Alþýðumaðurinn - 23.10.1956, Blaðsíða 4
Frá Kina
Framhald aj 2. síðu.
is>t mikið athafnalíf í Peking á
því sviði og í grenndinni. Víða
eru íbúðir þannig byggðar, að
vegfarandi sér inn í þær að
nokkru af götunni og yfirleitt
Lenti sú sjón á mjög frumstæða
hýbýlaháttu. í tvo verkamanna-
bústaði kom ég, báða í Shanghai.
Var annar í sjálfseign og í hverfi,
sem hafði byggzt í upphafi skipu-
lagslaust og raunar utan laga og
réttar, þar sem hvorki hafði verið
þar vatn né frárennsli og aðstaða
til hreinlætis og heilbrigðishátta
nær engin. Nú hafði verið lagt
frárennsliskerfi um hverfið og
leitt þangað vatn í götur, en
hvergi inn í hús. Sátu konur á
steinsteyptum plönum úti og
þvoðu þvotta sína. Húsin voru
ein hæð, gjarnan tvíbýlishús,
steinlímdir veggir og járnþak, en
áður hafði verið stráþök á. íbúð-
in, se:n ég sá, var stofa um 3X4
m., fremur lítið herbergi og eld-
hús. Bjuggu þar 9 manns, 4 full-
orðnir og 5 börn. Var gengið
beint af götunni inn í stærra her-
bergið, en þar var borð á gólfi,
trébekkir við veggi, veggklukka,
spegill, fallegir vasar á hillu,
gljábrenndir, og silkiofin mynd
aí forsetanum, Mao Tse-tung.
Húsmóðirin var roskin, skraf-
hreyfin kona og virtist ánægð
með hlutskipti sitt. Fætur hennar
höfðu verið reyrðir í bernsku, og
allmargar eldri konur, þannig
fatlaðar, bar fyrir augu í Kína.
Tekjur þessarar fjölskyldu allrar
á mánuði voru að sögn 260 yuan
eða sem næst 1616 kr. ísl., en á
móti þessu kemur, að venjulegt
fæði og algengur klæðnaður er
mjög ódýrt í Kína. Þá greiddi
fjölskyldan 2 yuan á ári í lóðar-
gjald, 1/10 yuan í vatnsskatt á
rnánuði og 3/10—4/10 yuan á
ijósastæði fyrir rafurmagn.
Frá þessu hverfi ókum við til
nýrra verkamannabústaða, en í
leiðinni fórum við framhjá strá-
hreysum og leirkofum, sem búið
var í og voru hin dapurlegustu
hýbýli að sjá.
Verkamannabústaðirnir nýju
voru 3—4 hæða múrsteinsbygg-
ingar, langar, mjög einfaldar í
stíl. Bjuggu í því hverfi, er við
heimsóttum, 4 þúsund fjölskyldur
eða 20 þúsund manns, en okkur
var tjáð, að önnur 3 svipuð hverfi
hefðu verið reist í borginni þ. e.
yfir 15 þús. fjölskyldur alls eða
80 þús. manns. Er þetta í verk-
smiðjuhverfi Shanghaiborgar, en
hún er langstærsta borg Kína sem
kunnugt er, eða um 6 milljóna
horg.
í hverfi því, er við skoðuðum,
voru 4 barnaskólar, heilsugæzlu-
stöð og kaupfélag, svo að nokk-
uð sé nefnt, og gengum við þar
um ganga, en að því loknu litum
við á íbúðir.
í íbúð þeirri, er ég sá og var
2ia herbergja, bjuggu hjón með
3 börn sín.- Vann maðurinn í
verksmiðju þar í grennd og dótt-
ir, tvítug að aldri, en hin börnin
tvo voru fjarverandi í heimavist-
arskóla, og því rýmra í íbúðinni
en ella. íveruherbergi þessi voru
fremur lítil bæði. Var hið stærra
búið traustum, snotrum húsgögn-
um, en hið minna lítt búið. Eld-
hús var sameiginlegt með tveim
öðrum fjölskyldum, og eldað
hver á einhólfa kolakamínu. Við
þetta er að athuga, að matseld
'un miklu fábrotnari í Kína í
beimahúsum en hér tíðkast, bæði
sökum þess að hrísgrjón og á-
vextir er víða meginfæðan, en
einnig sökum þess vana, að menn
neyta all-mjög matar til og frá
vinnu á ýmsum matstöðum við
götur úti, grípa með sér einn eð
annan rétt og borða á leiðinni.
