Alþýðumaðurinn - 06.05.1958, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
Þriðjudagur 6. niaí 1958
ALÞÝÐUMAÐURINN
Útgefandi:
Alþýðuflokksfélag Akureyrar
Ritstjóri:
BRAGI SIGURJÓNSSON,
Bjarkarstíg 7. Sími 1604.
Verð kr. 40.00 á ári.
Lausasala kr. 1.00 blaðið.
Prentsm. Björns Jónssonar h.f.
»QCOOC><>0000000000000000»i
J1 hverju œtti tainjj-
sigurinn að byggjast!
Áróðursmenn Sjólfstæðisflokks-
ins fullyrða þessa dagana við gest
og gangandi, að samkomulag sé
nú að vísu orðið með stjórnar-
flokkunum um úrræði í efnahags-
málunum, en ekki séu skæðin til
langrar göngu sterk, því að sam-
komulagið sé fyrst og fremst
byggt á sameiginlegum ótta stjórn-
arflokkanna við kosningar, Sjálf-
stæðisflokkurinn mundi raka til
sín fylgi.
Og ekki vantar rökin:
Almenningi finnst að núver-
andi stjórn hafi gengið á bak öll-
um sínum stefnumálum: Efna-
hagsvandann hafi hún ekki leyst,
eins og hún hafi lofað, herinn hafi
hún ekki látið fara, dýrtíðina hafi
hún ekki stöðvað o. s. frv., o. s.
frv.
En nú verður víst mörgum
spurn: Á hvað á Sjálfstæðið að
vinna fylgi? Óánægjuna eina
með vanefndir? Þurfa þeir óá-
nægðu þá ekki að hafa einhverja
von um að Sjólfstæðið geti betur
efnt en stjórnarflokkarnir það,
sem þeim þykir lítt efnt, því að
annars virðist gagnslaust að
skipta? Ætli ekki það, ef rökrétt
er hugsað.
En hefir Sjálfstæðið gefið á-
stæðu til slíkrar vonar? Ilvað
finnst háttvirtum kjósendum?
Finnst t. d. nokkrum Fram-
sóknarflokkskjósenda fró 1956 og
ef til vill telur efnahagsvandann
erfiðan úrlausnar stjórninni, að
Sjálfstæðið hafi bent þar á lausn-
ina?
Eða finnst einhverjum Aljsýðu-
flokkskjósanda frá 1956, sem ef
til vill þykir of lítið fara fyrir
dýrtíðarstöðvun ríkisstj órnarinn-
ar, að Sjálfstæðisflokkurinn hafa
sýnt líkindi til, að hann hefði
dugað þar betur?
Eða finnst einhverjum kjós-
anda Alþýðubandalagsins frá
1956 og nú þykir ef til vill ekki
hafa verið haldið svo fast á burt-
för hersins og ótt hefði að gera
af hálfu ríkisstj órnarinnar, finnst
honum trúlegt, að Sjálfstæðið
hefði dugað betur þar?
Vinningsmöguleikar Sjálfstæð
isflokksins hljóta semsé að byggj
ast á því, að kjósendur ríkis
stjórnarflokkanna gangi yfir til
hans, og til þess að kjósendur geri
slíkt, verða þeir að sjá einhverj-
ar líkur til að gagn verði að skipt
ingunni.
En Jjó leitað sé með logandi
Verholýishrenfmgin i oi mii sjdlfstœð, ii og
voldug og stekja frum í órojo fylkingu i hínum
foðltðo grondvelll
Ræða Jóns Þorsteinssonar 1. maí
(Fyrirsagnir eru blaðsins)
Góðir Akureyringar! heildarsamtakanna, Alþýðusam-
Verkamenn og verkakonur! bands Islands. I rauninni ættu all-
íslenzk verkalýðshreyfing get- ir stéttfúsir verkamenn, hvar í
ur í dag litið með stolti til fortíð- ^ flokki sem þeir standa, að geta
arinnar. Hún stendur á mörgurn sameinast innan verkalýðsfélag-
sviðum jafnfætis verkalýðshreyf- anna um stéttarleg hagsmunamál.
