Skutull - 23.09.1949, Blaðsíða 2

2
S K U T U L L
Orð og athafnir.
Lærdómsríkt dæmi frá Tálknafirði.
IS K U T U L L
VIKUBLAÐ
Útgefandi: ;
Alþýðuflokkurinn á Isafirði ;
Ábyrgðarmaður: ;
Birgir Finnsson
Neðstakaupstað, Isaf. — Sími 13
Afgreiðslumaður:
GuSmundur Bjarnason
Alþýðuhúsinu, Isaf. — Sími 202
Innheimtumaður: |
Haraldur Jónsson i
Þvergötu 3. IsafirSi. í
Gengisbr ey íingin.
Sú frétt, að gengi steriingspunds
ins gagnvart bandariskum dollar
hefði verið lœkkað um 30%, kom
heiminum mjög á óvart, þegar Sir
Stafford Cripps, fjármálaráðherra
Breta, flutti hana í útvarpsræðu s.
1. sunnudag. Áður hafði bæði hann
og aðrir stjórnarleiðtogar í Bret-
landi borið ákveðið tii baka allar
lausa-fréttir um lækkun pundsins,
en nú hefir það komið á daginn,
að gengisbreytingunni hefir verið
haldið svo vandlega leyndri fyrst
og fremst til þess að koma í veg
fyrir gjaldeyrisbrask.
t ræðu sinni gat Sir Stafford
þess, að lækkun pundsins væri ætl-
að að örfa útflutning frá Bretlandi
til dollaralandanna, og reyija þann-
ig að bæta úr dollaraskorti Breta.
Hann kvað vöruverð í Bretlandi
ekki þurfa að hækka yfirleitt vegna
gengislækkunarinnar, þar eð Bret-
ar fengju flestar nauðsynjar sinar
frá sterlingsvæðinu. Brauðvörur
væru þó undantekning, og mundu
hækka. Báðherrann varaði mjög
eindregið við kauphækkunum
vegna gengislækkunarinnar, og
kvað þær mundu leiða til verð-
bólgu og draga úr þeim áhrifum á
útflutning Breta, sem lækkuninni
væri ætluð að hafa.
Síðan Bretar tilkynnlu lækkun
pundsins hafa flest lönd á sterlings
svæðinu lækkað gjaldeyri sinn til
samræmis við lækkun pundsins að
nokkru eða öllu leyti. Meðal þess-
ara landa eru ísland og hin Norður
löndin.
Bíkisstjórnin gaf um hádegi á
mánudag út svofellda tilkynningu í
sambandi við gengislækkun sterl-
ingspundsins:
„Bíkisstjórnin hefur ákveðið, að
gengi íslenzkrar krónu gagnvart
sterlingspundi skuli vera óbreytt
eins og verið hefur, 26,22 ísl. kr. í
sterlingspundi, sölugengi, og ann-
arrar erlendrar myntar í samræmi
við það.
Frá 1926 var gengi íslenzkrar
krónu bundið sterlingspundi og
hélzt svo fram á árið 1939. Vegna
óstöðugs gengis á sterlingspundi þá
og breytingar á viðskiptum lands-
ins út á við á styrjaldarárunum
þótti heppilegra að tengja íslenzku
krónuna að nokkru leyti dollara-
genginu líka, og hefur staðið við
svo búið síðan.
Nú er ástandið aftur orðið þann-
ig, að megnið' af útflutningsafurð-
um landsins er selt til Bretlands og
annarra landa, er miða sitt gengi
við sterlingspund, svo að hækkun
á gengi íslenzkrar krónu gagnvart
sterlingspundi mundi hafa í för
með sér tilsvarandi Iækkun í is-
lenzkum krónum á þessum útflutn-
ingsvörum, sem aftur myndi leiða
af sér stöðvun útflutningsins og at-
vinnuleysi.
Til þess að koma i veg fyrir
þetta, hefir ríkisstjórnin ákveðið
að binda skráningu íslenzku krón-
unnar sterlingspundi, eins og var
fyrir 1939, og halda genginu á þvi
óbreyttu, eins og það hefur verið
nú um skeið, ísl. kr. 26.22, sem
sölugengi á einu sterlingspundi.
Verða nú gefin út um þetta bráða-
birgðalög að fenginni staðfestingu
alþjóðagjaldeyrissjóðsins".
Eins og þessi tilkynning ríkis-
stjórnarinnar ber með sér verður
íslenzka krónan látin fylgja sterl-
ingspundinu, þannig að gengi lienn
ar helzl óbreytt gagnvart því og
gagnvart öllum öðrum erlendum
gjaldeyri, sem lækkaður hefur ver-
ið til samræmis við sterlingspund-
ið. Iiins vegar þýðir ákvörðun rík-
isstjórnarinnar að sjálfsögðu, að
gengi íslenzku krónunnar lækkar
gagnvart dollaranum, eins og gengi
sterlingspundsins og annars gjald-
eyris í Vestur- og Norður-Evrópu,
um 30%, og verður sölugengi doll-
arsins framvegis kr. 9,36 í stað kr.