Húsaleiga var sögð 4 vuan
niánuði eða sem svarar 26.50 kr.
ísl., og þætti okkur það ódýrt
bezta lagi, en verkamannakaup er
heldur ekki nema 60—-70 yuan
mánuði eða 400—440 ísl. kr., svo
að af minnu er að taka.
Húsnæði það, sem hér um get-
ur, grunar mig, að sé með því al
bezta, er kínverskur verkalýður á
mi völ á, og geta menn þá dregið
af því sínar ályktanir.
Samkvæmt eftirgrennslan okk
ar í verksmiðjum, sem við kom
um í, prentsmiðjum og verk
smiðjum, munu venjuleg verka
mannalaun vera eins og fyrr get
ur um 60—70 yuan á mánuði
Faglærðu fólki er þó greitt hærra
eða 90—100 yuan, og sé um lang-
’ærða og langæfða menn að
ræða, eins og t. d. góða prentara,
snjalla útskurðarmenn eða valda
teiknara við listmunasmíði getur
kaupið farið upp í 180 yuan á
íánuði. Þetta eru meðaltalstölur,
en nokkuð er svo farið eftir af-
köstum. Byrjunarlaun nema voru
sögð 30 yuan á mánuði eða um
200 krónur.
Konur hafa sömu laun og karl-
ai fyrir sömu vinnu og sömu af-
köst og jáfnræði kynjanna virtist
mér þar um margt drjúgum meira
en hér, enda er talið, að kven-
þjóðin standi vel að baki núver-
andi stjórn Kína.
Kaup landbúnaðarverkamanna
er drjúgum lægra en verkamanna
við verksmiðjuvinnu eða um 40
■—45 yuan á mánuði, að okkur
var sagt á ríkisreknu búi, er við
skoðuðum.
Á móti þessu kemur svo, að
Þriðjudagur 23. október 1956
húsnæði er mjög ódýrt, eins og
áður greinir, algeng fæða einnig
venjuklæðnaður fólks.
Þannig kvað auðvelt að fá
góða máltíð fyrir sem svaraði 2
kr. ísl., og bómullarfatnaður all-
ur virtist mér ódýr.
Vöruskortur virtist ekki við
fljót kynni í búðum og tekin hef-
ir verið upp nákvæm verðmerk-
ing á öllum hlutum, a. m. k. var
svo í öllum búðum, er við komum
í. Var gefin nóta fyrir hverju
jinu, sem keypt var, enda öll
verzlun, að okkur var sagt, ríkis-
rekin, samvinnurekin eða þá í
elnhverju sameignarformi.
Biðraðir sá ég þó um morgna
út um bílglugga við sumar verzl-
anir, og er grunur minn sá, að
þar hafi verið um kjötverzlanir
að ræða. Þar sem Kína er fyrst
og fremst akuryrkjuland, er fátt
um frálagspening móts við fólks-
mergðina, og nautahjörð, er cg
sá rekna til slátrunar inn í Pek-
ingborg, var grannholda og ó-
bragðleg í hárum.
Af því, sem nú hefir verið tal-
ið fram, má ljóst vera, að kjör
vinnustétta í Kína eru ekki eftir-
sóknarverð á íslenzkan mæli-
kvarða, því að ég tel víst, að kjör
hins venjulega bónda þar séu sízt
betri en landbúnaðarverka-
mannsins á ríkisreknu stórbúi.
Hinu má ekki gleyma, að lífskröf-
urnar eru þar allt aðrar en hér
annars vegar, og á hinn bóginn
ei ýmislegt gert í skólahaldi,
tryggingamálum og fleiru til að
létta fólki lífsbaráttuna. Hvort
það er hlutfallslega meira en hér,
gat ég þó ekki áttað mig á.
í þriðja — og væntanlega síð-
asta þætti þessarar frásagnar frá
Kína t— mun ég svo segja lítillega
frá þjóðhátíðarhöldunum í Pek-
ing 1. október síðastliðinn og
hvaða hugboð ég taldi mig fá af
Kínaförinni um styrkleika hinnar
nýju stjórnarvalda þar.
