Víðir - 31.03.1951, Blaðsíða 1

Reykjavík, laugai'daginn 31. marz 1951.
12. tölublað.
if’ÍXIII.
1 Knut Hamsun
heiðraður.
Knut Hamsun hefur verið
sæmdur „Ivnight of Mark
Twain“ í „International Mark
Twain Societv“. Hann er
fyrsti Norðinaðurinn, sem
nýtur þessa heiðurs. Fulltrúi
Svía í félaginu var Selma
Lagerlöf og Finnlands Jean
Sibelius. Truman forseti er
iieiðursforseti félagsins.
Kvikmyndðsýningavél
fyrir úfveginn.
Hinir miklu kostir kvik-
myndanna til fræðslu og
skemmtunar koma æ betur í
Ijós. I skólum landsins eru nú
orðið notaðar mikið kvik-
myndir til kennslu, og þó
nokkur félög hafa fengið sýn-
ingarvélar fyrir 1G mm. film-
ur t.il þess að fræða og
skemmta með á fundum sín-
um og samkomum. Þykir
þetta orðið mjög mikilvægt
til þess að auka fundarsókn.
Utvegurinn hefur ekki enn
tekið þessa mikilvægu tækni
til fræðslu og skemmtunar í
þjónustu sína, en það virðist
þó tímabært. Það er sameig-
inlegt áhugamál útvegsmanna
og sjómanna að fræðast um
fiskveiðar og útgerð’ og verk-
un sjávarafurða. í Reykjavík
gæti þó sjálfsagt ekki verið
um samstarf þessara aðila um
kvikmyndasýningarvél að
ræða, til þess eru félögin of
fjölmeun og lítið samstarf
þeirra á milli. En í verstöðv-
um úti um land og einkum
þeim smærri ættu sameigin-
leg not, þessara aðila af kvik-
myndasýningarvél að vera
fyrir hendi, þar sem samstarf-
ið er mildu nánara. Þessir að-
ilar hafa þó í öllum hinum,
stærri verstöðvum sinn sér-
staka félagsskap og gætu þá
skipzt á vélinni á einlcafund-
um sínum.
I Fiskifélagsdeildunum
starfa þessir aðilar líka full-
komlega saman, og væri svn-
ingarvélin þar hin ákjósan-
legasta til þess að1 efla þá
starfsemi og auka á samstarf
þessara aðila,.
Fiskifélagið væri eðlileg-
asti aðilinn til þess að beita
sér fyrir útvegun sýningarvél-
anna og kvikmyndanna, og
væri eðlilegt, að Fiskimála-
sjóður styrkti þá starfsemi.
Sildveiðar úti í
reginhafi.
Eitthvert, mesta vandamál
sjávarútvegsins sem stendur
er, hvernig smiist verður við
síldarleysinu fyrir Norður-
landi. A þriðja hundrað skip
eru með veiðitæki til þess að
stunda þessar veiðar, ef mið-
að er við' þátttökuna í síld-
veiðunum í fyrra sumar. I
skipum þessum, veiðarfærum
og verksmiðjum, sem vinna úr
síldinni, liggja hundruð milj-
óna. Hvað á nú að verða um
öll þessi tæki, ef engin síld
veiðist fyrir Norðurlandi
næsta sumar. Skipin geta
sjáífsagt velflest stundað aðr-
ar veiðar, en hvað um veið’ar-
færin og verksmiðjurnar?
Enginn getur að visu sagt fyr-
Dælt á viilli skipa.
irfram um, hvort síld veiðist
eða ekki, en menn eru orðnir
langþreyttir á síldarleysinu,
og því miður benda síðustu
rannsóknir til þess, að kaldur
straumur hafi lagzt uþp að
landinu og standi þar eins og
veggur fyrir, að síklin geti
gegnið á sínar fornu slóð'ir.
En eru þá nokkur„ tök á
að hagnýta síldina, ef hún
kynni að verða fyrir utan
þennan straumál, sem líkur
benda til. Sjómenn hafa fyrr
sótt síld langt út í haf, og má
t. d. minnast sumarsins 1939.
Þá var heldur lítil síld, og
lauk veiðinni um 70 mílur
norðaustur af Langanesi, og
var þar þá mikil síld, en not-
aðist, illa, vegna þess live langt
varð að sækja hana,.
Það er lítill vafi á, að skip-
in geta að sumarlagi veitt
síldina, þótt úti í hafi sé eða
t. d. við' Jan Mayen. Það hafa
rannsóknir Norðmanna á veð-
urfarinu leitt í ljós, þó að bú-
ast mætti við, að veiðidag-
arnir yrðu eitthvað færri. Nú
er enn ekki með fullu vitað,
hvar síldin heldur sig, en ef
gert er ráð fyrir vegalengd
eins og til Jan Mayen, sem er
álíka langt frá norðvestur-
odda landsins, til dæmis frá
Raufarhöfn, og styðzta leið'
írá suðausturlandinu til Fær-
eyja, eða um eins og hálfs sól-
arhrings sigling.