6,50, sem það hefur verið hingað
til.
Sem kunnugt er, eru utanríkis-
viðskipti okkar langmesl við Bret-
land og önnur lönd á sterlings-
svæðinu; þaðan fáuin við megnið
af okkar innflutningi og þangað
seljum við megnið af okkar útflutn-
ingi. Á þessi viðskipti hefur geng-
islækkun sterlingspundsins engin á
hrif eftir þá ákvörðun rikisstjórn-
arinnar að láta krónuna fylgja
pundinu, en hefði að öðrum kosti
haft stórkostleg söluvandræði í för
með sér og sjálfsagt stöðvun og at-
vinnuleysi hér heima. Var því al-
veg einsætt og óhjákvæmilegt að
íslenzka krónan yrði að fylgja
sterlingspundinu.
Hins vegar hefur sú ákvörðun
það í för með sér, að vörur, sem
fluttar eru inn frá Ameríku, hækka
í verði, þar á meðal hveiti. En út-
flutningsmöguleikar okkar þangað
eiga jafnframt að vaxa, t.d. á lirað-
frystum fiski og saltsíld.
í sambandi við þessa frásögn af
lækkun íslenzkrar krónu, til sam-
ræmis við sterlingspund, skal það
skýrt tekið fram, að lækkunin gagn
vart dollar hefir miklu minni þýð-
ingu fyrir okkur, heldur en lækk-
un gagnvart pundinu mundi hafa.
Gengislækkunarpostular Frams. og
íhalds munu því eftir sem áður
beita sér fyrir slíkri gengislækkun,
en Alþýðuflokkurinn og Alþýðu-
samtökin standa á verði gagnvart
henni.
Talsmenn þessarar gengisl. munu
ósparl vitna til fordæmis Breta,
en þeim mun þó veitast örðugt að
sanna, að hið sama gildi í þessum
efnum, hér og í Bretlandi. Bretar
eru að miklu leyti sjálfum sér nóg-
ir, eins og Sir Stafford Cripps tók
fram, en það erum við Islendingar
elcki, og lækkun ísl. krónunnar
gagnvart pundi mundi því hafa i
för með sér tilsvarandi hækkún
þeirra nauðsynja, sem við flytjum
inn frá sterlingsvæðinu, en það
eru flestar okkar aðfluttu nauð-
synjar.
------- 0--------—
Tónlistaskóli ísafjaröar
verður settur 1. október n.k.
Kennarar verða eins og síðastlið-
inn vetur, þeir Bagnar H. Ragnar,
er kennir píanóleik og tónfræði og
Jónas Tómasson er kennir orgel-
leik.
Flestum mun það kunnugt, að
koinmúnistar telja sig vera fram-
sæknustu og einlægustu leiðtoga
verkalýðshreyfingarinnar. Með
stöðugum áróðri, krydduðum rógi
og níði um störf Alþýðuflokksins
og forustumenn hans innan al-
þýðusamtakanna, hefir þeim tekizl
að blekkja ýmsa til fylgis við flokk
sinn. Svo vel hefir þeim tekizt að
villa um þessa menn, að þeir hafa
með öllu verið grunlausir um þann
svikavef og það þrældómshelsi,
sem þeir ósjálfrátt hafa skapað,
með fylgisspekt sinni við komm-
únista, og sem nú ógnar sjálfstæði
þjóðarinnar.
En setn betur fer, er það nú vax-
andi tjöldi manna, sem vaknar til
meðvitundar um þá hættu, sem yf-
ir þeim og samtökum þeirra vofir
frá hendi kommúnista. Þeir sjá nú,
að málefnum jieirra var stefnt i
voða af ábyrgðarlausum ævintýra-
mönnum, sem hagnýttu sér aðstöðu
þá, sem verkalýðshreyfingin skóp
þeim, til framdráttar eigin hags-
munum, og hikuðu ekki við að
leiða yfir umbjóendur sína marg-
víslegt tjón, ef það aðeins gat orðið
flokki þeirra að gagni, í gerræðis-
fullri ofsóknarbaráttu hans gegn
þjóðarhag.
Úr sögu síðari ára mætti nefna
ótal dæmi, sem sanna ljóslega
hversu kommúnistarnir eru gjör-
sneyddir allri ábyrgðartilfinningu,
og hvernig hagsmunamál og bar-
átta íslenzkrar alþýðu er þeim al-
gjört aukaatriði. Barátta verkalýðs-
félaganna er einskis virði í þeirra
augum, sé ekki hægt að framkalla
með henni öngþveiti og upplausn-
arástand og blása að eldum sundur-
lyndis og halurs, einstaklings og
slétta á milli.
Rétt verkamannsins til verkfalls,
— bitrasta vopn alþýðusamtak-
anna, sem þau aðeins eiga að bag-
nýta er i nauðir rekur, — skoða
kommúnistarnir sem handhægt og
hættulegt vopn, sem þeir beina að
fjárhagslegri velmegun þjóðarheild
arinnar hvenær er tækifæri býðst
til. Launahækkun til verkalýðsins
er algjört aukaatriði hjá þeim, að-
eins notuð sem tylliástæða, blæja,
sem liylja skal rýtingin, sem falinn
er í ermi ofbeldisflokksins.
