Nýja stúdentablaðið - 13.04.1948, Page 16

14
NÝJA STÚDENTABLAÐIÐ
Þann 13. des. sl. voru Jiðin 150 ár frá fæðingu þýzka skáldsins Heines.
Ríkisútvarpið minntist hans þá, enda ekki að óverðskulduðu, því að óhætt
er að fullyrða, að ekkert erlent skáld sé þekktara né vinsælla meðal is-
lenzks almennings en hann, og ekki hafa verið íslenzkuð fleiri kvæði
eftir nokkurt skáld.
Heine var Gyðingur og fékk gyðinglegt uppeldi, las lögfræði og varð
dr. juris. Lítið gagn hafði hann af því námi, fékk ekkert að gera, gerðist
kristinn 1825 — ekki af trúarástæðum, heldur til að eiga opnari leið að
evrópiskri menningu, og varð síðar harðvítugur fjandmaður jafnt krist-
innar trúar sem gyðingdóms. Heine varð frægur af Buch der Lieder (1827),
hrökklaðist úr Þýzkalandi og dvaldi í París frá 1831 til dauðadags 1856,
ritaði þar mikið og margvíslegt, m. a. um trúmál, heimspeki og pólitik.
Heine var í hópi þeirra fyrstu, er gerðu sér Ijóst gildi kenninga Hegels
fyrir róttæk þjóðfélagsöfl, var samherji Marx og skrifaðist á við ltann
um skeið. í hinu satiriska verki, Dautschland, Ein Wintermárchen, er hann
undir sterkum áhrifum frá Marx, og nokkur af kvæðum hans voru prentúð
í Deutsch-Französische Jahrhiicher, sem þeir Marx og Ruge gáfu út.
Síðustu æviár sín var Heine dauðsjúkur og rúmfastur, og í hörmungum
sinmn þá hneigðist hann stundum í átt frá kontmúnisma og nær kristin-
dómi. í síðustu kvæðum sínum hæðist hann að smáborgurunum og
ótta þeirra við kommúnismann, en einnig að kommúnistum fyrir það, að
þeir geri ekki ráð fyrir ódauðlegri sál.
í mörgum kvæðum sínum er Ifeine mjög mjúkur og þýður, en í ádeil-
unum verður hann svo hvassyrtur og fyndinn, að enginn kemst til jafns
við hann, enda er hann í hópi þeirra fáu klassisku skálda, sem deilur
standa um enn í dag, og hefur verið hannaður í fasistiskum löndum.
Fjölnismenn voru samtíðarmenn Heines og mátu hann mikils, hæði
vegna skáldgáfu hans og frelsisástar, og er ekki ósennilegt, að það hafi
einmitt verið hann, sem gaf þeim djörfung til að gerast boðherar nýs tima
hér heima. Þeir urðu fyrstir til að kynna hann Islendingum, og skrifuðu
þeir Jónas og Konráð um hann í sameiningu í fyrsta árgang Fjölnis. Þar
segja þeir m. a.:
„... Hann er gott skáld: andagiftin mikil og imyndunaraflið, en þó
ekki brestur á viti. Samt er hann ekki stöðugur í sér, þegar hann yrkir;
þvi meðan það er sem hliðast og barnslegast hjá honurn, þá er hann allt i
einu rokinn og gengur berserksgang, og meðan hann 'leikur sér í meinleysi
og er ekki nema tilfinningin tóm, veit enginn fyrri til en liann verður mein-
hæðinn og tilfinningarlaus. Fáir menn munu vera sjálfum sér ólikari:
— nema þegar liann talar um frelsið, þá er hann ævinlega sjálfum sér
samur, því Hænir ann frelsinu eins og allir þeir, sem heztir og vitrastir
eru; enda er hann orðinn óvinsæll á Þýzkalandi bæði fyrir það og annað,
svo hann má varla koma þangað framar....“
Heine hafði öðrum erlendum skáldum fremur áhrif á Jónas Hallgríms-
son, og enn eru ótalin, og verða ef til vill seintalin, þau íslenzk skáld önn-
ur, sem ort hafa að einhverju leyti undir áhrifum lians. Sá mikii fjöldi
Heineþýðinga, sem til er á íslenzku, er að sjálfsögðu misjafn, og verður
sumt að teljast harla lélegt. En frábærar eru margar þýðingar þeirra Jónasar
Ilallgrímssonar, Steingríms Thorsteinssonar og Magnúsar Asgeirssonar. Birt-
ast hér sýnishorn eftir tvo þeirra, Jónas og Magnús. Af þýðingum Stein-
gríms stendur Lorelei fremst, en það kvæði kunna allir íslendingar.
E. II. F.
HEINRICH HEINE:
NÆTURKYRRÐ
Gangct gullíœtt
um götur bláctr
og lœðast léttíœtt
ljósin uppsala.
Varast smástjörnur
að vekja sofandi
foldina fögru
faðmi ncetur í.
Hlustar hinn dimmi •
Dalaskógur,
öll eru lauf hans
eyru grœnlituð. •
Sefur nú Selfjall
og svarta teygir.
skuggafingur.
af Skeiðum fram.
Hvað er það, er eg heyri? —
Hljómur ástfagur
og blíðmcelt bergmál
í brjósti mínu.
Eru það orð
unnustu minnar
eður sœlla
söngfugla kvak?
Jónas Hallgrímsson, íslenzkaði.