Skutull - 24.06.1944, Page 2

86
SKUTULL
engin kveðja hefði verið flutt
frá sjálfum Sovétríkj unum.
Er nú hægt að láta slíkan
atburð, forsetakjörið og fram-
komu l’immtán þingmanna,
sem skila frá sér auðum at-
kvæðaseðlum, liggja í þagnar-
gildi ?
Nei, auðvitað ér það ekki
hægt, þrátt fyrir allt einingar-
rausið, sem ennþá er haldið
áfram i blöðum allra flokka,
enda ætlar Skutull sér ekki
að taka þátt í þeim kór.
Lítum á forsögu málsins:
Með blíðu — og stríðu hafði
verið lieimtað af þjóðinni, hin-
um almennu kjósendum, að
sýna nú einingu. Þarna er svo
verið að ganga frá stol'nun lýð-
veldisins á söguhelgum stað,
af útvöldum umboðsmennum
þj óðarinnar, alþingismönnum
Islendinga. Viðstaddir eru sér-
stakir sendimenn erlendra.
ríkja. Það var þvi ekki aðeins
þjóðin heldur sérstaklega Al-
þing Islendinga, sem var und-
ir sérstakri smásjá stórveld-
anna á þessari stundu.
Þá skyldi það nú líka sýna
sig, hvort þessir „kjörsynir“
þjóðarinnar kynnu ekki að
koma vel og virðulega fram.
En þá fór það allt sem verst,
þótt Alþingi hefði heimtað
réttinn til að kjósa forsetann í
fyrsta sinni i sínar hendur.
Hvað vakir fyrrir, þessum
vesalingum, spyr maður
mann? Var það ætlun þeirra
að gera bæði þjóð sinni og
forseta svívirðu á þessari
stundu? eða eru þeir svo sið-
gæðisssljóvir, að þeir sjái ekki
að það gerðu þeir með fram-
ferði sínu.
Ritstjóri Skutuls getur ekki
séð, að til séu nema þrir
hugsanlegir möguleikar fyrir
framferði þcirra.
1. Að þeir hafi ekki getað
myndað sér neina skoðun um,
hvern þeir skyldu kjósa.
2. Að þeir hafi engan Is-
lending fundið, sem þeir
treystu til starfsins.
3. Að þarna hafi verið til 15
menn andstæðir lýðveldis-
stofnuninni sjálfri, og því
viljað ónýta allt, sem á undan
var gengið, með því að koma í
veg fyrir kjör forsetans. En
fyr en því var lokið, var ekki
húið að ganga að fullu frá
stofnun lýðveldis á Islandi.
Þó er vitað, að ekkert af
þessu vakti fyrir 15-menning-
unum á Alþingi.
Þeir þúttust .stgrkja um of
aðstöðu Sveins Björnssonar
við næsta forsetakjör, ef þeir
greiddu honum atkvæði nú,
en voru hinsvegar ekki búnir
að koma sér endanlega saman
um sitt væntanlega forsela-
efni — eða þó öllu heldur:
Þeir vildu ekki gefa þjóðinni
bendingu um það nú þcgar,
hver sá útvaldi væri.
Þetta er nakinn sannleikur
málsins. Fyrir þetta var fórn-
að sæmd Alþingis — og höggv-
ið skarð í sæmd þjóðarinnar.
■ Má það merkilegt heita, ef
alþingismenn allir vilja liggja
undir þeirri sameiginlegu sök,
sem 15-menningarnir hal'a
fellt á þingið. Væri ekki'nema
eðlilegt, að þeir þingmenn, sem
hreint mjöl hafa í pokanum og
gerðu skyldu sína að Lögbergi,
krefðust þess, að eigendifr
auðu seðlanna gæfu sig þegar
fram og lýstu sök á hendur
sér.
