Víðir - 17.02.1951, Blaðsíða 1

XXIIT.
Reykjavík, laugardáginn 17. febrúar 1951.
7. tölublað.
Þorskanót.
Hlöð'ver. Johnsen útgerðar-
maður í Vestmannaeyjum
hefur skrifað blaðinu eftirfar-
andi bréf, sem er mjög athvgl-
isvert og því birt hér:
. . . og vegna skrifa þinna
um veiðar Norðmanna í
lx>rskanót skrifaði ég eftir
þínu ráði íslenzka sendiráð-
inu í Osló og félck þaðan upp-
lýsingar um nótina.
Norðmenn hófu í fyrra
veiðar í þorskanót við Lófót-
en. Að fenginni þeirri revnslu
voru nú leyfðar veið'ar í 400
nætur í ár.
Nótin kostar nú í Noregi
08.000 norskar krónur með
snurpulínu. Útflutningur er
háður le.yi'i norskra yfirvalda.
Nótin er 34 faðma djúp og
180 faðma löng, hnýtt úr
venjulegri bómull, 14 umför,
þráður11/11,12/15 og 12/21
eftir byggingu nótarinnar.
Það er fiskað í nótina fyrir
opnu hafi, og er stærð bát-
anna, sem þessar veiðar eru
stundaðar á, 50—75 lestir.
Nótin er notuð á sama hátt
og síldarsnyrpunót, ýmist sem
hringnót eða kastað af tveim-
ur nótabátum.
Nú sem stendur er ekki
hægt að' fá nót keypta í Nor-
egi, vegna þess að sverasta
garnið, sem notað er í mið-
kafla nótarinnar, vantar, en
er væntanlegt núna bráðlega
frá Ítalíu.
Eg hef orðfært þessa nót
við nokkra reynda fonnenn
hér, og sýnist þeim öllum á
einn veg, að hún gæti mjög
sennilega komið hér að góð-
um notum, því að eins og við
vitum, er þorskurinn hér með
söndunum í torfum, og er það
ómælt, hversu mikið mætti
veiða hér í slíkt veiðarfæri.
Vegna þess hve nót þessi
er dýr, hrýs mönnum hugur
vjð að kaupa hana, enda ó-
víða efni til þess að gera svo
kostnaðarsania tilraun án
hjálpar frá opinberum aðilum.
Hitt er annað mál, að sæi
Fiskifélagið, fiskirannsókna-
nefnd eða aðrir aðilar sér
fært að kaupa slíka nót,
myndi ég og margir fleiri vilja
gera tilraunina á eigin kostn-
að með því skilyrði að hafa
forkaupsrétt að nótinni, ef
hún reyndist vel. En ef illa
færi, sýnist mér, að hægt
myndi að selja nótina aftur
út, meðan framboðið er ekki
meira en nú er.
Prá mínum bæjardyrum
Atvinnuleysi er óþarft á íslandi.
Atvinnuleysisskráning víðsjmiður misjafnt. Bezt
vegar um land liefur leitt í
ljós þó nokkuð atvinnuleysi.
Sú peningavelta, sem var á
stríðsárunum og fylgdi í kjöl-
far þeirra, er að fjara út,. Það
hefur mjög þrengzt um með
peninga upp á síðkastið og
menn kippt að sér hendinni
með nýjar framkvæmdir,
enda lánsfé verið' af mjög
skornum skammti. Höftin
hafa líka átt sinn þátt í þess-
um samdrætti, en þau hafa
einkum bitnað á verzluninni,
verklegum framkvæmdum og
svo iðnaðinum.
Mikil atvinna svo að segja
hvar, sem var, og betri efna-
hagsaflcoma hefur undanfarin
ár stuðlað að því, að raenn
hafa frekar en áður getað
stundað atvinnu heima í
byggðarlagi sínu. Á þetta
jafnt við um fólk í sveit sem
við sjó. Áður fyrr þótti sjálf-
sagt, að allir færu í verið, sem
máttu missa sig, og- það jafn-
vel, þó að þeir ættu ekki heim-
angengt, eins og oft var um
heimilisfeður. Á sumrin fóru
menn og konur svo aftur í
kaupavinnu. Nú er þetta allt
mjög breytt, og þarf ekki að
rekja ástæðurnar til þess.
