þús. til
jafnaðar. Af þessum 40 læknum
greiða 20 þeirra 20—30 þús. kr.
En 14 greiða 30—40 þús. kr., 3
greiða 40—50 þús. og 3 greiða
50—60 þúsund krónur.
Sama stefna virðist uppi á ten-
ingnum með lyfsalana. — Fjórir
lyfsalar greiða í sömu gjöld nær
300 þús. kr. Einn þeirra greiðir
nrilli 50—60 þús., tveir 70—80
þús. og sá fjórði yfir 80 þúsund.
Þetta allt eru tölur, sem tala
sínu máli. Er óþarfi að fjölyrða
um þær. En eitthvað verulegt er
bogið við skipulagningu okkar í
þessum málum, að þeir, sem
verzla með lyfjavörur og starfa
að lækningum sjúkra, skuli hafa
svo geysiháar tekjur af þessu eins
og skattskráin segir.
Enginn mun amast við eða
harma þótt þeir hafi góðar tekj-
ur, en þegar þeir gerast svo mik-
ilvirkir skattheiintumenn, gegnir
öðru máli.“
*