Dagblað - 07.09.1925, Side 2

2
DAGBLAÐ
að hafa íslandskort við hend-
ina, t. d. Dan. Bruuns, er þeir
lesa grein þessa. »Ókunna« land-
ið er lági þríhyrningurinn: Botna-
ver (Tungnárbotnar), lllugaver,
VonarsJcard. Annars eru tak-
mðrkin þessi: Vatnajökulsbrún
að austan, Kaldakvísl að norð-
vestan, og lina milli Botnavers
og Illugavers að sunnan-suð-
vestan. — Leturbreytingar í um-
mælum Thoroddsens hefi eg
gert á öllu því, er snertir »ó-
kunna« svæðið.
Þorvaldur Thoroddsen hefir
orðið:
»Fá eða engin héruð á hálendi
íslands hafa hingað til verið jafn
lítt kunn eins og öræíin vestan við
Vatnajökul, einkum kaflinn railli
Köldukvíslar og Tungnár — —«.
(P. Th. — Ferðabók II. VIII. bls.
215. Ár 1889).
Bls. 249. »Jökulinn sáum við glögt
af öldunum (við Tungná, nál. Vörðu-
felli), þó hann sé langt i burtu; —
par er stóreflis skriðjökull við Tungn-
árbotna. Norðan til i honnm sést
hamrahlíð npp úr, norður undir
Köldukvislarbolnum, og lillu sunnar
eru, uppi í jöklinum, tveir strýtumynd-
aðir tindar, sem kallaðir eru Kerl-
ingar, — hin sgðri Kerling sýndist
vera ljósleitari (at hveragufu eða
líparílfje
Bls. 251. vNorður af Pórisvaini,
alla leið frá Köldukvísl suður að
Tungná, er eitt hraunhaf, norður að
undirhlíðum Vatnajökuls, og.hangir
pað auðsjáanlega saman við Há-
gönguhrauM. (Hér er lýst ytri tak-
mörkum og yfirsýn alls hins um-
rædda »ókunna« svæðis).
Bls. 253—54. »Við gengum upp á
hæsta hnjúkinn (Botnafjöll, austan
við Pórisvatn 24—2500 fet) — og
sáum hvergi annað í kringum okk-
ur en herfilegustu örœfi, hraun,
sanda, fell og jökulbungur i fjarska,
en hvergi stingandi strá. — ÍJtsýn
var allgóð af tindinum, nema til
suðveslurs (þar skygðu á hæðir) —
héðan má sjá slóra spildu af upp-
lendi íslands; í norðvestri blasa við
Kerlingarfjöll hjá Hofsjökli, Hrúta-
fell og Langjökull«. — (Þessi svæði
liggja þrefalt til fimmfalt lengra
burtu heldur en »ókunna« svæðið).
— »Árnarfellsjökull er mjög nærri,
og Hágöngur blasa við; norður af
þeim, í Vonarskarði, skein sólin á
tvö bleikrauð líparítfjöll. — Iiér og
hvar glilli i Köldukvísl, sem rennur
um kolsvört örœfi, hraun og sanda.
— Suður af Vonarslcarði er eigi
mjög langt suður í Tungnabolna;
miðja vegu er fjallshlíðin, sem fyr
er nefnd, utan í jöklinum, — og svo
Kerlingar. Pá tekur við skriðjökull-
inn mikli suður fyrir Tungná«.-----
(Hér er á ný lýst takmörkum »ó-
kunna* svæðisins að vestan, norð-
an og austan, skoðað af »sjónar-
hæð« út yfir sjálft svæðið í allar
áttirl)*. — — »Beint íyrir norðan
Botnafjöll er hraunhafið áfast við
Hágönguhraun, og norðauslur af pví
eru tindóttar og öldóttar undirhlíðar
út undan jöklinum, og skiftast pær
ef iil vill í fleiri eða fœrri spildur;
sunnar eru bleiku hlíðarnar, sem ég
sá frá Vörðufelli. Pœr eru partur af
fjallaklasa, sem líka gengur út und-
an jöklinum norður af Tungnabotn-
um. Til austurs og suðurs eru sam-
anhangandi sandur og hraun, alt
suður að Vörðufelli, og einslökn
tindar og öldudrög upp úr. Örafin
öll eru ákaflega Ijót og fullkomlega
gróðarlaus, ekki líkt pví, að nokk-
ursslaðar sé hlauphagi fyrir fé, á
mörgum fermilum ekki stingandi
strá. — (Hér er enn á ný lýst öllu
hinu samanhangandi svæði milli
Köldukvíslar, Vonarskarðs, Vatna-
jökuls og Tungnár, og er »ókunna«
svæðið mjór og mjókkandi nyrðri
hluti þess).----Þegar við fórum
af sjónarhæðinni (þ. e. Botnafjöll)
-----Bls. 257—58. »Norðaustur úr
Vörðufelli----gengur langur fjalla-
rani, lægri, og sunnan við hann er
vatn á söndunum allstórt, og ann-
að minna norðar; þessi vötn geta
orðið miklu stærri í leysingum;
þessa sér merki á söndunum.------
Þegar við höfðum riðið um ein-
tóma sanda í 2'/> stund, oftast í
harðara lagi, komum við að hraun-
kvísl, sem fallið hefir úr hraunhaf-
inu fyrir norðvestan, alt niður að
Tungná; fjalladrögin njorðvestur af
Vörðufelli halda pví áfram á vinstri
hönd alt upp í jökul, en slilna sund-
ur á 2—3 stöðum; annars eru ein-
tómir smáhálsar og fellaraðir á ör-
œfunum hér norður af, alt upp í
jökuU (þ. e. »ókunna landið).----
Og enn á ný lýsir Thorodd-
sen landinu norður með jöklin-
um af hárri sjónarhæð hjá
Tungubotnum, í bezta skygni
bls. 260).
