Víðir - 15.09.1951, Blaðsíða 2

2
VÍÐIR
®Ve'i&tun oíj Ijártnáíl
j WWVSW^VUVWWWWWSAj!
J DiZir
'1 kemur út á laugardögum 5
11 Fylgirit: ![
' GAMALT OG NÝTT ![
11 Ritstjóri: >[
!! EINAR SIGURÐSSON í
|! Sími 2685 Ji
J i Víkingsprent 5
Þjóðarnauðsyn.
Þjóð, sem býr í köldu landi,
er ekki annað nauðsynlegra
en góð húsakynni. Það opin-
bera hefur því á ýmsan hátt
stuðlað að því, að menn gætu
komið þaki yfir höfuð sér.
Þannig hefur Söfnunarsjóður
Islands, sem er stofnaður
1888, ávaxtað fé sitt með lári-
um út á fasteignir og Veð-
deild Landsbanka íslands, er
stofnuð aldamótaárið bein-
línis til að gegna því hlut-
verki að lána fé út á fasteigm
ir. Síðan hafa verið stofnaðir
margir sjóðir til þess að lána
fé gegn veði í fasteignum, og
er kunnastur þeirra Bygging-
arsjóður verkamanna, sem
ríki og bæir greiða árlega í,
til þess að lánskjör geti orðið
sem hagkvæmust. Auk þess
hafa svo bankarnir og spari-
sjóðir jafnan átt bundið mik-
ið fé í fasteignalánum.
En þetta hefur ekki þótt
nóg til þess að greiða fyrir
húsbyggingum, heldur hefur
Reykjavíkurbær lagt fram
tugi miljóna króna til þess að
koma upp íbúðarbyggingum,
og þó að mikið hafi verið end-
urselt af þessum byggingum,
hefur bæjarsjóður tekið á sig
vaxtamismun og lánveitingar
í því sambandi.
En því opinbera geta oft
verið mislagðar hendur. Jafn-
framt því sem þannig er við-
urkennt svo greinilega sem
verða má nauðsyn á bygg-
ingu íbúðarhúsa, hefur það
nokkur undanfarin ár lagt
stein' í götu þessara mikil-
vægu framkvæmda, sem er
undirstaða undir lífshamingju
fjölda manna. Með hömlun-
um á byggingu íbúðarhúsa
hefur verið haldið aftur af
mörgum með að byggja, sem
nú væri ella búinn að því og
fyrir miklu minna fé en ef
hann réðist í það nú.
Það er mikill munur á að
styðja á allan hátt að bygg-
ingu íbúðarhúsnæðis eða
hamla á móti því eins og unnt
er.
Nú þegar horfið hefur ver-
ið frá banni við byggingu
smáíbúða, sem vonandi er að-
eins upphaf þess, að íhlutun
þes.s opinbera af þessum mál-
um verði með öllu hætt, væri
æskilegt, að meira samræmis
gætti í þessum efnum frá ein-
um tíma til annars en verið
hefur undanfarið.
Það, sem hefur einkennt ís-
lenzka íjármálalífið undan-
farið, er hinn mikli fjárskort-
ur og ört vaxandi dýrtíð.
Hefur fjárskorturinn ekki
verið jafnmikill og nú síðan
fyrir stríð.
Stefnan virðist hafa verið
sú að láta útflutningsfram-
leiðsluna ekki líða verulega
af fjárskorti, þrátt fyrir sam-
drátt í útlánum, heldur
ganga fyrir um lánsfé. Um s.l.
áramót voru t. d. þessi rekstr-
arlán aukin verulega, þó að
fiskverð og aukin dýrtíð síð-
ar á árinu hafi gert meira en
vega það upp.
Stefnan í almennum lán-
veitingum segir eitthvað til
sín í auknum lánum einstak-
linga. Þeir, sem eru í vand-
ræðum, leita þá uppi, sem lík-
Jegir eru til þess að eiga fé,
og reyna að fá þá til þess að
lána. Þessi viðskipti geta ver-
ið heiðarleg í alla staði, menn
taki sanngjarna vexti gegn
góðum tryggingum. Allur
fjöldinn kýs þó heldur að
eiga fé sitt í lánsstofnunum,
þar sem hann getur gengið að
því, þegar hann vill. Verðfall
peninganna er líka svo ört,
að margir eru ófúsir á að
festa þá þannig í útlánum, að
þeir geti ekki gripið til þeirra,
þegar þeim býður svo við að
horfa.