ingu erlendra forystuþjóða á sviði Þeir Jjyrftu jafnframt að samein-
menningar og þjóðfélagshátta, þó ast um að halda þessum málum
hún á öðrum sviðum standi nokk- sem mest aðgreindum frá stjórn-
uð að baki. En sé litið á lífskjör málalegum ágreiningsefnum, og
íslenzkrar alþýðu eins og Jrau eru vísa á bug öllum tilraunum stjórn-
nú, höfum við áreiðanlega betur málaflokkanna til beinna afskipta
í samanburði við flestar eða jafn- af verkalýðshreyfingunni og yfir-
vel allar þjóðir heims. Þessi stað- ráða yfir henni. I Jieim málum
reynd má þó ekki slæva baráttu- sem verkalýðshreyfingin lætur að-
þrek okkar, þvert á móti verður allega til sín taka á hún fremur
íslenzk verkalýðshreyfing ætíð að að vera herra stj órnmálaflokk-
standa vígreif og baráttufús til anna en þjónn þeirra. Hún á að
sóknar og varnar í hverju einasta vera sjálfstæð, óháð og voldug og
igsmunamáli alþýðunnar, sem sækja fram í órofa fylkingu á
hefir fylkt sér undir merki hennar. hinum faglega grundvelli, þótt á
Á þessum degi ganga verka- stjórnmálagrundvellinum sé sótt
menn og verkakonur að jafnaði í fram í mörgum fylkingum og ær-
kröfugöngum og setja fram kröf- ið sundurleitum. Þetta misræmi er
ur sínar á hendur öðrum, ])aö er
að segja kröfur á hendur vinnu-
veitendum, stjórnmálaflokkum,
ríkisvaldinu og þjóðfélaginu
sjálfu. Þá væri ekki úr vegi að
verkalýðurinn hugleiddi einnig,
hvaða kröfur hann gæti gert á
hendur sjálfum sér og sínum sam-
tökum. Eru verkalýðssamtökin
sjálf þannig úr garði gerð að ekki
sé vert að leiða hugann að því,
hvort Jrar sé ekki úrbóta þörf á
ýmsum sviðum, svo samtökin
verði hæfari til að gegna hinu
þýöingarmikla hlutverki sínu í
þjóðfélaginu sem sverð og skjöld-
ur alþýðunnar í kjarabaráttu
hennar?
St'jórnmálaátök innan
verkalýðshreyfingarinnar
hættuleg.
Eitt helzta mein verkalýðssam-
takanna eru hin hatrömmu stjórn-
málaátök, sem eiga sér stað innan
margra verkalýðsfélaga, svo og
ljósi í hverju blaði Moggans,
finnst þar aldrei ábending um,
hvað Sjálfstæðisflokkurinn mundi
gera í t. d. efnahagsmálum, ef
hann fengi völdin. Þetta vekur svo
megna tortryggni meðal almenn-
ings, að miklu fremur mætti bú-
ast við, ef nú yrði kosið, að fjöldi
Sjálfstæðiskjósenda frá 1956
mundi yfirgefa flokkinn fyrir al-
gert málefna- og úrræöaleysi.
Almenningur — og þar á meöal
fjöldi Sjálfstæðiskjósenda — er
nefnilega ekki eins blár, eins og
forysta Sjálfstæðisins virðist
halda, ef dæma á eftir stjórnmála-
baráttu hennar nú, ef hægt er að
gefa því annars það nafn.
í sjálfu sér eðlilegt, þar sem
stjórnmálin taka yfir miklu víð-
áttumeira svið heldur en verka-
lýðsmálin og því miklu fremur
grundvöllur fyrir ágreiningi á
stj órnmálasviðinu.
Eins og nú er komið málum eru
stjórnmáladeilur innan verkalýðs-
félaganna Jreim í mörgum tilfell
um fjötur um fót, svo Jrau geta
síður en ella á heilbrigðan og ár-
angursríkan hátt gætt faglegra
hagsmuna félagsmanna sinna.
Skipulagsmálin
í molum.
