Skutull - 06.09.1936, Blaðsíða 2

2
SKUTULL
✓
Réttið lijálpandi liöndT
Úr Dalahreppi,
Gefið, þó ekki sé nema nokkra aura til verka-
lýðshetjanna á Spáni, sem nú verjast ógnum
facismans í aðalviöskiftalandi íslands, og
hungrið og neyöin heimsækja eftir
örfáar vikur.
í meira en mánuð hafa facistar
og íhaldsmenn á Spáni haldið uppi
blóðugri borgaraslyrjöld gegn hinni
löglegu stjórn landsins, sem skipuð
er frjálslyndum og borgaralegum
menntamönnum og studd af verka-
mannaflokkunum. Herforingjarnir,
sem flestir eru af gömlum íhalds-
ættum og margir hverjir smitaðir
af ofbeldiskenningum ítalskra og
þýzkra íacista, hafa svikið embætt-
iseið sinn og tælt mikinn hluta
hermannanna, sumpart með sam-
vizkulausum lygum og blekkingum
til þess að grípa til vopna gegn
hinni löglegu stjórn. Og ekki að
eins það: íhaldsmenn og facistar,
sem á Spáni, eins og allsi,aðar
annarstaðar, reyna að svikja sór úi
traust þjóðarínnar með því að þeir
sóu hinir einu þjóðlegu og þjóð-
ræknu menn, hafa ílutt villimenn
sunnan úr Marokko til þess að
berjast með sór gegn sinni eigin
þjóð, og vopnað þá með morðtól-
um frá erlendum ríkjum, Ítalíu og
Þýzkalandi — allt til þess að beija
niður með blóðugu ofbeldi hið uppe
rennandi lýðræði á Spáni.
Gegn þessari glæpsamlegu árás
samvizkulausra stórbokka og æfln-
týramanna hefir hin friðsama al-
þýða Spánar orðið að giípa til
vopna til þess að vernda sína lög-
legu meirihlutastjórn og rétta við
aítur friðinn í landinu. Hún hefir,
þrátt fyrir litla kunnáttu til hern-
aðar og lólegan útbúnað að vopn-
um og öðru, með fádæma fórnfýsi
varist hinni blóðugu árás íhalds-
manna og facista og alls þess tart-
aralýðs, sem þeir hafa vopnað
gegn henni. Og ef engir óvæntir
viðburðir gerast, mun henni með
sömu fórnfýsi og þrautsegju takast
að sigrast á hinum blóðuga óald-
arlýð íhaldsmanna og facista og
rétta við aftur friðinn í landinu,
enda þótt það kunni að taka lang-
an tíma ennþá.
En þær hörmungar, sem íhalds-
menn og íacistar hafa þegar leitt
yflr þjóð sína með borgarastyrjöld-
inni og eiga enn eftir að leiða yflr
hana, áður en borgarastyrjöldinni
lýkur, eru svo ægilegar, að þeim
verður aldrei með orðum lýsl. Þús-
undir kvenna hafa misst og eiga
eftir að missa menn sína og syni,
og tugir þúsunda, ef ekki hundruð
þúsunda af allslausum börnum
verða orðin munaðarleysingjar um
það er borgarastyrjöldinni lýkur.
Og með haustinu heldur hungrið
innreið sína á óteljandi alþýðuheim-
ilum. Því að vinnukrafturinn hefir
verið tekinn frá uppskerunni og
hverskonar friðsamlegri framleiðslu
lífsnauðsynjanna, til þess að fram-
leiða vopn og berjast á vígvöllunum.
Allt þetta hafa íhaldsmenn og
facistar á Spáni leitt yfir þjóð
sína.