A hinn bóginn er svo svarti
markaðurinn, þar sem menn
gera sér að gróðavegi að lána
fé gegn liáum vöxtum til
stutts tíma og þá stundum
gegn rýrum tryggingum og
hættu á að verða dregnir
fyrir lög og rétt. Um slík lán
ganga hinar æfintýralegustu
sögur. Þessi markaður kvað
ekki nærri geta fullnægt eft-
irspurninni, svo hart er nú
kreppt að mörgum.
Veðdeildarbréf eru nú helzt
óseljanleg, og það, sem boðið
er af þeim til sölu, er með
miklum afföllum, 20% eða
meira, eða eins og á mestu
þrengingartímunum eftir salt-
fiskkreppuna upp úr 1930.
Bréfin bera lága vexti, og lán-
in eru til langs tíma. Vextir
þeirra eru ekki lengur í neinu
samræmi við hinn þrönga
peningamarkað.
En á meðan ekki er atvinnu-
leysi og verðfall á eignum,
verður þó ekki sagt, að
kreppa sé ríkjandi, þrátt fyrir
almennan fjárskort. En hvað
skeður í efnahagsmálum
þjóðarinnar næstu mánuðina?
Dýrtíðin heldur áfram að
vaxa jafnt og þétt og kaup-
gjaldið að hækka. Stöðvar
dýrtíðin höfuðatvinnuveg
þjóðarinnar, eða verða fund-
in ný eða gömul úrræði til að
fleyta honum yfir örðugleik-
ana.
Hráefni halda
áfram að falla.
Vísitala Moody’s í New
York yfir hráefni féll um 21
stig í júlí og um 6 stig í ágúst
og var í mánaðarlolcin um 450
stig.
Þessi heimsfræga vísitala
er mjög mikilvæg fyrir alla
kaupsýslumenn og aðra, sem
á hráefnum þurfa að halda
eða hafa með höndum mikil-
vægar framkvæmdir, fyrir
þær bendingar, sem hún gef-
ur um ástandið. Vísitalan,
sem er birt daglega, sýnir
breytingar á hráefnaverði og
er mjög nákvæm yíir slíkar
sveiflur.
Þýzkaland í
sterlingsblokkina.
Þýzkaland mun sennilega í
náinni framtíð verða þátttak-
andi í gjaldeyrissamvinnu
þeirri, sem kennd er við
sterlingspundið.
Þýzkaland mun m. a. hafa
það gagn af þessari samvinnu,
að það getur greitt til ann-
arra landa á sterlingssvæðinu
án þess að spyrja Englands-
banka, en sterhngssvæðið
nær til flestra landa heims,
sem standa fyrir utan doll-
arasvæðið. Þrjú lörid fyrir
austan járntjald teljast enn
til sterlingslandanna, þ. e.
Rússland, Pólland og Tékkó-
slóvakía.
Minni framleiðsla
var í U. S. A. í júlímánuði
en í nokkrum öðrum s.l. 10
mánuðum, eftir því sem
Federal Reserve tilkynnir.
Aukning var hins vegar í s.l.
mánuði.
AlþjóSabankann
vantar fé.
Alþjóðabankinn er um þess-
ar mundir í þann veginn að'
bjóða út 100 milj. dollara
skuldabréf til þess að fá fé til
að lána Pakistan, Júgóslavíu,
Belgíu, belgisku Kongo og
nokkrum Suður-Ameríkuríkj-
um. Vextir verða 4% og hafa
hækkað um %2% frá því í
vetur. Það fé, sem bankinn
hefur nú til umráða, nemur
78 miljónum dollara.
ÁstandiS í kola-
málum Evrópu
er nú áhyggjuefni margra,
og það er ekki útlit fyrir, að'
útflutningurinn aukist neitt
á næsta ári. Vestur-Þýzka-
land mun sjálfsagt nota sjálft
það magn, sem það hefur ver-
ið þvingað til af Ruhryfir-
völdunum að flytja út gegn
vilja sínum. Það er einnig ó-
sennilegt, að Frakkland (með
Saar), Belgía og Holland
muni flytja út meira. Pólskí
útflutningurinn virðist einnig
taka litlum breytingum, og
það er lítil von um nokkurn
útflutning sem heitir frá Bret-
landi i náinni framtíð.
Það er stöðugt mikil eftir-
sþurn eftir kolum til þess að
byrgja sig upp fyrir veturinn,
ekki sízt á Norðurlöndum.
Það er talið, að mismunur-
inn á framboði og eftirspurn
á lcolum í Evrópu sé 10 milj.
lesta. Eina leiðin virðist í bili
vera áframhaldandi innflutn-
ingur frá U. S. A., og hvort
það verður svo í framtíðinni,
veltur á, hvað gerist í brezku
kolanámunum. Áframhald-
andi kolainnflutningur frá
Ameríku leiðir af sér, að stór
skörð verða höggvin í doll-
araforða Evrópu og mun
krefjast mikils skipastóls frá
venjulegum flutningum og
hagnýtari. Hagkvæmasta
lausnin er að auka kolafram-
leiðsluna í Evrópu.
