Dagblað - 31.07.1925, Síða 1

Föstndag
31. júlí
1925.
I. árgangur.
149.
tölublað.
MAT á íslenzkum útflutnings-
vörum hefir borið mikinn
og góðan árangur, síðan
það komst á, Heíir það stuðlað
til vöruvöndunar af hálfu fram-
leiðenda og um leið orðið til
þess, að mikið hærra verð hefir
fengist fyrir þessar vörur er-
lendis en áður. Og þótt ýmsum
framleiðendum hafi staðið stugg-
ur af því fyrst í stað, að þurfa
að greiða kostnað við mat, mun
enginn þeirra telja það eftir nú,
því að þeir sjá, hve mikið þeir
sjálfir hafa grætt á þessu. Það
er að vísu hart, að þurfa að
skylda menn með lögum til
þess að vanda vörur sinar, því
að hver maður ætti í raun og
veru að telja það skyldu sína.
En það var nú einhvern veginn
svo, að sú hefð var komin á,
að »svíkja kóng og kaupmann-
inn« — rugla saman kviðull og
hryggreifi, væta ullina, láta sand
I hana, væta gærur, láta »sól-
steiktan« fisk saman við annan
fisk o. s. frv. En þessu er nú
lokið, sem betur fer, og það er
að þakka matslögunum.
Þar sem matslögin hafa nú
reynst svo vel og íslenzkar vör-
ur hafa þeirra vegna unnið sér
álit erlenais, er ástæða til þess
að fyrirskipa mat á fleiri út-
fluttum vörum, en þeim, sem
nú eru matskyldar. Má þar
meðal annars nefna gærur,
rjúpur, þorskakinnar, gellur,
gotu (hrogn), sem nú er mikið
seld til útlanda, sundmaga, dún
og mör. Um sumar þessar vörur
má það segja, að þær eru ekki
eins vandaðar og skyldi, og á
það þá helzt við mör, gærur,
rjúpur og hrogn. Mörinn er lát-
inn í tunnur, stundum volgur
og oft óhreinn. Gærur eru venju-
lega svo óhreinar að furðu gegn-
ir, og virðast þess vegna ekki
útgengileg vara, og oft mun
söltun þeirra vera allmjög ábóta-
vant. Rjúpur eru oft skemdar,
þegar þær eru sendar út, miðl-
ungi vel saltaðar, og oft ekki
vel um þær búið. Afleiðingin er
sú, að þeim er fleygt unnvörp-
um, er þær koma á útlend-
an markað, og er það íslenzk-
um útflytjendum til tjóns og
álitshnekkis. Um hrogn er það
að segja, að þeir, sem flytja
þau til útlanda, hafa eitthvert
bráðabirgðamat á þeim, en eigi
er það jafngilt eins og opin-
bert mat.
f*ótt mönnum kunni að virð-
ast, að hér sé um lítilfjörlegt
efni að ræða og umstangið borgi
ekki kostnað, þá er það ekki
rétt. Mun það sjást, þá er opin-
bert mat er komið á þessar
vörur, þá mun verð á þeim
hækka meir en matskostnaði
nemur og jafnframt komast það
óorð af íslendingum, að þeir
svíki vörur sinar eftir mætti og
láti frá sér fara úlílutningsvörur
svo útlítandi, að ekki sé neinum
hvftum manni samboðnar.
Sumum kann nú að virðast,
að útflutningur á ílestum þess-
um vörutegundum sé svo lítill,
að ekki sé fyrirhafnarvert að
hafa mat á þeim. En svo er
eigi. Er það þá fyrst, að ekki
þarf mikla vanrækslu og kæru-
leysi í einhverri grein til þess
að kom óorði á íslenzka fram-
leiðendur yfirleitt, og ein vara,
illa vönduð, getur spilt fyrir
áliti annarar, sem vel er vönd-
uð. Svo er og á það að lita, að
útílutningur á hrognum fer sí-
vaxandi, og smám saman bæt-
ast við fleiri tegundir sjávar-
afurða. Það hlýtur sem sé að
reka að því, fyr eða síðar, að
sú himinhrópandi rányrkja, sem
nú er stunduð, taki enda — það
hlýtur að koma að því, að meira
verði hirt af sjávarafla heldur
en aðeins þorskbúkurinn. Ein-
hvern tíma kemur að því, að
það verður talin ófyrirgefanleg
heimska, að fleygja fyrir borð
upsa, karfa (sem nóg er af),
öllum hausum, slógi og öðrum
verðmætum fiskafurðum.
Framtíðarkrafan hlýtur að
verða sú, að alt sé hagnýtt sem
hönd festir á, og þá verður mik-
ill útflutningur héðan frá íslandi
á ýmsum vörum, sem nú er
litill eða enginn gaumur géfinn.
Merk uppgötvun.
Enskur læknir, dr. William
Ewart Gye, hefir nýlega fundið
krabbameinsbakteríuna og hon-
um hefir tekist að ná mynd af
henni. Er þetta talin ein hin
merkasta uppgötvun á sviði
læknisvísindanna. Að vísu eru
eigi jafnhliða fundin ráð til þess
að lækna krabbamein, en talið
er að þess verði ekki langt að
bíða, úr því að gerillinn hefir
fundist.
Dr. Gye er af bláfátæku for-
eldri kominn. Faðir hans var
járnbrautarþjónn og hafði engin
efni á því að setja son sinn til
menta. Gerðist Gye brautarvörð-
ur, þá er hann hafði þroska til
og gengdi því starfi í nokkur
ár. En svo kom honum óvænt
hjálp og tók hann þá að stunda
nám af kappi, en varð þó jafn-
framt að vinna fyrir sér. Árið
1912 útskrifaðist hann úr lækna-
deild háskólans í Edinborg og
tók hann þá þegar að gefa sig
við rannsóknum krabbameins.
Svo kom stríðið og hann var
sendur til vígstöðvanna. Var
hann bæði á herstöðvunum f
Frakklandi og Ítalíu þangað til
stríðinu lauk. En síðan hefir
hann unnið að rannsóknum sín-
um. Árið 1918 bauð hann sig
fram til þings í South Derby-
shire og studdi frjálslyndi flokk-
urinn hann, en eigi náði hann
þó kosningu.
Nú er nafn hans á allra vör-
um og hefir hann unnið sér
ódauðlega frægð með uppgötv-
un sinni í þágu vísindanna og
mannkynsins.