SjésHka i Norðlendingofjóréungi
(Jiilí — september)
Færri cn viltfln komiiMt
að á licrOM^kólaiiiiiii
aó Luiigiim
Skólinn seHur síðastliðinn miðvikudag.
í vetur verða þar yfir 100 nemendur.
Héraðsskólinn að Laugum var settur síðastliðinn miðvikudag með
hátíðlegri viðhöfn. Skólinn verður fullskipaður í vetur, eins og að
venju og varð að vísa frá miklum fjölda skólafólks, sem þangað vildi
komast, en ekki var hægt að taka vegna þess að ekki er rúm í heima-
vist fyrir meira en rösklega 100 nemendur.
Skólasetningarathöfn hófst með [ Nokkur breyting verður á
guðsþjónustu. Sóknarpresturinn kennaraliði skólans i vetur. Einn
séra Sigurður Guðmundsson að þeirra, Páll H. Jónsson, hefir
. Grenjaðarstað flutti prédikun. j fengið orlof frá kennslustörfum,
Skólastjórinn Sigurður Kristjáns- en tveir nýir kennarar koma að
son flutti síðan skólasetningar- skólanum, sem stundakennarar.
ræðu. Nemendum, kennurum og Eru það þeir séra Stefán Lárus-
gestum var síðan boðið til kaffi- ^ son, sem kennir bóklegar greinar
samsætis um kvöldið og fluttu og Friðrik Jónsson, sem kennir
þar ræður kennarar og nemend- söng.
ut. en Páll H. Jónsson stjórnaði
almennum söng.
Um helmingur nemenda í
Laugaskóla er innanhéraðsfólk að
í skólanum verða væntanlega þessu sinni, eins og raunar hefir
108 nemendur í vetur, eða eins vcrið um 30 ára skeið.
margir og frekast er rúm fyrir. j ^ _it_
Skagaströnd. Þar hefir lítið
verið róið til fiskjar í sumar, að-
eins 4 opnir vélbátar, sem stund-
uðu sjó með færum og fiskuðu
vel, eða allt upp í 3 og 4 tonn í
róðri, með 2 menn á bát. Þilfars-
bátarnir hafa legið, nema Aðal-
björg, sem fór á síldveiðar með
herpinót og reknet upp úr miðj-
um ágúst, og Ásbjörg, sem tók
reknet síðari hluta ágústs, og
stunduðu bæði þessi skip þá veiði
fi am í miðjan september, en veiði
var treg. Frá 20. sept. liggja allir
Skagastrandarbátar aðgerðar-
lausir.
Sauðárkrókur. Þaðan hafa ró-
ið mest 6 opnir bátar og þó mjög
stopult, vegna mikillar atvinnu í
landi. Nokkrir togarar hafa þar
lagt upp afla sinn til hraðfrysti-
húsanna. Þá hefir Auður Djúp-
úðga frá Salthólmavík haldið til
á Sauðárkróki í ágúst og septem-
ber, stundað færaveiðar með 3
inönnum á og aflað vel, eða allt
að 6 tonnum í róðri. Einnig hefir
Björgvin frá Akureyri, sem stund-
ar samtímis hrefnuveiðar og færa-
veiðar, lagt upp á Sauðárkróki
afla sinn, sem saltaður er um
borð.
Hofsós. 14 opnir vélbátar hafa
stundað fiskveiðar í sumar, ým-
ist með línu eða færi, og eru afla-
biögð talin þau beztu, er þeir
haja átt að venjast um fjölda
ára; hlutur til 10. sept. er allt upp
í 16 þúsund krónur, en síðan hef-
ir ekki verið farið á sjó. Bátarn-
ir hafa fengið allt upp í 3000 kg.
í róðri. Mestan afla hefir tr.b.
Haraldur Ólafsson.
Siglufjörður. Þar hefir allt snú-
ist um síldina, taka á móti henni
og koma henni í verkun og síðan
flokka hana, undirbúa til afskip-
ur.ar. — Því ekkert róið þaðan.
