Víðir - 06.10.1951, Blaðsíða 2

2
VÍÐIR
-V&i&tvvn og tjázmát
1/vws/vwvw.An^A/VArjvw
| Ifiðif i|
j i kemur út á laugardögum jí
Fylgirit: ['
GAMALT OG NÝTT [|
i j Ritstjóri: i[
EINAR SIGURÐSSON j[
j ! Sími GGÖl ;!
i Víkingsprent [i
i (**^>v%/'mjvwwws^wwwu
Fordæmið.
Fyrir alþingi hefur nú ver-
ið lagt hæsta fjárlagafrum-
varp, sem um getur í sögu
þess. Nema áætluð útgjöld
þess 1 miljón króna daglega
árið um kring og hækka þann-
ig um fimmtung frá því í
fyrra.
Þessi hækkun gefur bend-
ingu um, hvernig það opin-
bera ætlar að snúast við hinni
vaxandi verðbólgu. Þar er
ekki um neina stefnubreyt-
ingu að ræða. Hún gefur
einnig bæjarfélögunum for-
dæmi með þessu, þegar þau
fara að semja fjárhagsáætlan-
ir sínar á næstunni.
Þá mun þessi stefna ekki
verða til þess að hvetja borg-
arana til sparsemi eða skapa
hjá þeim aukna, trú á gildi
sparifjár og verðgildi pening-
anna.
Stefna þess opinbera í fjár-
málum hefði þurft að hvetja
til sparsemi og skapa hjá fólki
aukna trú á gildi sparifjár-
söfnunar og peninga, en ekki
auka á tortryggnina í þeim
efnum með því að fylgja verð'-
bólgunni dyggilega eftir.
Þá mun þessi stefna ekki
verða til þess að hvetja borg-
arana til þegnskapar í kröf-
um sínum. Hvað segja t. d.
sjó- og útgerðarmenn við slíku-
á sama tíma og þeir verða á
einu ári að taka á sig 30—
40% hækkun á útgerðarkostn-
aði.
Það dettur engum í hug að
neita því, að flest þau út-
gjöld, sem fjárlagafrumvarp-
ið' gerir ráð fyrir, séu hin
nauðsynlegustu, en hvað má
ekki margur maðurinn neita
sér um margt, sem eru hinar
brýnustu nauðsynjar, hvort
heldur í heimilishaldi sínu eða
atvinnurekstri.
Það opinbera hefur undan-
farið hvatt mjög til þess að
almenningur sýndi þegnskap
í kröfum sínum, en það er
þjóðfélaginu hin fyllsta nauð-
syn í baráttunni við verð-
bólguna. En hvers vegna sýn-
ir það sjálft þá ekki einlægni
sína í þessum efnum með' því
að ganga á undan með að
halda í skefjum kröfum sín-
um og útgjöldum. Það verður
erfitt, á meðan það opinbera
þykist ekki þurfa að draga úr
neinu, að fá almenning til þess
Það hefur verið mikill úlfa-
þytur í blöðunum út af skýrslu
verðgæzlustjóra á dögunum
um aukna álagningu á vör-
um, sem leystar hafa verið
undan verðlagseftirliti. Það er
sjálfsagt rétt, að' einstakir
kaupsýslumenn hafa gengið of
langt í þessum efnum. Það er
þó ekki af því, að fyrirkomu-
lagið sjálft bjóði heim spill-
ingu í verzlunarháttum, held-
ur hitt, að skilyrði voru ekki
fyrir hendi til þess, að það
fengi að njóta sín. Það var
ekki nægilegt framboð af
þessum vörum öllum, til þess
að eð'lileg samkeppni nji;i sín.
Og þá er það, að nokkrir
menn nota sér þetta, og er
slíkur hugsunarháttur, að
nota sér vöruskort til óhóf-
legrar álagningar, leifar frá
haftatimabilinu, þegar svarti
markaðurinn var í algleym-
ingi. Áður fyrr hefði kaup-
sýslumanni ekki dottið í hug
að hækka verð á vöru, þó að
minna væri af henni í einn
tíma en annan. Hann hefði
lagt á hana sína venjulegu á-
lagingarprósentu og verið
glaður yfir að' geta selt hana
fljótt.
Hingað til liefur verið mik-
ill skortur á hinum svonefnda
bátagjaldeyri og það sem af
að taka á sig birgðarnar mögl-
unarlaust.
Áframhaldandi verðbólga
hlýtur að leiða til annars
tveggja, stöð'vunar atvinnu-
veganna eða nýrrar gengis-
lækkunar. En hækkun fjár-
laga um 20% á einu ári er að
ausa olíu á verðbólgueldinn.
er árinu hafa aðeins verið
seldar af honum rúmar 30
miljónir króna. Það var hins
vegar gert ráð fyrir, að hann
yrði um 100 milj. króna allt
árið.
