Skutull - 08.11.1941, Blaðsíða 2

168
S K U T U L L
—-------------—----------r--------
Systir mín og ég.
Úr dagbók hollenzks
flóttadrengs.
Yilhjálmur S. Vilhjálmsson
blaðamaður hefir þýfct þessa bób,
sem hefir gefcið sór mikið frægð-
arorð erlendÍ9.
Bókin er skrifuð af 12 ára
gömlum hollenzkum dreng, 9em
áfcti heima i einu áthverfi Rofcter-
damborgar, þegar innrásin var
gerð í Holland vorið 1940. Faðir
drengsins var dýralæknir, en
móðir hans var forstöðukona
barna8jákrahÚ99 x grennd við
heimili sitfc. Þá er innrásin var
gerð, var móðir drengsins drepin
i einni af loffcárásum Þjóðverja,
þar sem þessi kona var við
skyldustörf sin í barnasjúkrahás-
inu, en faðir drengsins var kall-
aður 1 her Hollendinga. Efnaður
og aldraður frændi drengsins fór
þá með hann og systur hans,
níu ára gamla, fcil Dordrecht —
og þaðan til Englands. Slðan
sendi hann þau til frænda þeirra
í Ameríku.
Móðir drengsins vandi hann
ungan á að skrifa dagbók, og er
auðséð, að það er barn, raunar
greinfc barn, sem segir írá. Frá-
sögniu er ákaflega látlaus og
offcasfc barnaleg, og hefir þýð-
andanum yfirleifcfc tekizt mjög
vel að ná þvi orðalagi, er sýnir
hið barnslega hjá höfundinum.
Hór eru nokkup dæmi:
»Allir tala um sfcríðið, þó að
alllr séu að reyna að gera það
ekkiu. „Hán fórsfc í loffcárás á
öðrum degi þessa vonda sfcríðs“.
aEn hán fcráir mér lika aldrei,
nema þegár ég sveia mér upp
á það“. „Mamma hefði áreiðan-
lega ekki dáið i loftárásinni, ef
Pieter frændi hefði verið hers-
höfðingi", „Hanu var í sjóliðinu
og gat harizt bæði á sjó og
landiu. „Uppáhaldshesfcur baróns-
ins er ormaveikur eða eitthvað
svoleiðis". »Ná er klukkan 9
og ég er orðinn syfjaður. Góða
nótt, elsku dagbókin mín* o. s.
frv.
Þetfca og þvíurnlíkfc sýnir, að
bókin er skrifuð af barni, þó að
frá henni kunni að vera gengið
undir prentun af fullorðinni
manneskju. Annars kemur fyrir
hjá þýðanda, að hann orðar
hugsanirnar þannig á íslenzku,
að barn mundi ekki haga þann-
ig orðum sínum. En bókin er
yfirleitfc á mjög lipru, viðfelldnu
pg góðu máli og prófarkalesfcur
allvandaður.
Þá kemur að öðrum atriðum:
Bókin er í fám orðum sagt ein
hin effcirtektarverðasta og átak-
anlegasta bók, sera birzfc héfir
um ásfcandið í sfcriðslöndunum.
Hið látlausa og barnalega eins
og eykur áhrifagildið. Þarna er
ekki lisfcamaður, sem sé að kapp-
Braudið.
Mótmælum gegn frumvarpi Ey-
steins rignir nú niður frá verka-
lýnsfélögum landsins. Skutli er
kunnugt um mótmæli þessara fó-
laga á Vestfjörðum:
Verkalýðsfélagsins Skjaldar á
Flateyri, verkalýðsfólagsins Súg-
anda á Suðureyri í Súgandafirði,
verkalýðsfélaganna í Bolungavík og
Hnífsdal, verkalýðsíólagsins Bald-
kosfca að haga lýsingunum þannig,
að allfc verði sem átakanlegasfc.
Þarna er frásögn tjrengs, sem er
greindur, saklaus og blátfc áfram,
drengs, sem skrifar jafDÓðum og
atburðimir gerast í kringum hann
og skorfcir alla yfirsýn.