Þar, sem kommúnistar eru alls
ráðandi, sézt glöggt, hvernig þeir
búa að verkalýðssamtökunum og
hvað þeir inundu gera hér á landi
liefðu þeir aðstöðu til.
Það fer ekki mikið fyrir verk-
fallsréttinum í Rússlandi og er það
þó mála sannast, að óvíða mun
meir þrengt kosti og öryggi verka-
lýðsins og launakjör hans óhag-
slæðari en þar.
Fáar sögur berast frá löndunum,
sem Rússar sölsuðu undir sig, um
samtök og sjálfsögðustu félagsrétt-
indi verkalýðsins, og efast þó eng-
inn um, að ástandið þar er ekki
glæsilegt.
Fyrsta verk kinverskra kommún
ist var að afnema verkfallsrétt
verkalýðsins í ýmsum stórborgum
landsins, og eru þó launakjör kín-
verskra verkamanna ömurleg.
Einhver kann nú að segja, þelta
^r okkur óviðkoinandi, það sem
gerist í Asíu og Rússlandi skeður
alls ekki hér, okkar kommúnistar
— sósíalistar — eru miklu betri og
aðstæður allt aðrar hér á landi en
í fyrrgreindum löndum.
I þessu máli liggja fyrir stað-
reyndir, sem eru lærdómsríkar og
þess verðar, að þeiin sé gaumur
gefinn.
I einu verkalýðsfélagi hér á Vest-
fjörðum eru kommúnistar alls ráð-
andi. Það er í Tálknafirði. Leiðtogi
kommúnista þar heitir Albert Guð-
inundsson, kaupfélagsstjóri og
framkvæmdastjóri hraðfrystihúss,
er þar er starfrækt.
Hann er að vísu farinn úr stjórn
verkalýðsfélagsins, en kunnugir
telja, að hann ráði þar mestu enn
þá. Hitt er víst, að vinir lians og
pólitískir samherjar eru þar ein-
valdir. Eini atvinnurekandinn, sem
félagið semúr við, er Albert Guð-
mundsson. Það eru því hæg heima-
tökin, um hagkvæma samninga, því
liér semja kommúnistar við sjálfa
sig.
Fyrir síðustu Alþýðusambands-
kosningar urðu harðar deilur í
blöðunum milli Alþýðuflokksins og
Kommúnistaflokksins um kaup-
gjaldsmál og hvor flokkurinn stæði
þar betur að vígi. Deila þessi sann-
aði það, að þau félög, sem sljórnað
var af Alþýðuflokksmönnum,
bjuggu við mun hagstæðari samn-
inga en hin.
Að vonum urðu kommúnistarn-
ir hinir reiðustu út af uppgjöri
þessu. Sárast sveið þeim þó það,
að þau félög þeirra, sem liagkvæm-
asta liöfðu aðstöðuna til góðra
samninga t.d. Tálknafjörður, voru
langl fyrir neðan meðallag livað
kaupgjald snerti. Slíkt ósamræmi
varð að Iaga, ekki vegna hagsmuna
verkamanna, heldur lil að fjarlægja
hættulegt árásarefni.
Fyrirmæli voru send, og að
dæini sannra kommúnista var
brugðizt fljótt við.
Skömmu síðar birti Þjóviljinn
frétt um stórfellda kauphækkun í
Tálknafirði og gleymdi þvi ekki að
geta ]iess að þetta væri árangur af
starfi kommúnista.
I vor, þegar A.S.V. hófst handa
um samræmingu og hækkun kaup-
gjalds á Vestfjörðum, var Verka-
lýðsfélagi Tálknafjarðar boðin þátt-
taka. Það sinnti ekki beiðni A.S.V.
Forráðamenn þess liafa sjálfsagt
talið kaupgjaldið nógu hátl á fé-
lagssvæðinu. Satt er það, kaupið í
Tálknafirði er sæmilegt, — á papp-
írnum. — En gallinn er bara sá,
að í reyndinni er þaö lægsta kaup,
setn greitt er d Islandi. Samningur-
inn sem Þjóðviíjinn gumaði svo
mjög af, fól í sér þær breylingar
einar, að hæ.tl var að grei'öa kaffi-
tímana, eins og alls staðar er gert.
Afleiðingin var því sú, að kaupið
hækkaði á hverja unna klukku-
stund, en kaffitímarnir voru ekki
greiddir.
Kaupiö hækkaöi þvi ekkert. Dag-
kaupiö var þaS sama og áður. Þó
var kostur verkamanna þrengdur
enn meira. Nú urðu þeir að vinna
í dagvinnu til kl. 6 e.h. í staðinn
fyrir til ld. 5 e.h., sem áður var.
Þar sem margir af þeim, sem í
frystihúsinu vinna, hafa um smá-
bú að sjá og þurfa að hagnýta