Skutull - 08.11.1941, Blaðsíða 1

SKbTULL
Otgefandi: Alþýðusamband Vestfirðingafjórðungs.
___________________ Prentstofan Íarún.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: GUÐMUNDUR GÍSLASON HAGALÍN.
XIX. ár. íaafjörður, 8. nóv- 1941. 43. tbl.
Tillögur Alþýðuflokksins um dýrtíðarmálin.
Þeir Alþýðuflokksþingmqpn •
irnir Haraldur Guðmundsson,
Finnur Jónsson og Emil Jónsson
flytja frumvarp um ráðstafanir
gegn dýrtiðinni. Kemur frum-
varp þeirra fram sem tillögur til
breytinga á lögum frá í vor.
í stað þeirra veiðlagsnefnda,
sem nó starfa, án sambands sin
á milli og sameiginlegra heild-
arsjónarmiða, skal skipa rikis-
verðlagsnefnd. Hón skal ákveða
hámarksverð og hámarksálagn-
ingu allra vara, sem verðlags-
eftirliti hlita, en mjólkurverð-
lagsnefnd, kjötverðlagsnefnd —
og sii verðlagsnefnd, sem hefir
verið að bauka við að ákveða
hámarksverð á erlendii vöru,
skulu lagðar niður. Er þetta lagt
til í þeim tilgangi, að þarna
verði um að ræða aðeins einn
ábyrgan aðila, sem hafi heildar-
verðlagið i landinu fyrir augum.
Skal ríkisstjörnin skipa nefnd
þessa.
„Ríkisverðlagsnefnd skal haga
verðlagsákvörðunum þannig, að
nettóágóði verði ekki vegna verð-
hækkunar vörunnar meiri að
upphæð en tiðkaðist í viðkom-
andi vöruflokkum eða viðskipt-
um fyric 1. sept. 1989, að við-
bættu hæfilegu álagi vegna auk-
iunar áhættu og kostnaðar við
sölu vörunnar. I þvi skyni ákveð-
ur hán hámarksverð á vörum
eða hámarksálagningu, þar sem
ekki verður komið við ákvörð-
uu hámarksverðs. Þó má aldrei
ákveða hærri álagningu á korn-
vörum, kaffi og sykri en 30°/0
af innkaupsverði, samtals i heild-
sölu og smásölu11.
„Óheimilt er að taka hærra
flutningsgjald fyrir kornvörur,
kaffi, sykur og hráefni til smjör-
likis- og kaffibætisgerðar með
islenzkum skipurn eða skipum,
sem ieigð eru af íslenzkum að-
ilum, heldur en flutningsgjöld,
sem tekin voru af Eimskipafé-
lagi íslands fyrir flutning á
þessum vörum frá Kaupmanna-
höfn í september 1939*.
Þetta er orðrétt ár frumv.
Þá er ákvæði um það, að fella
skuli niður tolla á hveiti, rági,
brlsgrjónum, byggi, höfrum og
allri annari kornvöru, strásykri,
molasykri, sallasykri, páðursykri,
steinsykri, toppasykri, kaffí og
efnisvörum til smjörlikis- og
kaffibætisgerðar — eða svo til
öllum erlendum neyzluvörum.
Undanfarið hefir það verið svo,
að hámarksverð eða hámarks-
álagning hefir verið ákveðið
mjög af handahófi og alls ekki
með tilliti til þess, hvað heild-
salar eða kaupmenn raunveru-
lega þyrftu aðeins með hliðsjón af
auknum kostnað. Og álagningin
hefir verið leyfð ekki aðeins á
innkaupsverð vörunnar, heldur
einnig á farmgjöld, með allri
þeirri hækkun, sem á þeim er
orðin — og ennfremur á tolia.
Geta allir skilið, að með þessu
móti hafa t. d. heildsalar fengið
óeðlilegan gróða Nú er á öllum
vörum gert ráð fyrir álagningu,
sem miðist við nettóágóða á sölu
vörunnar fyrir strið að við bættu
hæfilegu álagi fyrir kostnaði og
aukinni áhættu. Þá eiga farm-
gjöld á erlendri matvöru að falla
niður í það, sem þau voru fyrir
stríð á vörum frá Kaupmanna-
höfn, eins þótt varan komi frá
Ameriku — og tollar með öllu
að falla niður.
Það eina, sem getur þá hækk-
að erlendar matvörur frá því,
sem þær voru frá Kaupmanna-
höfn fyrir strið, er hærra inn-
kaupsverð og hærri vinnulaun
við uppskipun og dreifingu.
Þessi ákvæði frv. mundu þvi
hafa i för með sér geipilega
lækkun á verði allrar nauðsynja-
vöru, og yrðu, ef frv. næði fram
að ganga, það langvirkasta, sem
fram hefir komið í þessurn mál-
um.
Hér skal nú gerður saman-
burður á smásöluverði nokkurra
matvörutegunda, eins og það var
1. okt. í Reykjavík og eins og
það yrði, ef frv. næði fram að
ganga — að óbreyttu verði á
erlendum markaði:
á kg. á kg.
Rágur 65 au. yrði 47 au.
Hveiti 70 — — 46 —
Hafrar 85 - — 59 —
Kartöflumjöl 165 — — 132
Sagógrjón 181 — 137 —
Hrisgrjón 145 — 111 --
Strásykur 100 — — 48 —
Molasykur 125 — — 60 —
Kaffi, óbr. 846 — — 173 —
Kaffi, br. 554 — — 278 —
Sjá allir, hver geipimunur
yrði þannig á verðiagi. Tökum
t. d. húsmóður, sem grípur 5
króna seðil, skýzt i búð og ætlar
að fá Vs kg. af brenndu og möl-
uðu kaffi, hálft af strásykri og
hálft af molasykri. Hún fær með
núverandi Reykjavikurverði kr.