Og það er jafnátakanlegfc og
eðlilegfc, þegar hann segir frá
kettinum, sem flýr af ófcta við
gauraganginn frá loffcárásunum
upp í reykháfinn og fæst ekki
niður affcur með neinum ráðum
— já, það er jafnátakanlegfc og
eðlilegt, eins og þegar drengur-
inn skýrir okkur frá sorg sinni
áfc af móðurmissinum eða frá
smábörnunum munaðarlausu, sem
hann og frændi .hans rekast á
við veginn til Dordrecht. Frá
láfci móður sinnar segir hann
þannig, þegar hann gefcur þess
fyrsfc:
„Pieter frændi er kominn affcur.
Hann gafc ekki hitfc mömmu, af
þvi að hán er dáin. Eg gefc varla
trúað því, en óg veifc þó, að
Pieter frændi skrökvar ekki. Við
æfclum ekki að segja Keefcje
(sysfcur drengsins) frá því strax.
Sjákrabilarnir eru alltaf að flauta.
Ég get ekki skrifað, ég get
ekki sofnað. Ég get bara ekk-
ertu. (Þessi og aðrar leturbreyfc-
ingar eru gerðar af undirrifcuð-
um. Eins er innskotið i þessari
fcilvifcnun frá honum.)
Glögglega kernur í ijós undrun
hinnar friðsömu og inennfcuðu
hollenzku þjóðar yfir hinni villi-
mannlegu innris — og sorg henn-
ar og róttlát reiði í sambandi
við hana. Og áhrifamikil er hán,
hin blátfc áfram og athugasemda-
lausa frásögn um það, þegar
fólkið verður þess visara, að
fallhlifarhermaðurinn, sem hefir
verið látinn síga niður ár þýzkri
flugvól og gamall maður hefir
skofcið, er enginn annar en ein-
mitt einn af drengjunum, sem
fólkið þarna hafði fcekið fcil fósfc-
urs é neyðarfclmum þýzku þjóð-
arinnar eftir heimssfcyrjöldina, en
síðan hafði horfið heim til áfcfc-
haga sinna.
Já, hvílíkri hörmung og hvi-
liku villidýrsæði, hvilíku örvæni
og hvilíkum hefcjuskap lýsir hán
ekki, þessi lifcla og láfclausa bók
hins fcólf ára gamla hollenzka
drengs.
Guðmundur Gíslason Hagalín.
uis, Sjómannafólags ísflrðinga og
Verzlunarmannafélagsins á ísaflrði.
í öllum þessum félögum voru sam-
þykktar tillögur til mótmæla —
og ríkir sú eindrægni sjómanna,
verkamanna og allra launamanna
um andstöðu gegn frumvarpinu,
að þar er engin von til sundrung-
ar fyrir sjálfstæðismenn, enda er
í Sjálfstæðisflokknum álíka fjaðra-
þytur og skelfing yflr tvískinnungn-
um gagnvart frumvarpinu, eins og
í hænsnahúsi, þar sem alræmdur
hænsnabani birtist um hánótt.
Framsóknarflokkurinn hefir ann-
ars látið dreifa út ræðum Eysteins
og Hermanns um málið. Meðal
annars voru þær bornar í öll hús
hér á ísaflrði sl. þriðjudag, nema
til manna eins og t. d. ritstjóra
Skutuls. Er ekki nema gotfc eitfc
um það að segja, að almenningur
kynnist sem glögglegast aðstöðu
ráðherranna, því að alþýðan ís-
fifzka er ekki þannig skapi farin,
að það þýði að segja við hana
um leið og henni er gefinn löðr-
ungur:
— Hana, haíðu nú þetta. Þetta
er þór veitt af góðvild og um-
hyggju!
Það er og gotfc fyrir almenning
að kynnast af ræðum ráðherranna,
hve rotin afstaða Sjálfstæðisflokks-
ins heflr verið og er í málinu. —
Yflrleitt standa sjálfstæðismenn-
irnir með lögfestingu kaupgjalds-
ídb í hendinni eins og heitt brauð.