Ólafsfförður. Þilfarsbátarnir
fóru allir til síldveiða. Sex opnir
vélbátar hafa róið til fiskjar, en
afli hefir verið tregur, hvort held-
ur róið var með línu eða færi. Að
herpinótaveiðinni lokinni stund-
uðu Stígandi og Sævaldur rek-
netaveiði, en Einar Þveræingur og
Kristján þorskveiði með hand-
færum og fiskuðu mjög sæmi-
lega.
Dalvík. Það litla, sem róið hef-
ir verið í sumar, var með færi,
seinni hluta ágúst og framan af
september. Fiskuðu bátarnir þá
upp í 9 tonn á bát með 3 mönn-
um á, og stóð sjóferðin venjulega
í 3 sólarhringa. Mestur aflinn var
smáfiskur. M.b. Júlíus Björnsson
tók troll að loknum síldveiðum,
en afli hefir verið mjög rýr.
Hrísey. 3 þilfarsbátar og 4 opn-
ir bátar hafa stundað þorskveiðar
í sumar. Þilfarsbátarnir reru með
línu framan af, en afli var treg-
ur; tóku þeir þá að róa með færi
og öfluðu ágætlega, eða um 90
skpd., sem þeir söltuðu um borð
í bátunum. Voru 2 og 3 menn á
liverjum bát. Róðrar opnu bát-
anna voru stopulir, enda tregur
fiskur.
I Árskógsströnd. í júlí og ágúst
var varla farið á sjó, en í sept.
hafa 3 bátar róið öðru hvoru, en
afli tregur, 2 til 3 skpd. í róðri,
og mest allt smáfiskur.
Akureyri. Þar hefir enginn
fiskur verið lagður á land nema
frá togaranum Harðbak, sem
stundað hefir veiðar í salt og afl-
að mjög vel, miðað við árstíma.
Þrír aðrir Akureyrartogarar hafa
fiskað í ís og lagt upp á Vest-
jjörðum og ýmsum stöðum norð-
anlands; hafa ekki getað lagt á
land í heimahöjn, jmr sem enn er
ekkert hraðfrystihús á staðnum.
Að lokinni veiðiför hafa þeir orð-
ið að sigla til Reykjavíkur til að
fá ís í nœstu veiðiferð. Jörundur
var á síldveiðum fram um miðj-
an ágúst, en fór síðan á ís við
sömu vandræða skilyrðin og hin-
ir Akureyrartogararnir.
Grenivík. Þaðan hafa róið opn-
ir bátar, þó ekki allir stöðugt. Af-
koma þessara báta hefir verið
með bezta móti í sumar.
Húsavík. Þessi verstöð er orð-
^ in stœrsta verstöð norðanlands.
Þaðan stunduðu 5 heimaskip
síldveiðar með herpinót; 4 þil-
jarsbátar og 13 opnir vélbátar
þorskveiðar, ýmist með línu eða
I jœrum. I júlí fengu bátarnir 3 til
5 þúsund kíló í róðri, og svipað
magn í ágúst, en mjög keilu-
biandið. Opnu bátarnir stunduðu
mest færaveiðar í ágúst og sept.,
og öfluðu 1000—1500 kg. í róðri
1 með 1 og 3 menn á. Hraðfrysti-
| húsið á staðnum tekur allan afl-
I ann og verkar, bæði í frost og
salt. Tveir bátar voru á rekneta-
^ veiðum frá miðjum ágúst til miðs
september.
Raufarhöfn. Þaðan er varla
1 farið á sjó til að ná sér í soðið;
allir, ungir og gamlir, eru önnum
kafnir við verkun síldarinnar yf-
ir sumarið, og fram á haust við
flokkun hennar og undirbúning
lil útflutnings.
Þórsliöjn. Þrír þilfarsbátar
liafa róið all stöðugt; gæftir ver-
ið góðar og afli 4 til 7 skpd. 10
trillur reru í júlí, en fór fækkandi
í ágúst og reru ekkert í septem-
bei. Meðan róið var, var afli
mjög sæmilegur. Töluvert veidd-
isi af kola. Frystihúsið á staðnum
lekur á móti öllum afla.
(Október-hefti Ægis. — Letur-
breytingar Alþýðumannsins.)
Skagjirðingar, Akureyri. — Munið
spilakvöld í Alþýðuhúsinu á fimmtu-
dagskvöld kl. 8.30. — Stjórnin.