1,11 til baka af seðlinum, en
mundi fá, ef tillögur Alþýðu-
flokksins væru samþykktar, kr.
3,07 til baka. Gerum svo ráð
fyiir, að maður færi með 20 kr.
og 25 aura dagkaup og ætlaði
að kaupa 3 kg. af hveiti, 2 kg.
af haframjöli, 2 kg. af scrásykri,
2 kg. uf molasykri og 2 kg. af
brenndu og möluðu kaffi. Þetta
mundi kosta hann með núver-
andi Reykjavíkurverði kr. 19,38
— og ætti hann þá eftir af dag-
kaupinu 87 aura. Ef tillögur Al-
þýðuflokksins væru gengnar í
gildi, mundu vörurnar kosta sam-
tals kr. 10,28, og fengi þá mað-
urinn 9 krónur og 97 aura til
baka!
Sést greiniiega á þessu, hve
stórkostlega mikils virði sam-
þykkt frv. yrði fyrir þá menn
alla, sem hafa lágar tekjur, en
fjölskyldu, og eyða hlutfallslega
miklu af kaupi sinu, hvort sem
það er inn unnið á sjó eða landi,
i matvöcur!
Til að standa straum af þeim
lækkunarráðstöfunum, sem um er
að ræðu í frv. er gert ráð fyrir
útflutningsgjaldi á afurðir, seldar
með stríðsgróða, og sérstökum
dýrtíðarsjóði. Alþýðuflokkuriun
hefir áður lagt til að leggja skatt
é fisk þann, er skip seljá, stund-
um fyrir feikna verð, i Bretlandi,
og er átflutningsgjaldsákvæðið
sett með tilliti til gróða af slik-
um sölum, en á ekki að koma
niður á bátaútveginum eða sjó-
mönuum, því að hjá þeim er
ekki um stríðsgróða að ræða
með núverandi vörðlagi.
Nú eru í gildi heimildarlög um
útflutningsgjald ú sjávarafurðum
almennt, en samkv. frumvarpi
Alþýðuflokksins er hún aðeins
látin ná til afurða, sem seldar
eru með strlðsgróða.
í dýrtiðarsjóð renni:
1. 8 milljón krónur úr ríkis-
sjóði á timanum frá 1. nóv. 1941
tit 1. apríl 1942.
Það hefir sýnt sig, aðtekjur rik-
issjóðsfara geisilega mikið fram úr
áætlun í ár, t. d. tekju- og eigna-
skatturinn sem svarar 9 milljón-
.yrnrr.n ................
Hattastofa mln verður lok-
uð dagana 10, til 17. nóvember.
Ragnhildur Ólafsdóttir.
um króna, svo að ríkissjóður
getur hæglega borið þessi út-
gjöld.
2.Striðsgróðaskatturinn —sam-
kvæmt lögum frá 5. mai 1941.
3. Sérstakt gjald skal leggja
á kornvörur, kaffi og sykur, sem
úthlutað er til veitingahúsa, bök-
unarhúsa og iðnfyrirtækja, kr.
0,20 á kornvörur, 0,30 á sykur
og 1,60 á kaffi — hvert kg. En
þarna er um að ræða vörur, sem
úthlutað er til sölu til annara
en fastra fæðismanna á veitinga-
húsum, vörur, sem fara i sætar
kökur brauðgerðarhúsa og i sæt-
ar vörur kex- sælgætis- og
gosdrykkjaverksmiðja. Þá skal
°g leggja á nefndar vörur til
slikra fyrirtækja gjald, sem nem-
ur á hvert kg. eins miklu og
farmgjalda- og tollaívilnuninni á
þeim svarar — og loks stimpil-
gjald á þá skömmtunarseðla, sem
þessar vörur eru látnar út á.
Skemmtanaskatturinn af kvik-
myndahúsum skal hækka, og
skal hækkunin ‘nema 26 °/o af
andvirði aðgöngumiða.
Áætlað er, að tekjur sjóðsins
nemi alls kr. 13 680 000,00.
Ef ekki reynist þörf á að noca
allt þetta fé til þeirra lækkana,
sem hór er gert ráð fyrir, skal
afgangurinn lagður í sórstakan
sjóð, er notaður verði til fram-
kvæmda og atvinnuaukningar að
stríðinu loknu.
Löng greinargerð, fróðlog og
ýtarleg, fylgir frumvarpinu, og
sýnist þar vera fyllilega fram á
það sýnt, að tillögur þessar seu
hinar virkustu og skynsamleg-
ustu, sem enn hafa fram komið
um þessi mál — og sízt mundu
menn mótfallnir því, sem hór
var slðast talið, að lagt yrði
fyrir fó á þessum árum til þess
að standa straum af aðgerðum
til atvinnuaukningar eftir stríðið.
Öll alþýða manna á að fylgjast
sem nákvæmast með þvi, hver
afdrif þessa frumvarps verði á
Alþingi.
Ólafur Árnason
slmritari og kona hans, Her-
dis Björnsdóttir, fluttu alfarin til
Reykjavikuri vikunni. Það hverfur
héðan smátt og smátt, gamla
starfsfólkið af símstöðinn. í
sumar fór Lára Lárusdóttir og
nú Ólafur. Skutull óskar Ólafi
og konu hans farsældar.