Það eitt er vitað um þetta
mál, að flokkarnir gáfu skjal-
legar yfirlýsingar um af-
stöðu sína til forsetakj örsins
nokkrum dögum fyrir 17. júní.
Þá var vitað, að meirihluti
fékkst ekki fyrir neinu öðru
forsetaefni en Sveini Björns-
syni.
En til hvers voru þessi mál
könnuð fyrirfram, ef ekki ein-
mitt til þess, að minnihlutinn
skyldi taka á sig þá þingræðis-
legu skyldu að lúta yilja
meirihlutans?
Samt er ])að svo, að menn
áfellast ekki mjög þá þing-
menn sem, þrátt fyrir þessa
vitneskju köstuðu atkvæði sínu
á annan mann. — Það er þó
hægt að afsaka,.
Vegna flokkayfirlýsingánna
fyrir forsetakjörið má full-
yrða, að það voru 12 fram-
sóknarmenn, sem kusu Svein
Björnsson, allir þingmenn Al-
þýðuflokksins 7 að tölu, og 11
þingmenn Sj álfstæðisflokksins
undir forustu Péturs Magnús-
sonar.
Auk þess er það ætlan
manna, að Jón Sigurðsson hafi
kosið eihn fi’amsóknarmaður
og fjórir sjálfstæðismenn.
Eftir eru þá allir þingmenn
lcommúnistaflokksins 10 að
tölu og 5 þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins, sem ætlað er að
heiðrað hafi þjóð sína með
auðum atkvæðaseðlum við
fgrsta forsetakjörið að Lög-
bergi.
Hér hefir nú verið sagt frá
nokkru því helzta, sem á Þing-
völlum gerðist þann 17. júní.
En mörgu hefir líka verið
sleppt — og nokkrum þeirra
hátiðaatriða sem þar áttu fram
að fara varð að sleppa vegna
óveðurs.
Eitt vil ég svo áð endingu
fullyrða, og það er það, að
óveðrið, og óþægindin, sem há-
tíðagestir á Þingvöllum urðu
að þola af þeim sökum, munu
fljótt gleymast, en jafnvíst er
og hitt, að svívirða sú,^sem
fimmtán þingmenn þá gerðu
þjóð sinni mun aldrei fyrnast.
Annar"atburður þessa dags
Hátíðahöldin í bænum 17. júní.
Lýðveldishátíðin hér á Isafirði þann 17. júní hófst með
hátíðarguðsþjónustu í Isafjarðarkirkju kl. 10 árdegis. Athöfn-
in var mjög hátíðleg. Kirlcjan var blómum skreytt og óvenju
mörgum kertaljósum.
Klukkan 1 e. h. kom mikill mannfjöldi saman á skólaleik-
vellinum og hlustaði þar á aðalþátt hátíðahaldanna á Þing-
velli. Magnara og gjallarhorni var komið fyrir í Gagnfræða-
skólanum. Að loknum fyrri hluta hátíðahaldanna á Þingvelli
gekk mannfjöldinn í hópgöngu um Austurveg, Hafnarstræti
og Ur|Jarveg að hátíðai’staðnum við Stórurð, með lúðrasveit,
íþróttafólk, skáta og skólabörn í broddi fylkingar. Hátíða-
höldin við Stórurð hófust með því að Sunnukórinn söng
Þjóðsönginn — Ó, guð vors lands •— með aðstoð Lúðrasveitar-'
innar. Þá hélt Guðm. G- Ilagalín, rithöfundur, snjalla ræðu.