Þeir nasa af og þykir ilmurinn
góður, en flnnst hins vegar brauðið
full heitfc á því að halda. Arn-
grimur er einn af þeim í ilokkn-
um, sem kasta því frá sór á al-
mannafæri og segja: Það má
fjandinn halda á þessu í minn
stað. En auðvitað nartar hann í
það, þegar enginn sér, eins og
aðrir flokksbræður hans, enda hefir
atvinnumálaráðherrann sagfcnýlega,
að óvíst sé það alveg ennþá, nema
Sjálístæðisflokkurinn setjist opin-
berlega til borðs með Framsókn
og leggi sér brauðið til munns.
Og vísfc mun þá Arngrímur
kjamsa með „þeim fínu í flokkn-
um“ eins og hann stundum segir
svona í viðtali.
Framfærslumál
ísafjarðar.
Framfærslumáliu voru geipilega
mikil baggi á ísafjarðarkaupstað,
meðan allt hólzt í hendur: fisk-
leysi, sölutregða, lágt verð á sjávar-
afurðum og vöntun á bátum til
flskveiða. Nú hefir aftur á móti
verið að þokast í sæmilegt horf
í þessum efnum.
Árið 1939 var fátækraframfær-
ið hér í bæ kr. 118 þúsund nettó
og hafði þá lækkað nokkuð frá
því, sem það var áður. Með þeirri
verðhækkun, sem varð á árinu
1940, hefðu framfærslumálin þá
átt að komast upp í rúm 155
I^úgur er nieðal hollustu
næringarefna. — Gefið börn-
um yðar, og etið sjálf, meira
af rúgbrauði.
Reynið rúgbrauð frá Bök-
unarfélagi ísfirðinga.
Bæði seydd og óseydd.
Ekkert brauðgerðarhús á
I Yesturlandi framleiðir nú
I meira af þessari brauðteg-
I und en Bökunarfélagið.
Nýtízku tæki til brauðgerðar.
þúsund að óbreyttu ástandi frá
árinu á undan, en fóru niður í kr.
97 618 — eða lækkuðu um rúm-
lega 58 þúsundir króna, sem svar-
ar til 37°/0. Nú eru allar horíur
á, að framfærslukostnaður verði
langt undir áætlun, svo að þar
nemi munurinn meira en nokkur
heíði þorað að gera sór vonir um.
Á árinu 1940 þágu 76 fjöl-
skyldur styrk til fæðis eða klæðis
að meira eða minna leyfci, og var
fólkið í þessum fjölskyldum sam-
tals 367 — þar aí 179 börn. En
53 af þessum fjölskyldum endur-
greiddu til fulls allan styrk þeg-
inn á árinu — og nokkrar þeirra
meira! Samtals greiddu 31 styrk-
þegi eitthvað upp í skuldir eldii
en frá árinu 1940.
Nefcfcóframfænð skiptist þannig
á árinu 1940:
kr.
1. Matur og föt fcil fjöl-
skyldna 24 861,60
2. Húsaleiga 18 043.69
3. Til framfærslu gamal-
menna, auk ellilauna 3.558,72
4. Barnsmeðlög 12.283 52
5. Sjúkrakostnaður 23.394,72
6. Vegna fávita og geð-
veikra * 7,467,25
7. Sjúkrasamlagsgjöld 3.009,00
8. Stjórn framfærslu-
mála 5000,00
Samtals kr. 97,618,50
Metl sama kostnaði hlutfallslega
í ár ætti framfærið að vetða um
það bil 25% dýrara — eða lúm
120 þúsund. En óhætt er að full-
yrða, að framfærslumálin kosi.i
ekkert því svipað þessu í ár. Þó
eru ýmsir liðir, sem hljóta að
hækka að mestu í samræmi við
aukna dýrtíð, svo sem sjúkra-
kostnaður, kostnaður vegna gam-
almenna, sem þurfa af einhverj*
um ástæðum hjálp fram yfir elli-
laun, kostnaður vegna fávita og
geðveikra og kostnaður við stjórn
framfærslumálanna. Þessir liðir
námu samtals í fyrra kr. 39.420,69
— og ættu þá að fara upp undir
kr. 50.000,00 í ár. Annar fram-
færslukostnaður mun svo verða
mjög lítill og minni en dæmi eru
hór til í fjölda mörg ár.