Að vetrarlagi er lítið um
atvinnu í bæjunum nema við
sjóinn. Myndarlegur iðnaður
hefur þó risið upp sums stað'-
ar, eins og á Akureyri. í bæj-
um á Norðurlandi ætti líka
að geta verið nokkur síldar-
iðnaður á vetrum, t. d. við
niðurlagningu á kryddsíld. Og
núna síðustu árin er- fiskur
tekinn að veiðast þar sunxs
staðar að vetrinum til, og
getur fiskgengd vel farið vax-
andi.
Annars mun það svo, að
menn verða enn að fara í at-
vinnuleit milli landsfjörð-
unga, eins og gerðist áður, og
meira nú en undanfarin ár.
Ungum mönnum og einhleyp-
um er það ekki vorkunn, ef
vel er að þeim búið í ver-
stöðvunum, en það er nú því
var,
séð væri sennilega ómaksins
vert að' athuga þessar og' aðr-
ar leiðir, því að hvaða veiðar-
færi ættu togbátarnir frekar
að nota en slíka nót, ef hún
reynist vel, þegar landhelgin
hefur verið færð í 4 mílur,
eins og vonir allra standa til!
þegar vertíðarfólkið gat verið
á heimilinu lijá útgerðar-
manninum, það var oft nota-
legt og skemmtilegast. En nú
er það alveg að leggjast nið-
ur, og verbúðir og stór mötu-
neyti að koma í staðinn.
Á Vestfjörðum er aflaleys-
ið alvarlegast. Þegar svo er
komið, að menn treysta sér
vart til þess að gera út vegna
aflatregðu, er illa komið.
Vestfirðingar munu samt ekki
verða eftirbátar annarra með
að bjarga sér, ef þeir fá að-
stöðu til þess, t. d. lánsfé.
Vestfirðingar hafa lengi verið
taldir einhverjir harðdugleg-
ustu sjómenn hér á landi, og
ber sjósókn þeirra norður í
Húnaflóa í skammdeginu
vott um, að þeim hefur ekki
farið aftur. En þeir þurfa
ganggóð og mikil og traust
skip. Þá geta þeir sótt á vetr-
arvertíðinni suður á land, ef
aflinn bregzt á heimamiðum.
Vestfirðirnir lig'gja líka bezt
við fiskvinnslu af togurunum,
og hefur hér fyrir löngu verið
bent á, hve eðlilegt væri. að
t. d. á ísafirði væri stórt fisk-
iðjuver, með fullkomnum
sjálfvirkum löndunartækj um.
Austfirðingar láta ekki
mikið til sín heyra í sambandi
við atvinnuleysi, en allir geta
þó skilið, að þar er ekki milc-
ið um að vera á veturna.
Fiskivon er helzt ekki fyrr en
suður á Hornafirði. En þeir
hafa fengið sér nokkra stóra
og góða báta, og togaraút-
gerðin á Seyðisfirði og Norð-
firði hlýtur avera mikil
lyftistöng fyrir atvinnulífið.
Það er eðlilegt að dreifa tog-
urunum um landið, þar sem
skilyrði eru til þess að gera.
þá út, og var það góð' stefna,
sem tekin var upp, þegar ný-
sköpunartogurunum var út-
hlutað og nú verður haldið á-
fram. Þar veltur mikið á, að
góður maður veljist til þess
að stjórna fyrirtækinu. í>á á
togaraútgerð víðast hvar að
geta borið sig eins og í
Reykjavík og Hafnarfirði,
þar sem áður þótti sjálfsagt
að hafa alla togarana.
Það er líka eitthvað af
vélbátum, sem ekki eru gerð-
ir út. Ef til vill mætti greiða
fyrir útgerð þeirra eða sölu í
aðrar verstöðvar, þar sem
þeir hentuðu betur. En þetta
eru einkum bátar af stærð-
mni 12—25 lestir. En það eru
svo margar ástæður til, að
þessir bátar standa, að' ein-
stakiingarnir verða sennilega
að ráða fram úr þeim vanda-
málum á eigin spýtur.
Mest ber á atvinnuleysinu
í Reykjavík. Þar býr nú orð-
ið nær helmingur þjóðarinn-
ar, og- þar hefur bætzt við sem
svarar allri fólksfjölgun í
landinu árum saman, 1000—
1500 manns árlega, Það er
von, að hér þurfi mikið til.