Ferðin til Lourdes.
Eftir ÖNNU CARREL
Framh.
Aðrir lágu alklæddir á rúmunum. Þeir biðu eftir því að
verða fluttir í laugarnar. Lerrac og A. B. gengu þögulir
fram hjá þeim og komust að rúmi Maríu Ferrand. Yfir-
hjúkrunarkonan, abbadísin, var þar og Mlle. d’O, sjálf-
boðahjúkrunarkonan. „Doktor“, mælti hún, „við höfum
beðið þín mjög kvíðafullar. Hún getur varla talað. Ég er
hrædd um, að hún sé mjög langt leidd“.
Lerrac laut fram yfir rúmið og virti Maríu Ferrand fyrir
sér. Höfuð hennar með skjannahvíta, grindhoraða andlit-
inu reigðist aftur á bak á svæflinum. Handleggirnir, eins og
fuglapípur, lágu máttlausir með síðunum. Andardrátturinn
var bæði hraður og veikur.
„Hvernig líður yður?“ spurði Lerrac hana blíðlega.
Hún leit við honum myrkum augum í umgjörð blá-
svartra hringa. Gráar varirnar hreyfðu óheyranlegu svari.
Lerrac tók mjúklega hönd hennar og studdi fingurgómi
á úlnliðinn. Æðaslátturinn var geysilega hraður og óreglu-
legur, Hjartað var að gefast upp. „Réttið mér sprautuna,
við skulum gefa henni caffeine-innspýtingu“.
Hjúkrunarkonan lyfti upp vöðvunum og fjarlægði
rammastólinn, sem hélt uppi rúmfötunum og ísmulnings-
skjóðunni, sem hékk yfir kvið sjúklingsins. Grindhoraður
líkami Maríu Ferrand lá aftur nakinn fyrir augum allra og
kviðurinn útþaninn eins og áður. Bólguhellan var þar enn,
og undir naflanum mátti enn finna fyrir graftarsullinum.
Þegar caffeine-upplausnin rann inn í holdvisnað lærið,
herptist andlitið á Maríu Ferrand skyndilega saman.
Lerrac sneri sér til A. B. „Þetta er einmitt eins og ég
sagði þér, lífhimnubólgu-berklar á hæsta stigi. Hún kann
að hjara nokkra daga. En hún er dæmd. Dauðinn stendur
við rúmstokkinn“.
Þegar Lerrac sneri sér við til að fara, stöðvaði hjúkrun-
arkonan hann. „Doktor, er það réttlætanlegt að fara með
Maríu Ferrand í lindina?“
Lerrac leit á hana. fullur undrunar. „Hvað, ef hún skyldi
nú deyja á leiðinni?“, mælti hann.
„Hún er fastákveðin í því að láta lauga sig. Hún kom
alla þessa leið til þess eins“.
I þessu augnabliki gekk dr. J. inn í sjúkrastofuna. Hann
stundaði lækningar í úthverfi Bordeaux-borgar og hafði
fylgt sínum eigin sjúklingum til Lourdes. Lerrac leitaði á-
lits hans um, hvort flytja skyldi Maríu Ferrand í lindina.
Einu sinni enn voru ábreiðurnar teknar ofan af henni,
og dr. J. rannsakaði Maríu Ferrand mjög samvizkusám-
lega. „Hún er að gefa upp öndina“, mælti hann að lokum,
lágri röddu. „Hún gæti vel dáið á leiðinni út í Hellinn“.
„Þér sjáið, ungfrú“, mælti Len-ac, „hvílík óvarkárni það
værí að fara með þennan sjúkling í laugina. En, samt. sem
áður. Ég hef ekkert alræðisvald hér. Ég get hvorki leyft
það eða bannað það“.
„Þessi stúlka hefur engu að tapa“, mælti abbadísin. „Það
væri grimmdarlegt að svpita. hana þessari æðstu ósk henn-
ar og fögnuði yfir að vera borin í Hellinn, — þótt ég sé
hrædd um, að hún lifi það ekki af að komast þangað. Við
skulum fara með hana þangað eins og skot, á fimm mínút-
um“.
„Ég verð undir öllum kringumstæðum staddur hjá lind-
inni“, sagði Lerrac. „Sendið eftir mér, ef hún verður með
öllu meðvitundarlaus“.
„Hún deyr áreiðanlega“, tautaði dr. J„ um leið og hann
yfirgaf sjúkrastofuna.