Jafnframt þessu var svo
verið að seðja margra ára
vöruhungur. Það' er því eng-
in furða, þar sem margar vör-
ur falla undir þessar reglur,
þó að skortur hafi verið á
sumum þein’a.
Það er alveg rangt af kaup-
sýslumanni að leggja óhóflega
á lítinn vöruslatta. Það er að-
eins til þess að skíta sig út.
Slíkt er líka áreiðanlega
skammgóður vermir. Hann á
fyrst og fremst að keppa að'
því að hafa sanngjarnt verð á
vöru sinni og selja mikið. Slíkt
verður affarasælla, þegar til
lengdar Iætur.
Til þess að koma í veg fyr-
ir, að' slíkt endurtaki sig, er
leiðin ekki sú að koma aftur
á verðlagseftirlitinu, heldur
að skapa skilyrði fyrir því, að
nægilegt sé jafnan til af gjald-
eyri, til þess að einstaka menn
fái ekki einokunaraðstöðu,
sem þeir þá misnota. Það
verður því heldur að taka
nokkrar vörur af bátalistanum
heldur en að áfram sé hægt
að skáka í sama skjólinu, að'
keppinauturinn geti eklci
fengið gjaldeyri. Framleið-
endum þykir að vísu gott, að
gjaldeyrir þeirra seljist jafn-
óðum, en það yrði þeim
ekki til frambúðar. Því að
það myndi koma slíku óorði
á þetta fyrirkomulag, að það
yrð'i afnumið, og þá er ekki
víst að annað betra tæki við.
Nýr orðrómur um
sterlingspundið.
Yfir Englandi vofir nú al-
varleg kreppa, í iðnaðinum í
vetur, vegna þess að það'
skortir eldsneyti, rafmagn og
gas og þar að auki stál. Það
má búast við töluverðu falli
á gull- og dollareignum Breta,
sem þó hafa hækkað, síðan
pundið var lækkað 1949.
Eignir Stóra-Bretlands í gulli
og dollurum munu minnka
um 350 milj. dollara í minnsta
lagi á þriðja ársfjórðungi
þessa árs, eftir því sem sögu-
sagnir herma. Og þegar hafa
verið gerðar ráðstafanir til að'
draga úr innflutningi frá
dollarasvæðinu. Því hefur
heyrzt fleygt, að sterlings-
pundið verði lækkað gagn-
vart dollaranum frá 2.80 nið-
ur í 2.40 dollara pundið. í
blaðinu „Empire News“ seg-
ir, að það sé almenn skoðun
í öð'rum löndum, að eina leið
Breta út úr fjárhagsörðugleik-
unum sé lækkun pundsins að
nýju.
Orðrómurinn um, að ster-
lignspundið verði lækkað að
nýju, hefur þegar komið af
stað nokkru gróðabralli. Verð
á gulli hefur hækkað töluvert
á frjálsa markaðinum.
Enskir fjármálamenn halda
því þó fram, að' orðrómur
þessi hafi ekki við neitt að
styðjast. Það er heldur ekki
sennilegt, að lækkunin yrði
fyrst um sinn.
England stendur nú meira
eitt með gjaldeyriserfiðleika
sína en árið 1949, þegar flest
lönd á meginlandi Evrópu
voru neydd til að fylgja Bret-
um í gengisfellingunni. Nú
standa löndin á meginlandinu
fastari fótum en England með
tilliti til erlends gjaldeyris.
Og komi til lækkunar á ster-
lingspundinu að nýju, munu
að líkindum fá af ríkjum
meginlandsins fara að dæmi
Englendinga, að minnsta
kosti ekki að fullu.
Stöðvast
alheimsverSfallið?
Verðið á þeim fimmtán
mikilvægu hráefnum, sem
skráð eru í skrá Moody’s, var
í lok ágúst að meðaltali rúm-
lega 15% lægra en hámarks-
verðið í febrúar í ár. Af þessu
sést, að verð á hrávörum hef-
ur lækkað um næstum helm-
ing af hækkuninni, síðan
Kóreustríðið skall á. Skrá
Moody’s er nú næstum eins
og fyrir einu ári.
En spurningin er, hvort
verðlagið í heiminum fari aft-
ur hækkandi. Það er því mið-
ur ekki útilokað, jafnvel þó að
styrjöldin í austri harðni ekki
eða breiðist út. Fyrst og
fremst hafa fjármálin í Ame-
ríku mikil áhrif á verðlagið í
heiminum.
En það er augljóst, að á-
standið í heiminum er nú
mjög uggvænlegt í þesssum
efnum.