Ef verulega harðnaði á daln-
um — það er nú sem betur
fer ekki enn — í atvinnumál-
um þjóðarinnar, eins og var
hér stundum á árunum fyrir
stríð, myndu forráðamenn
höfuðstaðarins finna-, við
hvað þeir hefðu að glíma.
Fiskveiðar, iðnaður, verzl-
un og byggingaframkvæmdir
eru það, sem atvinnulíf
Reykjavíkur byggist hélzt á.
Hér mætti sjálfsagt búa bet-
ur í haginn fvrir vélbátaút-
veginn en gert, hefur verið, þó
að mikið hafi verið gert í þeim
efnum. Einkum vantar fleiri
verbúðir og hús, þar sem
skipsliafnir, t. d. af viðlegu-
bátum, gætu búið og jafnvel
af Reykjavíkurbátum líka,
þegar um aðkomumenn væri
að ræða.
ÍJtgerð nýsköpunartogar-
anna getur ekki gengið' betur
en hún gerir nú, en hún veitir
minnsta atvinnu, þegar ís-
fiskveiðar eru stundaðar eins
og nú. En við því er ekkert
að segja, Það verður að' haga
útgerð skipanna, eftir því sem
Framh. á S. síðu.
1950 mef-aflaár í USA.
Heildaraflinn í U. S. A. nam
árið 1950 2205 þúsund lest-
um, það er um 7 sinnum
meira en ársafli Islendinga.
Þetta er um 50 þúsund lest-
um meiri afli en árið áður og
hefur farið fram úr fyrra met-
inu, sem var frá 1941.
Af aflanum voru frystar 130
þúsund lestir, eða 7—8 sinn-
um meira magn en fryst var
á íslandi s.l. ár.
„Sfálþráðsbréf".
Um þessar mundir fara
f'ram samningar milli fyrir-
tækis í Kaupmannahöfn og
nokkurra hinna stærstu út-
gerðarfélaga þar um sendingu
,,stálþráðsbréfa“ til sjómanna,
sem eru í utanlandssiglingum.
Ætlunin er, að þeir, sem lieima
eru, geti talað slík „þráðbréf“
til vina sinna á skipunum, og
er það' síðan sent með flug-
pósti til næsta viðkomustað-
ar skipsins. Skipinu verða svo
að sjálfsögðu látin í té tæki
til þess að „spila“ bréfið. Gert
er ráð fyrir, að þessi bréf kosti
sem svarar 25 krónum íslenzk-
um.
Burmeisfer & Wainr
hin þekkta véla- og skipa-
smíðastöð Dana, sem m. a.
hefur byggt Fossana og fleiri
íslenzk skip, seldi skip og vél-
ar s.l. ár fyrir sem svarar 373
milj. ísl. lcróna, eða upp undir
það eins mikið og allur út-
flutningur íslendinga nam á
s.l. ári. Þar af námu viðskiptin
við útlönd 260 milj. króna.
Nettó-tekjur félagsins námu
25 miljónum króna. Um helm-
ingur þe'ssarar upphæðar fer
í skatta. Hluthafarnir fá 5%
og 6% í arð.
ÍSFISKSÖLUR.
Dagar milli
Söludagur: Skipsnafn: sölu: Sölustaður: Lestir: Meðalv. kg.:
7. febr. Svalbakur, Ak. Grimsby 235 £ 13087 kr. 2.55
9. — Egill Skallagrímss, R. 21 Grimsby 231 £11621 — 2.30
10. — Jörundur, Ak. 25 Grimsby 213 £ 9634 — 2.05
11. — Helgafell, R, 25 Grimsby 240 £ 9948 — 1.90
13. — Ingólfur Arnars, R. 28 Hull 244 £ 10730 — 2.00
13. — Akurey, R, Hull 245 £ 10249 — 1.90
13. — Uranus, R, Grimsby 253 £ 4136 — 0.75
13. — Isborg, Isafirffi 26 Aberdeen 199 £ 6125 ■— 1.40
Vélbátar:
8. — Isbjörn, Isafirði Fleetwood £ 1422
8. — Þráinn, Neskaupst. Aberdeen 316 £ 1351 — 1.95
12. — Hrafnkell, Ncskalip>i - Aberdeen 447 £ 1418 — 1.45
13. — Suðure.v, Vestm.eyjum Björg, Eskifirði Fleetwood 391 £ 1346 — 1.55
14. — Aberdeen 346 £ 918 — 1.20
14. — Rifsnes, R, Fleetwood 101 £ 3483 — 1,55