í skipulagsmálum verkalýös-
hreyfingarinnar eru mörg verk-
efni óleyst. Fyrst má henda á að
utah heildarsamtakanna, Alþýðu-
sambands íslands, standa enn fjöl-
menn og áhrifamikil stéttasamtök
með verkfallsrétti. I öðru lagi er
sumum stöðum eru verkamenn,
sjómenn og verkakonur öll i einu
verkalýösfélagi, en á öðrum stöð-
um eru Jressar stéttir í tveim eða
þrem félögum. Sum félög eru ein-
göngu fyrir iðnlært fólk, en önnur
eru bæði fyrir faglærða menn og
ófaglæröa. Þannig er ósamræmið
á öllum sviðum. Yfirleitt þekkjast
varla nein landssamtök einstakra
starfsstétta innan verkalýöshreyf-
ingarinnar, svo sem sjómanna,
iðnsveina, verkamanna eða ann-
arra slíkra. — Starfssvið fjórð-
ungssambanda og fulltrúaráöa
skólahaldsins og væri þó bezt að
geta veriö án þess. Fræðslustofn-
un eða skóli verkalýðssamtakanna
er einkamál þeirra og þarf þar
engrar lagasetningar við, og eng-
an ráðherra þarf yfir þá stofnun,
en eitt megin ágreiningsmálið
milli flutningsmanna áður-
greindra frumvarpa er það, hvort
stofnunin skuli fremur heyra und-
ir menntamálaráðherra eða fé-
lagsmálaráöherra og benda líkur
til, að þessi stórfelldi ágreiningur
verði báðum frumvörpunum að
aldurtila.
Hagfræðileg þekking
í þjónusfu verkolýðs-
hreyfingarinnar
nauðsynleg.
Verkalýðshreyfingunni nægir
hefir ekki verið afmarkað nægi- ekki að búa yfír styrkleika og
leca skýit og ekki lögð næg á- kraffí JJún verður einnig að búa
herzla á að halda þessum stofnun- \ r- i 11 • i ^ .. ...
r ; ytir pekkmgu, svo hun geti sott
um við líði og á það þó einkum i -r - n ^
D 1 1 | kroiur smar og vario maistao
við fjórðungssamböndin. Til' - * .ii _ -i
J ° i sinn meo gildum rokum. INu a
dæmis hefir aðeins um helmingur I tímum er þetta einmitt sérstaklega
Norðlend- _______________________________. þegar
I mikilvægt
efnahagsmálin
og önnur hagræn vandamál sverfa
verkalýösfélaganna í
ingafjórðungi verið meðlimir
Alþýðusambands Norðurlands og ' að þjóSinni étt og títt og úrlausn-
væri sannarlega þörf á því að það
breyttist til batnaðar.
Þá má nefna, að naumast mun
vera til á öllu landinu samningur
um gagnkvæma aöstoö í vinnu-
ir eru torfengnar. Mætti í raun og
veru ekki minna vera en að verka-
lýðssamtökin hefðu fastan hag-
fræðing í þjónustu sinni, sem
samtökin í heild og einstök verka-
deilum milli verkalýðsfélaga, svo lýSsfélög gætu ætíg snúiS gér til
sem heimilað er í vinnulöggjöf- * . ,
DDJ j með oll haglræðileg urlausnar-
inní I efni. Tökum til dæmis jafn al-
Á þessu sviöinu bíða mörg , ,.
1 r ° mennar og brennandi spurmngar
vandamál óleyst. Verkalýðshreyf- • , , i
1 J 1 eins og hver er kaupmattur laun-
ingin þarf að taka skipulagsmálin u r- í , . .
D r o anna, heiir nann aukizt eða ryrn-
til vandlegrar yfirvegunar, af- * r . v . . •*
° J , a° ffa þvl s^ðast var sannð og
nema stærstu annmarkana núver- , •• , • , ,
i hverjir eru orsakir þessr Vissu-
andi skipulacsle) sis, oe leggja |ega væri mikil bót að því að geta
grundvöll að framtíðarskipulagi. . •* ,, - • , , ••
D _ 1 b iengið hlutlaus vismdaleg svor
1 því efni má ekki sýna neinn ein- •* , . ,, .*•
1 J , við þessum spurmngum, ohað
strengingshátt. Væri sennilega , * • ,, ...
