Víðir - 10.02.1951, Blaðsíða 3

VÍÐIR
3
Útflutningsverðið
Framliald af 1. síðu.
rneð því að léggja mikið fé af
mörkum, einkum í dreifing-
arkerfi og auglýsingar. En
Þýzkaland og Mið-Evrópa
eru ekki síð'ur eðlileg mark-
aðslönd fyrir frosinn fisk. All-
ar þessar þjóðir eru mjög
þurfandi fyrir eggjahvíturíka
fæðu og hinn joðauðuga fisk.
En það verður að gera sér
Ijóst, að það ástand, sem nú
er ríkjandi á milli Austurs og
Vesturs, er ekki líklegt til að
bjóða upþ á mikil við'skipti.
Þá er Bretland ónefnt sem
viðskiptavinur Islands með
frosinn fisk. Á stríðsárunum
keyptu Bretar allan frosna
fiskinn af Islendingum og
greiddu fyrir hann verð, sem
nægði til þess að standíast
framleiðslukostnaðinn. Is-
lendingar og Bretar hafa allt-
af skipt mikið, og við'skipti
þeirra eru eðlileg. Bretar
hættu samt strax í stríð'slok-
in að kaupa frosna fiskinn af
íslendingum. Þjóðin var orð-
in leið á frosnu flökunum,
sem voru seld í óheppilega
stórum umbúðum og' oft
mjög spillt í meðförunum.
Af því að Bretar hættu að
kaupa frosna fiskinn, hafa
margir dregið þá ályktun, að
þar sé ekki frambúðar mark-
aður fyrir hann. Svo þarf þó
ekki að'- vera. Á meðan Bret-
ar fullnægja ekki neyzluþörf
þjóðarinnar með eigin veið-
um, á að vera hægt að selja
þeiin frosinn fisk eins og nýj-
an. En til þess að það sé
liægt, þarf að vera frjáls inn-
flutningur á frosnum fiski í
Bretlandi. I öðru lagi þarf að
selja fiskinn í umbúðum, sem
og afurðsalan.
eru hæfilega stórar fyrir
heimilin og fiskurinn helzt í
óskemmdur. Það vinnst
aldrei framtíðarmarkaður í
Bretlandi fyrir frosinn fisk
með því að selja hann í stóru
7 punda blokkunum, slíkt get-
ur aðeins gengið á stríðstím-
um. í þriðja lagi verður að
auglýsa fiskinn rækilega.
Nú er slíkt ástand í Bret-
landi vegna hervæðingarinn-
ar, að þjóðina vantar fisk, og
það er vafasamt, að Bretland
fái nógan nýjan fisk nema 4
—6 mán., á meðan aflamagn-
ið' er mest. En þá er það verð-
ið. Vilja Bretar greiða Islend-
ingum það verð, sem þeir
þurfa að fá til þess að stand-
ast framleiðslukostnaðinn.
Bretum ætti að vera ljúft
að stuðla að því, að þessi
gamli, góði við'skiptavinur
gæti rétt \'ið fjárhag sinn,
sem er nú æði bágborinn, þar
sem Bretar aftur á móti hafa
verið fyrstir allra þjóða innan
Efnahagssamvinnunnar til
að koma á hjá sér jöfnuði í
utanríkisviðskiptum gagn-
vart dollarnum. Aleð því að
kaupa verulegt magn af ls-
lendingum af frosnum fiski
og greiða fyrir hann það, sem
þeir þurfa til þess að standast
bein útgjöld \'ið framleiðsl-
una, myndu þeir ekki aðeins
stuðla að því að rétta við
fjárhag landsins, heldur og
aukinni framleiðslu, sem gæti
komið sér vel fyrir Breta, þeg-
ar þeir verða að snúa sér
meira að öðrum viðfangsefn-
um en matvælaframleiðsl-
unni.
Það má vel vera, að ein-
hver hugsi sem svo við lestur
þessara orða, að það sé 'held-
ur tilgangslítið að skýrskota
þannig til samúðar Breta með
Islendingum og fjárhagsaf-
komu þeirra og efnahagssam-
vinnu þessara landa, en það
er þó engan veginn víst, að
svo sé.
Það á að vera útgerðar-
mönnum og sölufélögum
þeirra metnaðarmál að geta
sem fyrst afnumið þau bráða-
birgðaúrræði, sem horfið var
að til þess að leysa vandamál
vélbátaútvegsins, með því að
ná hærra verði fyrir útfluttu
vörurnar, verði, sem svarar
til framleiðslukostnaðar. Og
það getur vel verið, að það
takist, ef allir aðilar leggjast
á eitt, til þess að svo megi
verða.
Sendisveinn tapaði
30.000 krónum.
Sendisveinn nokkur var ný-
lega á leið úr banka með verð-
bréf að upphæð 30.000 krón-
ur. Festi hann skjalatöskuna
fyrir aftan sig á hjólinu, en
taskan féll af án þess, að
hann yrði þess var. Heiðar-
legur götuhreinsari skilaði
töskunni og’ fékk greiddar
200 krónur í þóknun.