Á eftir ræðu hans söng Sunnukórinn þrjú lög. Ávörp voru
flutt fyrir hönd þessara félagaheilda i bænum, iþróttamanna,
sjómanna, iðnaðarmanna, >verkamanna, kvenna, Goodtemplara
og menntamanna,. Ávörpin fluttu: Sverrir Guðmundsson, Har-
aldur Guðmundsson, Bárður G. Tómasson, Ragnar Guðjónsson,
frú Bergþóra Árnadóttir, Guðmundur Sveinsson og Haukur
Helgason. Á eftir ávarpi íþróttamanna sýndu fyrst 15 stúlkur
og síðan 8 karlmenn fimleika undir stjórn Maríu Gunnarsdótt-
ur og Halldórs Erlendssonar, fimleikakennara. Milli ávarp-
anna og sj’ninganna sungu Sunnukórinn og Karlakór Isafjarð-
ar fjölda laga, einnig lék Lúðrasveitin nokkur lög. Kórunum
stjórnuðu, Jónas Tómasson og Högni Gunnarsson, en Gunnar
Hallgrímsson Lúðrasvgitinni. Hátíðahöldin við Stórurð enduðu
með því að almenningur söng: I faðmi fjalla blárra og Ég vil
elska mitt land. f
Á staðnum var komið l'yrir mörgum fánastongum með ís-
lenzkum fánum, íþróltapalli, ræðustóli, liljóðnema og magn-
ara og tveimur gjallarhornum. Ennfremur var sett þar upp
tjald fyrir iþróttafólk.
Þátttakan var mjög almenn og meiri niannfjöldi saman
kominn en nokkru sinni fyr hér á ísafirði. Frú Bergþóra
Árnadóttir, sem flutti ávarp kvenna, eins og áður er sagt, var
búin skautbúningi. — Veður var fyrst eins og bezt varð á
kosið, logn og liiti, en rigning, sem jókst er á daginn leið, stytti
dvöl margra við Stórurð. Menn munu almennt hafa verið
ánægðir með hátiðahöldin. —- Hátíðarmerki voru seld allan
daginn og mikið keypt.
Klukkan 9 um kvöldið var samkoma í Alþýðuhúsinu. Þar
hélt Baldur Johnsen héraðslæknir ágæta, ræðu, Guðm. G. Haga-
lín las úrvalskvæði, Sunnukórinn og Karlakórinn sungu mörg
lög, en Lúðrasveitin lék nokkur ættjarðarlög, í upphafi sam-
komunnar. Samkoman endaði með því að allir viðstaddir
sungu ættjarðarljóð.
Söngur, hljóðfærasláttur og fimleikar hafði allt verið æft
af mildu kappi, áhuga og fórnfýsi fyrir hátíðahöldin og var
þetta allt söngstjórunum, stjórnanda Lúðrasveitarinnar, íþrótta-
kennurunum og öllum þálttakendum til mikils sóma,. — Skát-
ar önnuðust merkjasölu og aðstoðuðu, ásamt íþróttamönnum
við hópgönguna og hátiðahöldin við Stórurð.
Ætlast var til, að hátíðahöldin bæru svip af menningarlífi
bæjarins, — með mörgum stuttum ávörpum, miklum söng,
fimleikum o. fl. — Hátiðargleði almennings var augljós, en
öllum gleðilátum var þó mjög stillt í hóf, eins og vera bar á
miklum hátiðisdegi, enda á það og bezt við nú, þegar Islend-
ingar einir allra þjóða endurheimta formlega fullt sjálfstæði
og búa við mikla velmegun, meðan flestar þjóðir heims eru
ofurseldar hörmungum ægilegs ófriðar og margar rændar og
lcúgaðar, af miskunnarlausu ofbeldi, — meðal þeirra þrjár
Norðurlandaþjóðanna — bræðraþjóðir Islendinga.
Staðurinn við Stórurð, sem valinn var til hátíðahahlanna
eftir tillögu Baldurs Johnsen, héraðslæknis, er mjög vcl fallinn
til fjölmerinra útifagnaða og verður vonandi mikið notaður og
í heiðri hafður eftirleiðis. Mikill kostur cr það við þennan slað
hve nærri hann er bænum. — Mjög æskilegt væri að staður-
inn yrði friðaður og prýddur gróðri, — fyrst og fremst íriðaður.