Til þess að hjálpa hinni þrautí
píndu þjóð, sem nú daglega leggur
líf sitt í sölurnar lil verndar frelsi,
lýðræði, mannúð og menningu í
laudi sínu, haía Alþjóðasamband
verkamanna og Alþjóðasamband
jafnaðarmanna hafið stórfellda fjár-
söfnun úti unr allan heim, þar
sem lýðræði ríkir og mannúð er
motin, Stórkostlegar íjárupphæðir
hafa þegar safnast á Frakklandi,
Englaudi, Hollandi. Belgíu og á
Norðurlöndum. Það eru Alþýðu-
flokkarnir 1 þessum löndum og
verkalýðsfélögin, sem gangast fyrir
söfnuninni. Það er ekki ætlun
þeirra að blanda sér inn í borg-
arastyrjöldina sjálfa á Spáni,
heldur að hjálpa til að lækna
sárin og afstýra hungrinu, þegar
styrjöldinni er lokið. Þessi til-
gangur söfnunarinnar á Norðurlönd-
um hefir verið gerður öllum ljós
með því, að það hefir verið ákveðið,
að féð skuli E K KI sent, fyr en
borgarastyrjöldinni sjálfri er lokið.
Alþýðusamband íslands heflr nú
hafið fjársöfnun í sama tilgangi hér
á landi. Og það hefir snúið sér til
ýmsra frjálslyndra félaga og mann-
úðar- og meuningarsamtaka með
áskorun um það, að hjálpa til við
fjársöfnunina, og er ekki að efa, að
sú áskorun fái góðar undirtektir.
íslenzk alþýða hefir æfinlega haít
djúpa samúð með öllum, sem bágt
eiga, og ekki sízt, þegar það er
vegna þess, að þeir eru að berjast
fyrir frelsinu og verja rétt lítilmagn-
ans í. líflnu. Og hún mun nú sýna
þá samúð í verki með því að gefa
nokkra aura eða eina krónu, eftir
því, hvernig ástæðurnar eru. Hún
heflr ekki efni á því að gefa stórar
upphæðir, en þegar nógu margir
taka þátt í samskotunum, getur
heildarupphæðin komið að gagni,
þótt hver einstök upphæð sé ekki
há,
Hór verður tekið móti samskotum
til spönsku alþýðunnar á skrifstofu
Alþýðuhússins og í Bókaverzlun
Jónasar Tómassonar.
Munið eftir verkalýðshetj-
unum á Spáni.
Óvíða á landinu hafa orðið örari
framkvæmdir í sveitum landsins
síðustu árin en í Dalahreppi vestan
Arnarfjarðar.
Fyrir fáum árum höfðu hrepps-
búar alla sína verzlun við Bíldudal,
og hafði svo verið frá ómunatíð.
En þessi viðskifti urðu bændum i
Dalahreppi harla dýrkeypt, því hvað
eftir annað missti fjöldi þeirra stór-
fé við gjaldþrot spekulantanna, sem
risið höfðu upp á Bilduddal á rúst-
um Miljónafélagsins gamla. Tóku
bændur sig þá saman og stofnuðu
samvinnufélag um verzlun, lögðu
fram viku vinnu hver til að koma
upp vorzlunarhúsi og sláturhúsi i
miðri sveit og tóku öll sín verzl-
unarmál í eigin hendur. Þetta bless-
aðist svo ágætlega, að það markar
tímamót i sögu héraðsins. Þrátt
fyrir harðindi undanfarinna ára,
hefir hvor íramkvæmdin rekið aðra
í Dalahreppi. Tvö samkomuhús,
annað á Bakka, hitt i Selárdal,
voru reist, kartöfluræktin hefir
margtaldast á ílestum bæjunr og
túnræktin sömuleiðis. Hóll var t. d.
meðaljörð fyrir fáum árum. Nú eru
þar tveir gildir bændur, og mun
annar þeirra fá ca. 100 tunnur
jarðepla á þessu hausti.
í Ilvestu er og mikil karföflu-
rækt. 1 Bakkalandi hafa nú risið
upp þrjú ný býli og eitt á Feigs-
dalsflóa, en landrými er ennþá í
dalnum fyrir tvö tii þrjú góð býli.
í Selárdal hafa og verið gerðar
jarðarbætur, einkum á Uppsölum og
Neðrabæ.
Tiðindamaður Skululs hafði þau
orð um, að þeir bændur hefðu
það nú bezt í Dalahreppi, sem
vel hafa gert jörð sinni og hætt
alveg að stunda sjó jafnframt
búskapnum, enda sagði hann, að
í hreppnum væri nú fyrst sköp-
uð trú á það, að lifa megi á
landinu einu.