Vænti ég, að nú muni flest-
öllum fullljóst, að eigi getur
komið til mála að kalla »ókunn-
ugt svæði það«, sem þannig er
lýst, þótt eigi sé það Jcannað
rækilega. Þykir mér fyrir, að
háttv. sendiherra Dana skuli
hafa lesið svo illa bók þá, er
hann vitnar í til stuðnings
máli sínu!
t fyrstu grein minni gat ég
þess, að alt hálendi íslands væri
enn svo ónáJcvæmt á landabréf-
urn vorum, að þau væri alls
eJcJcert sönnunargagn í þessum
efnum. Hæstv. sendiherra Dana
heldur því fram, að uppdráltur
Thoroddsens sé »í allverulegum
atriðum skakkur þarna«, og
^DagBlað.
Bæjarmálablað. Fréttablað.
Ritstjóri: G. Kr. Guðmundsson,
Lækjartorg 2. Símar 744 og 445.
Viðtalstími kl. 5—7 siðd.
Afgreiðsla: Lækjartorg2. Sími744.
Opin alla virka daga kl. 9—7.
Blaðverð 10 au. eint. Askriftar-
gjald kr. 1,50 á mánuði.
Prentsmiðjan Gutenberg, h.f.
kemur’ það alveg heim við of-
annefnd ummæli mín. Þessu
svarar Thoroddsen sjálfur í
Ferðabók sinni, IV, bls. 156, á
þessa leið:
»Eg reyndi þvi alls ekki til þess
að hagga nokkuð við uppdrættin-
um (B. Gunnl.s.) á þessum sviðum,
jafnvel þar sem ég sá, að einhverju
var ábótavant.-----Pað er því alls
ekki rétt að kenna mér um ýmsa
galla á hinum eldri uppdráttum, þó
þeir hafi komist inn á mína upp-
drætti, eins og sumir hafa gert; ég
hefi aldrei ætlað mér að mæla alt
landið, eða gefið í skyn, aö ég hafi
gert það.------Pau héruð hálend-
isins, sem aldrei höfðu verið mæld,
gerði ég mér far um að kanna sem
bezt. Sumstaðar höfðu fáir aðrir
komið, og á stöku stað enginn. Ég
mun pvi fyrst geta um pekkingar-
aukann á Örœfunum vestan og sunn-
an undir Valnajöklh.
Eins og kunnug er, vann
Thoroddsen aðallega að jarð-
frœði-ransóJcnum á þessum ferð-
um sinum, en eigi landmæling-
um. Er því alt meginhálendi ís-
lands ómæli enn, og því auðvelt
að finna talsverðar skekkjur á
alkunnum slóðum. Hefi eg sjálf-
ur orðið fyrir því, þrásinnis.
— Mörgum kann að virðast,
að umræður sé orðar helst til
of langar um »ekki stærra mál«,
og má vera að svo sé. Þó er
þetta alls eigi smámál, sé rétt á
litið. Hafa m. a. komið fram
þær skýringar í deilu þessari,
að sé málstaður sendiJierrans rett-
ur, — þá eru hér á landi fjölda-
mörg svæði á hálendi voru (sem
menn hafa eigi gengið um enn
né þreifað á), er teljast mega
alveg réttlaus gagnvart hverjum
útlendingi. Geta þeir þá ieikið-
sér að því að leita uppi spildur
þessar á sumrum og skíra holt
og hæðir, hóla og steina, gil og
gljúfur í höfuð sér og öðrum,
óátalið af öllum. En eflaust öll-
um þorra íslendinga til litillar