Úr skýrslu Landsbanka
íslands fyrir árið 1949:
Að meðaltali voru 457
(409) skip að veiðum í mán-
uði hverjum. Flest urðu þau
í júní 589 (maí, 5G2). Tæpur
hehningur 269 (182) voru
opnir vélbátar og árabátar.
Meðaltal skipverja yfir ár-
ið var 4840, en 4075 árið áð-
ur.
Gæti maður sjálfur valið
þá, sem maður umgengst,
væri maður mjög einmana.
Lúðuveiðar.
í Bandaríkjunum er ágætt
verð á heilfrystri lúðu. Á s.l.
ári voru frystar og sendar
þangað um 235 lestir af
lúðu. í vor sóttu bátar, eink-
um frá Akranesi, á ný lúðu-
mið út af Reykjanesi. Á þess-
um lúð'uveiðum hefur ekki
verið byrjað fyrr en eftir
vetrarvertíð, sem lýkur hér í
Faxaflóa ekki fyrr en um 20.
maí. Þegar kenmr fram í apr-
íl, er fiskur oft orðinn mettur
af loðnu og öðru æti, sem hef-
ur gengið á miðin og tekur þá
illa beitu. Það væri mjög at-
hugandi fyrir þá, sem ætla
sér að stunda lúðuveiðar í vor
og- sumar, hvort elcki væri
í'étti tíminn að hefja þær þá
þegar í byrjun apríl. Það er
mjög trúlegt, að lúðan sé þá
um það vil að ganga á miðin.
íbúafala U.S.A.
er nú 153.000.000, og skiptast
íbúarnir þannig eftir starfa
— fyrir utan sjúklinga, hús-
mæður börn og nemendur:
Iðnaðarverkafólk 53,7%
Landbúnaðarverkaf. 7,6%
í herþjónustu 2,5%
Án starfa 2,2%
Alls 66,0%
Ódýr epli.
í sumar var verð á eplum
í Svíþjóð 5 aurar sænskir (15
aurar ísl.) kg. Skemmdist þar
mikið af eplum, þar sem ekki
var hægt að koma þeim í
peninga. Á sama tíma voru
Svíar að flytja inn suðræna
ávexti, appelsínur, vínþrúgur
og banana.
hafði ekki eitt augnalblik grunað hana minnstu vitund eða
vantreyst henni. En nú fann hann til ónotalegrar aðkenn-
ingar yfir því, að' hún hefði verið að plokka af honum fjaðr-
imar allan tímann. Hann leit rannsóknar augum kring um
sig. Hann gat ekki beinlínis sagt, hvað hann hefði misst,
en leiftursnöggt varð honum Ijóst, að herbergið var gal-
tómt og eyðilegt, og hann reyndi að muna, hvort ekki hefði
verið fleiri munir umihverfis liann, hvort umhverfið hefði
ekki verið alúðlegra og hlýlégra — og reyndar meira af öll-
um hlutum. . . . Hann fylltist skelfingu og óyndi og opnaði
kistu, sem í áttu að' vera minjagriþir um konu hans, kjól-
ar og línfatnaður. Fáeinir útslitnir garmar voru þar, en all-
ur ilmur hins liðna var af þeim rokinn. Ó, hvílíkt ástand.
Onnur eins ósköp af öllu mögulegu og konan hans hafði lát-
ið eftir sig. Ilvað gat hafa orðið af því öllu!
Hann lokaði kistunni og kvaldi sjálfan sig til að hugsa
um aðra hluti. Til dæmis hófið í kvöld. En þessi liðnu ár
voru áleitin og komu aftur með ómótstæðilegu afli. Og nú
virtust honum þau enn eyðilegri, sárbeiskari og eymdarlegri
en á meðan þau voru að líða. Nú fannst honum þau öll
gersamlega eyðilögð, eins og þeim hefði öllum verið rænt
frá honum, og frá þeim andaði þjáningu, dapurleik og kvöl
einveru og einstæðingsskapar. Reyndar hafði hann stund-
um verið' ánægður og’ eins og vag'gað í svefn. En nú varð
hann óttasleginn við' _að horfa á einstæðings gamalmenni,
og ókunnir, vandalausir menn komu og stálu, meira að
segja svæflinum undan höfðinu á honum. Og honum fannst
hann aumkunarverður, lostinn þungri kvöl og sórri þján-
mg, sárari og þyngri en hann liafði fundið til daginn þann
— daginn, sem hann sneri heim fró jarðarförinni. Ilann
fann, að hann var sjálfur orðinn gamall, gamall og þreytt-
ur eins og maður, sem lífið hefur leikið of miskunnarlaust
og grimmdarlega.