Mönnmn myndi þykja
mikið að eyða tveimur til
þremur sólarhringum í að
sigla með farminn og komast
á miðin aftur, og væri það
ekki gerlegt nema stærstu
sldpunum. 011 smærri skip
væru með' öllu útilokuð frá
þátttöku í slíkum veiðum. En
væru þá nokkur tök á því að
flytjr síldina á milli skipa úti
í hafi án þess að valda tjóni á
skipunum. Það er ókleift með
venjulegum löndunartækjum,
því að ógerningur er að liggja
hlið við hlið, þó að miklar
stillur séu oft í sjónum fyrir
Norðurlandi og sjálfsagt líka,
þó að' norðar dragi. Það hefur
verið reynt, að sumarlagi fyrir
Norðurlandi að taka á móti
síld í 500—600 lesta skip úr
reknetabátum fyrir utan land-
helgi, en það voru margir
dagar, sem ekki var hægt að
athafna sig við skipshliðina.
Nú er farið að nota sterkar
dælur til þess að losa síld úr
skipum í síldarverksmiðjur.
Slík löndunartæki eru t. d. á
Hjalteyri, og við Faxaverk-
smið'juna í Orfirisey eru tvær
slíkar dælur til þess ’að losa
með síld úr skipum. þó að þær
hafi elcki enn verið reyndar.
Olíuskip koina liingað með
stóra fanna, og eru þá sverar
slögnur lagðar í land og olí-
unni dælt í gevma, og er það
þó nokkur vegalengd. Hreyf-
ing á skipinu ætti eklci að hafa
áhrif á losunina.
Væri nú tiltækilegt að losa
síld með dæluútbúnaði yfir í
stór móðurskip úr síldveiði-
skipum, sem væru á síldar-
svæðinu kannske upp í sólar-
hrings siglingu eða meira frá
næstu höfn. Það ætti að vera
hægt að hafa það langt í
slöngunum, að engin hætta
væri á, að skipin lentu sam-
an. og hvað ætti þá að geta
verið til fyrirstöðu að losa
þannig síldina á milli skipa,
þótt, úti í reginhafi væri.
Það' er annað, sem einnig
gæti komið til greina. Og það
er að láta Hæring liggja und-
ir Jan Mayen í vari af eynni.
Það væru samt engin tök á að
losa síld yfir í hann nema með
dæluútbúnaði. Þar er yfir-
leitt ekki svo, stillt, þótt í vari
sé. Eyjan er ílöng frá suð-
vestri til norðausturs og mjótt
eyði á henni miðri. Hæringur
getur ekki unnið síld nema í
næstum því sléttum sjó.
Ef gert væri ráð fyrir síld-
veiði fyrir utan kalda álinn,
eins og hún var hér á góðum
veiðisumrum áður fyrr, segði
lítið, þótt hægt væri að taka
á móti síld í Hæring. En það
verður varla farið út í til-
raunir með móðurskipi í stór-
um stíl, áður en nokkur
reynsla er fengin fyrir, hvort
síldin er þama og hægt að
dæla henni á milli skipa. En
það væri mikilvægt að gera
slíka tilraun í sumar t. d. með'
einu eða tveiinur móðurskip-
um og þá Hæringi við Jan
Mayen. Hér er um svo mikil-
vægan atvinnuveg að ræða,
þar sem síldveiði í snyrpunót
er, að vert er að gera það,
sem hægt er, til þess að þar
verði ekki að gefast upp við
svo búið.
FRAMLEIÐSLAN.
Fiskcrflinn:
Slægður fiskur með haus S1. jan. 1951- 11.908 lestir 31. jan. 1950. 7.598 lestir
• F r eSf iskf ramleiSslan:
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna Samband ísl. samvinnufélaga Fiskiðjuver ríkisins 15. marz 1951. 209.946 ks. 28.860 — 8.204 — 15. marz 1950. 198.276 ks. 14.538 — 6.979 —
Heildarfrysting 247.010 ks. 219.793 ks.
Saltfiskframleiöslan:
Fullstaðinn saltfiskur 15. marz 1951. 4.119 lestir 20. marz 1950. 10.114 lestir
ÍSFISKSÖLUR.
Dagar milli
Söludagar. Ski psnafn: sölu: : Sölust.: Lestir: Meðalv. kg.:
17. marz, Mwz, Reykjavík 25 Grimsby 248 £ 15393 kr. 2.80
20. — Elliðaey, Vestm. 27 Grimsby 202 £11277 — 2 55
21. — Harðbakur, Akureyri 32 Grimsby 215 £ 14003 — 2.95
22. — Jón forseti, Rvík 23 Grimsby 204 £11037 — 2.45
oo Goðanes, Neskaupst. 20 Grimsby 188 £ 10294 — 2.50