Fyrstu appelsínurnar
koma brátt á markaðinn. I
byrjun október má búast við
fyrstu appelsínunum á Spáni.
Útlit er fyrir, að verðið verði
ekki hærra en við síð'asta út-
flutning og jafnvel nokkru
lægra.
Verzlunarfloti Noregs
er að mestu byggður er-
lendis eða 90%, og þannig
aðeins 10% í Noregi. 27% er
byggt í Svíþjóð, 22% í Eng-
landi, 14% í Ameríku og 9%
í Danmörku.
Ferðin til Lourdes.
Eftir ÖNNU CARREL
Framh.
„Hún hefur fengið lækningu, er læknuð“, sagði doktor
J. mjög hrærður.
„Ég get ekkert fundið“, sagði M. „Andardráttur hennar
er eðlilegur. Hún er heilbrigð'. Hún getur farið á fætur“.
„Það er engin skýring til á þessari lækningu“, sagði Dr. J.
Lerrac vJr þögull. Hann vissi ekki, hvað hann átti að
segja. Hann vissi einu sinni ekki lengur, hvað hann átti
að hugsa. Hann gat ekki boðið upp á neina skýringu. En
öll leit að skýringum var gersamlega óþörf og lítils virði
frammi fyrir hinu geislandi glaða og ánægða andliti stúlku
þessarar. Ilenni hafði verið bjargað úr hennar kvalræðis-
fyllstu hörmung, hún hafði verið reist á fætur og leidd inn
í Ijósið, frelsið, elskuna, inn í lífið sjálft. Þetta var hið
raunverulega, blessaða afreksverk. Þetta var sjjilft lcrafta-
verkið.
„Hvað ætlarðu nú að' gera?“ spurði Lerrac Maríu Ferr-
and, „nú, þegar þú finnur sjálf, að þú ert orðin albata?“
„Ég ætlá að fara til systranna hjá heilögum Vincentiusi
og Páli og hjúkra sjúkum“, svaraði stúlkan.
Lerrac yfirgaf herbergið til að dylja geðshræringu sína.
Eftir að hafa rannsakað nokkra fleiri sjúklinga, hélt
Lerrac út á strætið. Það var komin nótt. Basilicuna bar
við himinn við' endann á strætinu, — en óslitin Ijósakeðja
Ijómaði alla leið að dyrunum. Pílagrímar, sem báru brenn-
andi blys í skrúðgöngu, hlykkjuðust áfram eins og logandi
höggormur legði leið sína fram með virkisflötinni. Úr öllum
áttum heyrðust óma fullum hálsi ósamróma raddir ótölu-
legs mannfjölda, sem söng Lourdes lofsöngva, með hinum
síendurteknu Ave, Ave — Ave — ávörpum og ákalli.
Lerrac gekk hröðum skrefum gegnum mannþyrpingarnar
og nam staðar á fljótsbakkanum, þar sem hann leitaði næð'-
is. Nú skildi hann, að ekki var framar ástæða til að brosa
að hinni barnslegu, öfgafullu von pílagrimanna. Nú var
búið að hafa endaskipti á öllu, sem hann hafði áð'ur trúað.
Þetta ótamda og stjórnlausa, ósennilega vonarofstæki var
nú orðið að einfaldri staðreynd.
Deyjandi fólk var læknað á örfáum klukkustundum, eins
og skot. Þessir pílagrímar áttu sína eigin orku og notuðu
og unnu afrek. En fyrst og fremst og öllu öðru fremur
hugsuðu þeir í lítillæti og auðmýkt.
Loks var Lerrac orðinn aleinn við fljótið'. Hann sat þar
langa stund og virti fyrir sér Hellinn með hinum þúsund
kertaljósum, sem blöktu í myrkrinu og vörpuðu rauðum
glóðarbjarma á umhverfið. Hann starði á Meyjarlikneskið
og lengra inni í skugganum á raðir af koparkrönum, en
þaðan streymdi töfravatnið, kraftaverkavatnið, sem gaus
fram úr klettinum. Það var eiginlega máttarstólpinn, or-
sökin að' öllum lækningunum, og því gat Lerrac enn ekki
trúað.
Það var komið miðnætti, og þegar tunglið kom upp á
bak við hæðirnar, var Lerrac enn hjá Hellinum.
Hann var ekkert annað' en einmana, áhyggjufull og átta-
villt mannvera, sem var þarna í myrkrinu að brjóta heil-
ann um vísindaleg vafaatriði og spurningar, sem hann var
þó að reyna að niðurbæla og kæfa. Hvernig átti hann að'
geta útskýrt lækningarnar í Lourdes?
Ekki var hægt að neita því, að það var hlálega óþægi-
legt að vera ánetjaður og flæktur í kraftaverkum. Flestir