Síðast liðið vor keyptu fjórir
bændur sláttuvél í félagi, og vinnst
þeim við það aukinn tími til_ný-
ræktar. Úr Selárdal stundaði vél-
bátur, 7—8 smálestir að stærð,
fiskveiðar sl. vetur, og er það í
fyrsta sínn í sögunni. Lá við sjálft
að báturinn fengist ekki vátryggð-
ur, en þá var Selárdalsbót löggilt
sem verzlunarstaður og þeirri hindr-
un þannig rutt úr vegi með að-
stoð Alþingis. Farnaðist bátnum vel
og bar að landi mikla björg í bú.
Matsala.
Eins og sjá má aí auglýsingu á
öðrum stað í blaðinu, opnaði Ale
þýðuhúsið matsölu 1. þ. m. Er þar
húsrými íyri ca. 70 manns til borðs,
og fleiri við kaffidrykkju. Forstöðu
matsölunnar annast ungfrú Sigríður
Hjaltadóttir.
Framhaldsskýrsla
frá Kjötverðlagsnefnd.
Nú er svo til lokið sölu á öllu
kjöti, sem flutt var úr landi af
framleiðslu ársins 1935. Meðalverð
á því kjöti sem Samband íslenzkra
samvinnufólaga hefir selt, er nú
reiknað út og liggur fyrir. Á freð-
kjötinu er það 82 aurar pr. kg.
og á saltkjötinu 67,5, og er þá
frá báðum dreginn kostnaður s. s.
umbúðir, salt, frysting, sölukostn-
aður o. s. frv. eins og hann hefir
reynst að verða að meðaltali hjá
kaupfélögum lanðsins.
í fyrra urðu tilsvarandi verð 71,5
og 54 aurar, hvorttveggja pr. kg.
Þegar heildsöluverð á kjöti seldu
á innlendum markaði var ákveðið
af nefndinni í byrjun sláturtiðar
1935, var búisl. við þvi, að það
mundi geta gefið til bænda um 90
aura vorð pr. kg., þegar miðað
væri við meðalsölukostnað.
Eftir upplýsingum frá þeim fó-
lögum og verzlunum, som eingöngu
hafa solt kjöt sitt innanlands, hala
þau þegar greitt til bænda frá 80
til 90 au pr. kg., en sum þeirra
eiga eftir að gera kjötverðið endan-
lega upp, en vitað er, að þau geta
bætt nokkru við það verð, sem
þau þegar hafa borgað.
Innanlandsverðið til bænda mun
því verða líkt því, sem kjötverð-
lagsnefnd gerði ráð fyrir, þegar
hún ákvað heildsöluverðið s). haust,
og með tilliti til þess hefir nefndin
nú ákveðið að bæta saltkjöts-
verðið upp með 11,5 aurum, svo
það verði að meðaltali sem næst
79 au. pr. kg. til bænda, og
freðkjötið með 3 aurum, svo
meðalkílógramm af því verði sem
næst 85 aurar, en frá freðkjöts-
verðinu er þá ekki dreginn slátur-
kostnaður.
Tilsvarandi verð í fyrra voru 68
aurar og 81 eyrir pr. kg.
Þess skal getið, að íreðkjötsbirgðir
þær, sem til voru 1. ágúst, eru nú
sama sem seldar, nema lítið eitt
af sauðakjöti, sem enn er eítir og
verður að selja með kjöti næsta
árs.
Reykjavík, 28. ág. 1936.
Páll Zóphóníasson.
Jón Árnason.
Helgi Bergs.
Ingimar Jónsson.
Þorleifur Gunnarsson.
Tveir bátar h.f. Hugins
leigðir á reknetaveiðar.
Huginn I. og Huginn III. hafa
verið leigðir i haust Steindóri
Hjaltalín útgerðarmanni á Siglufirði
til síldveiða með reknet.
Reyktur karfí.
Friðrik Hafberg á Fiateyri hefir
í sumar reykt karfa með þeim ái-
Alþýönfólk, verzlið viö