Alþýðublaðið - 24.07.1923, Blaðsíða 2

¥
&LÞ5B0BLÍI®!®
Þjóðnýtmg.
i.
Það hefir þrásinois verið sýnt
íram á það hér í biaðinu,
að eina ráðið til þess að bjarga
við fjárhag ríkisins og almenn-
ngs og enn fremur til að bæta
lífskjör alþýðunnar, svo sem
sjálfsagt er, væri það að þjóð-
nýta svo sem unt er með nú
verandi þjóðskipulagi ftamleiðslu
landsins og verzlua. Það vill auk
þess svo vel til, að þetta er
viðurkent í reynd, því að á
stríðsárunum var það ráð tekið,
af því áð það var skynsamieg-
asta ráðið, að þjóðnýta verzlun-
ina að miklu leyti, og það gafst
vel, eins og vænta mátti, þótt
framkvæmd þess væri á margan
hátt ábótavant. Er víst, að ef
haldið hefði verið áfram á þeirri
Ieið, þá væri annar hagur lanas-
manna nú, en fjandmenn þeirrar
stefnu réðu illu heilli, svo að
horfið var frá því og það tÖDgu
áður en nokkurt vit var í, því
að ef rétt hefir verið að verjast
afleiðingum stríðsins á þennan
hátt, meðan það stóð yfir, var
engu síður rétt að verjast eltir-
köstum þess, er því var Iokið,
á sama hátt, en hinir fáu, ér
þóttust hafa hag af öðru, réðu
afturhvarfinu, og því er nú. kom-
ið, sem komið er.
í öðrum löndum, þar sem menn
eru lengra á veg komnir en hér
í því að sjá og skilja gang at-
vinnulífsins og þjóðbúskaparins,
er þjóðnýtingarhugsunin þegar
gamalknnnog; skoðanamunur er
þar ekki lengur um það, hvort
cigi aö þjóðnýta atvinnuvegi og
verzlun, heidur um hitt, hvernig
eigi að þjóðnýta. Þannig las sá,
er þetta ritar, árið 1920 í »Bsr-
liner Tageblatt«, sem ekki er
jafnaðarmannablað, heldur þvert
á móti, greinargerð fyrir þremur
tillögum um þjóðnýting stóriðn-
aðarins þýzka. Var ein tillagan
kend við Hugo Stinnes, auðkýf-
inginn mikla, önnur við Walther
Rathenau og hin þriðja við jafn-
aðarmenn. Vitanlega stefndu til-
lögur þessar að nokkru sfn í
hverja ált, þar sem tillaga Stin-
ness miðaði auðvitað sérstáklega
að því að varðvelta hagsmuni
AljiýðMbrauáserðin
selnr hín ó ví ð j afnangl©glu
hveitibranð,
bökuð úr beztu hveititegundinni (Kanada-korni) frá
stærétú og fullkomnustu hveitimylnu í Skotlandi,
sem þekt er um alt Bretland fyrir vörugæði.
auðmánnanna, tillaga jafnaðar-
manna áðaliega að því að
tryggja velferð alþýðunnar, hinná
vinnandi stétta, og tillaga Rathe-
naus einkum að því að efla hag
ríkisins og þjóðmeguniná yfirleitt.
Þetta sýnir, að skynsamir
menn annars staðar eru Iöngu
komnir yfir það stig, sem menn
eru á hér, að vera hræddir við
hugmyndina, enda er það eðli-
legt, því að allur fjöldi ríkja
hafði eins konar þjóðnýtingu sér
til varnar og styrktar á stríðsár-
uuum, og það væri fáránlegt, ef
menn væru svo heimskir að vera
hræddir við þáð til lengdar, sem
þeir hafa bjargast á.
Það væri engu síður fáránlegt,
et menn vildu um fram alt ganga
frám hjá þvf bjargráði, sem bæði
skynsemi og reynsla sýnir að sé
hið bezta, og bæri ekki sem bezt
vitni um sannmæti þess, sem ís-
lendingum er gjarnast að hæla
sér áf, aimennri, heilbrigðri skyn-
semi, ef það væri hægðarleikur
að hræða þá frá því að hverfa
að sýnilegu bjargráði með því
einu að gala um æsingahvatir
hjá þeim, sem annara er um vel-
ferð fólksins en stundarhag nokk-
urra atvionumanna í stjórnmál-
um ríkisins og atkvæða-veiði-
manna á borð við þann, er um
sinn hefir verið 1. þingmaður
Reykvíkinga.
Nú eru alvaríegri tímar en
svo, að tóm sé til að eltast við
hégóma, Nú ríður á að bjarga,
en ekki að braska. Þess vegna
dugir ekki að ráfa troðnar sauð-
götur í hugsunarleysi, heldur
verður að taka ný og nýt ráð
og snúast af alefii að því að
koma þeirn í framkvæmd sem
íyrst og sem bezt, en það verð-
ur ekki gert án þess að leggja
niður fyrir sér hvernig að því
skuli fara.
Hjálparstöð hjúkrunárfélags*
ins >Líknar< er opin:
Mánudaga . . . kl. 11—12 f. h.
Þriðjudagá ... — 5—6 e. --
Miðvikudaga . . — 3—4 e. ~
Föstudaga ... — 5-—6 e. —
Laugardaga . . — 3—4 e. -
Það verður umræðuefnið {
greinaflokki þeim, er hér hefst
og haldið verður áfram í næstu
blöðum.
Framleiðslntækin eiga að
vera þjóðareign.
Sejðfirzkir pisílar.
IV.
Afli heflr verið ógætur hér í
vor, og kvað útgerð vera hér með
mesta móti, svo að svo viröist,
sem framför sé á því sviði, enda
ýmsir dugandi menn, sem stunda
útgerð hér, Tiðin hefir verið
óvenjugóð yfirleitt.
Eitt er það hér, sem undrar
alla aðkomandi; er það hinn mikli
fjöldi verzlana, sem eru hór á
staönum; má nærri segja, að
verzlun sé í öðru hverju húsi.
Stærstar eru verzlanir St. Th.
Jónssonar og »Samenuðu verzlan-
irnar<. Eru þar byggingar miklar
og vandaöar. St. Th. Jónsson hefir
til mavgra úra verið aðalhöfðingi
bæjar þessa og nýtur hór vinsælda;
hefir hann gert bænum mikið gagn
og er dugnaðarmaður í hvívetna,
en eigi mun hann alls kostar
gallalaus, enda munu það ei
margir. En jáfnvel >pólítískir<