D ° D skoounum nkisvalds og stjorn-
heppilegast að leiða þróunina inn r- i i
, ' . , malatlokka. En Jsegar verkamenn
og verkakonur setja fram slíkar
spurningar, þá er gripið í tómt,
verkalýðshreyfingin getur ekki
skera úr, hvort formið reynist bet- gefíð syar HagfræSileg
ur eða hvort þau geta ekki sam- , i , • - i • • , i i
1 D Iþekkmg i þjonustu verkalyðssam-
lagast og þróast hlið við hlið eftir i , , ,-• u • *■
D D 1 takanna helir aldrei venð nauo-
hérlendum aðstæðum. , . , _.••] •
synlegri en nu, þegar samtokm
leggja sitt þunga lóð á vogarskál-
ina að lausn efnahagsvandamála
þjóðarinnar.
Margt hefir áunnizf’.
svið
atvinnugreinasambanda
annars vegar og stéttasambanda
hins vegar og láta síðan reynsluna
Fræðslumálin.
Á sviði fræðslumála eiga verka-
lýðssamtökin stóran akur óplægð-
an. Skort hefir alla fræðslustarf-
semi um verkalýðsmál. Þá
fræðslustarfsemi má hafa með i Kröfum verkalýðsins um mann-
rétt að gera sér lj óst, að engin ýmsum hætti, svo sem fyrirlestra- sæmandi laun og örugga afkomu
heildarstefna er ríkjandi innan haldi, námskeiðum eða rekstri: er yfirleitt fullnægt á tvennan
verkalýðshreyfingarinnar í skipu- skóla. Brýnustu nauðsyn ber til hátt. í fyrsta lagi með kaup- og
lagsmálum. í Jaeim efnum hafa j að koma á fót námskeiðum eða kjarasamningum við vinnuveit-
tilviljanakennd sérsjónarmið skólahaldi, þar sem áhugasamir endur og í öðru lagi með löggjöf.
hinna einstöku staða, þar sem menn úr verkalýðshreyfingunni Mörg réttindamál verkalýðsins
verkalýðsfélög eru starfandi, ver- gætu fengið haldgóða fræðslu um ^ hafa verið leyst með lagasetningu.
ið látin ráða. Á sumum stöðum hina ýmsu Jiætti verkalýðsmála, Þó aðeins sé farið tvö til þrjú ár
eru verkalýÖsfélögin svo fámenn ^ svo þeir yrðu hæfari til að taka að ^ aftur í tímann, má benda á mál
°g ná yfir svo lítið svæði, t.d. einn sér störf í þágu stéttarfélaganna eins og atvinnuleysistryggingar,
hrepp upp til sveita, að Jiau skort- eða hafa á hendi forystu þeirra.1 vinnumiðlun, aukinn orlofsrétt,
ir öll skilyrði til að lifa og starfa. Þetta skólahald á vitanlega að
Félagssvæðin eru annars mjög vera með þeim hætti einum, sem
mismunandi að stærð og engin verkalýðssamtökin sjálf ákveða.
grundvallarregla ríkjandi um víð- Að því leyti missa bæði frum-
áttu Jjeirra. Sum félög taka aöeins vörpin marks, sem nýlega hafa
yfir einn kaupstað eða eitt sjávar- komið fram á Alþingi um þetta
þorp, önnur ná yfir heilar sýslur j efni. Verkalýðssamtökin þurfa
og hin þriðju hafa allt landið að ekki að spyrja alþingismenn um
félagssvæði. Þegar litið er álþað, hvernig þau reki sínar
hvernig félögin eru byggð upp og ( fræðslustofnanir. Það eina, sem
til hvaða starfsstétta þau taki ef til vill þyrfti að leita á náðir
kemur sama misræmiö í Ijós. Á J Alþingis með væru fjárframlög til
lög um uppsagnarfrest og veik-
indadaga og að lokum lífeyris-
sjóð togarasjómanna, sem vænt-
anlega verður lögfestur innan
fárra daga. Á þessum stutta tíma
hefir því mjög mikið áunnizt í
réttindabaráttunni. Alþingi það,
sem situr á yfirstandandi kjör-
tímabili, er kjörið var sumarið
1956, hefir verið mjög vinsamlegt
verkalýðssamtökunum í þessum
efnum og ber vissulega að meta