Eitt var það samt, sem hann gat ekkert botnað í: Hvers
vegna var hún að stela þessum reitum hans? Hvað' ætlaði
hún að gera við þær? 0, nú skil ég. Ilann minntist þess
skyndilega með illgirnislegri ánægju. Því er einmitt þann-
ig farið. Hún á einhvers staðar frænda, sem hún elskar með
þessari bjánalegu ást vitstola frænku. Hef ég ekki orðið að
hlusta á óteljandi bullræður um þetta mannblóm. Látum
okkur sjá. Það er ekki langt síðan hún sýndi mér reyndar
ljósmynd af honum. Ilrokkið liár, flatt nef og verulega ó-
svífið yfirskegg, þótt hún sjálf, fyrir sitt leyti, þerraði af
sér tárin af stolti og lirifningu. Svo að það er þarna, sem
allar mínar reitur hafa rekið á fjörurnar. Hann fékk hræði-
legt reiðikast við þessa tilhugsun og hljóp fram eldhúsið
og öskraði til Jóhönku eitthvað á þessa leið: „Níðinglega,
gamla galdranornin þín“, og rauk svo aftur burt eins og
elding og' skildi hana eftir óttaslegna og hágrenjandi, þar
sem hún ranghvolfdi skimandi sauðaraugum.
Hann yrti ekki á liana orði, það sem eftir var af degin-
um. Hún andvarpaði og stundi, eins og' hún hefði orðið' fyr-
ir smánarlegu ranglæti, og glamraði og skrölti með alla
hluti, sem hún gat hönd á fest, og hafði ekki snefil af 'hug-
mynd um, af hverju allur þessi gauragangur stafaði. Síð-
degis réðst hann í fullkomna og algera rannsókn á skáp-
um sínum og skúffum. Það var liræðilegt. Hann minntist
fyrst eins hlutar og svo annars, sem hann hafði einhvern
tíma átt, og ýmissa erfðafjármuna ættarinnar, sem honum
fundust nú sérstaklega dýrmætir. Og nú var þarna ekkert
eftirskilið, ekkert — ekki einn einasti hlutur af því öllu
saman. Það' var engu líkara en þarna hefði geysað ógur-
legur eldsvoði. Hann hefði alveg getað sleppt sér og hógrát-
ið af reiði og einstæðingsskap.
Hann sat nú hjá opnum skúffunum, sprengmóður og kaf-
rykugur, og hélt á eina helgigripnum, sem eftir var skiliml
— gömlu peningapyngjunni hans föður síns, perluskreyttri
skjóðu, sem nú var orðin götótt og galopin í báða enda.
Þar sem haftastefnan er í
algleymingi, er fátt, sem það
opinbera lætur ekki til sín
taka í daglegu lífi borgarans,
s\'0 sem hvað hann á að hafa.
til matar, hvað' hann á að
drekka, hvernig hann á að
klæða sig, hvað stórt hann á
að bvggja (ef honum er þá
leyft það). Það er reynt að
stevpa smekk og skoðanir
allra í sama mót, og' er úr-
slitavaldið í höndum örfárva
ráðamanna.
★
Verðlagseftirlit — þ. e. a. s.
að láta hlutina sýnast ódýr-
ari en þeir eru og meira af
þeim en raunverulega er —
ýtir undir sóun og óþarflega
mikla notkun vara, sem
skortur er á, svo að ekki sé
talað um hina miklu sóun á
starfskröftum, sem sjálft
verð'lagseftirlitið krefst.
★
Það verður alltaf skortur
á vöru, ef verðlagið er þving-
að á einn eða annan liátt nið-
ur fyrir það, sem kaupandinn
er reiðubúinn til þess að
greiða fyrir liana á frjálsum
markaði. Það' er þess vegna
auðvelt að skýra dollara-
skortinn frá þeirri einföldu
staðreynd, að almenningi eru
skammtaðir dollarar á mun
lægra gengi en hann væiá
reiðubúinn til þess að greiða
fyrir þá á frjálsum markaði.
★
íbúar Evrópu eru í viðjum
ríkisvaldsins líkt og börn,
sem áður fyrr voru látin vaxa
í krukkum, til þess að vöxtur
þeirra skyldi takmarkast og
þau verða vanskapaðir dverg-
ar, sem gátu orðið fífl við
konungahirðir.
★
Mikilvægasta ástæðan til
þess, að' duglegir menn kom-
ast ekki áfram, er að þolin-
mæðina þrýtur.
★
Það er auðveldara að trúa
því, sem maðurinn heyrir, en
leggja á sig að hugsa sjálfur.
★
Það eru engir ólæknandi
sjúkdómar til, heldur aðeins
sjúkdómar, sem menn hafa
ekki fundið lyf við.
★
Það voru aðeins tvær ver-
ur í heiminum, sem hann
elskaði. Onnur þeirra var sú,
er smjaðraði mest fyrir hon-
um, og hin var hann sjálfur.
★
Láttu elcki öðrum eftir að
framkvæma hin góðu áform
þín.
★
Það er tilgangslaust að
færa fram rök gegn tilfinn-
ingum.
★
Það er ótrúlegt, livað mað-
ur getur dottið ofan á, þegar
maður er að leita að cinhverju.
★
Kornunga stúlkan í bank-
anum: „Hvaða gildi hefur á-
vísanabók, þegar leggja verð-
ur peningana inn fyrst.