Skutull - 14.10.1949, Blaðsíða 8
8
S K U T U L L
Flokkur á villigötum.
„Hin góða gamla tíð“.
Sú var tíðin að Framsóknar-
flokkurinn naut trausts og virðing-
ar, ekki aðeins meðal liænda og
búaliðs, heldur einnig meðal lág-
launamanna og mikils hluta af al-
þýðunni við sjávarsíðuna. Pá var
Framsóknarfokkurinn frjálslyndur
og viðsýnn umbótaflokkur, sem
liafði vilja til að leysa vandræði
hinna snauðu, létta þeim iífsbar-
áttuna og greiða þeim götuna til
aukins manndóms og hagsfæðari
lífskjara.
Brauðryðjendur flokksins voru
hinir hæfustu menn, er fundu
brennandi nauðsyn til að rétta hlut
smæiingjanna og allra þeirra, sem
minna máttu sin í þjóðfélaginu.
Þeir höfðu, á ungaaldri, drukkið
í sig háleitar hugsjónir, alizt upp
við arineld ungmennafélaga og sam
vinnufélaga á þeim tímum, er hug-
sjónareldurinn logaði glaðast á arni
þeirra samtaka.
Það stóð mikill og glæstur ljómi
af þessum hugsjónamönnum og
fiokki þeirra. Hann hafði mikið að-
dráttarafl. í lionum sáu margir hoð
bera nýs tíma, dagsbrúnar þess
tímaliils er alþýða landsins risi úr
öskustónni og yrði virkt uppbygg-
ingarafl í þjóðfélaginu. Framsókn-
arflokkurinn gerðist annar aðal-
leiðtogi alþýðunnar á' einliverju
merkilegasta tímabili í stjórnmála-
sögu Islands.
Yfirsýn flokksforustunnar, á-
samt heilbrigðri dómgreind, var
svo langsæ og víðfeðm, að hún
skynjaði mikilvægi jiess að hafa
sem nánast samslarf og samvinnu
við alþýðuna við sjávarsíðuna og
forustulið hennar, Alþýðúflokkinn.
I bróðurlegri samvinnu snéru þess-
ir tveir flokkar, fulltrúar hinna fá-
tæku, hökum saman og hófu árang-
ursríkustu og þýðingarmestu sókn
á hendur afturhaldinu í landinu, er
gerð hefir verið fram að þessu.
Árangur þess sainstarfs er þýð-
ingarmeiri en við í fljótu bragði
gerum okkur grein fyrir. Alhliða
sókn var hafin, tii að tryggja
mannréttindi og atvinnu og af-
komuöryggi alþýðunni til handa.
Aidrei hefir þyngri eða þýðingar-
meiri Grettistökum verið rutt úr
vegi íslenzkrar aiþýðu en þá. Hvert
þræidómsokið af öðru var brotið,
og afturhaldinu greidd þyngri högg
en það hefir nokkru sinni síðar
hlotið.
„Allt er í heiminum
hverfult“.
Þessi sigursókn grundvallaðist á
gagnkvæmum skilningi og trausti
og á þeim sannindum, að báðir aðil
ar va'ru jafn réttháir og berðust fyr
ir því sama. Á meðan jafnréttis og
sanngirni var gætt í þeirri sam-
búð var ekkert að óttast og sigur-
brautin greið. En höggormurinn
fól sig innan Framsóknarflokksins.
Foringjar hans gerðust gamlir og
þreyttir eftir langan og starfssam-
an vinnudag. Hugsjónaeldurinn,
sem yljaði þeim í æsku, var nú far-
inn að fölskvast og dofna. Fram á
sjónarsviðið komu nú nýir menn,
sem töldu sig til stórra hluta born-
ir. En þeir höfðu ekki komizt i
snertingu við neinar háleitar hug-
sjónir, áttu ekkert heillandi tak-
mark til að keppa að eða fórna
sér fyrir. Þeir hugsuðu aðeins um
eigin frægð og frama, aukin met-
orð og völd. Þeir gleymdu því
skyldum sínum við umbjóðendur
sína í ofstækisfullri valdabaráltu
sinni. Það, sem eftir vár af hinu
forna foringjaliði, sleit út slitnum
starfskröftum í innbyrðisdeilur,
sem bæði urðu harðar og langvinn-
ar og sem rýrðu stórum áhrifamátt
flokksins.
Alvarlegasta afleiðing innan-
flokksátakanna var sú, að þeim
mönnum, sem um langan aldur
höfðu borið hita og þunga barált-
unnar, var vikið til hiiðar að undir
lagi ævintýramanna, er sjálfir sett-
ust í valdastólanna. Þessir nýju
menn áttu sáralítið af hugsjónum
fyrirrennara sinna, jieir voru að-
eins pólitískir spákaupmenn, blind-
aðir af oftrú á eigin snilli og starfs-
getu. I höndum þeirra varð Fram-
sóknarflokkurinn aðeins liandhægt
vopn í sjúklegri valdabaráttu. Blind
aðir af stundar veigengni slitu
þessir óhappamenn öll þau bönd
gagnkvæms skiining og bróðurjiels,
sem lengdi alþýðu sveitanna við
verkalýðshreyfinguna og Aiþýðu-
flokkinn, og vörpuðu þar með fyrir
horð þeira leiðarsteini, sem liezl
liafði dugað flokknum á liðnuin ár-
um.
Sá tími var nú liðinn, að verka-
menn og launþegar ættu vinum og
skilningi að fagna þar sem Fram-
sóknarflokkurinn er. Nú var ekki
lengur fyrir hendi samúð ag sain-
slaða í umhóiabaráttu Alþýðuflokks
ins.
Auðnuieysi Framsóknarflokksins
var svo ömurlegt, að liann gerðist
bandamaður og skjaldsveinn svart-
asta afturhaldsins og hóf fjandskap
gegn fyrri samherjum. Svo iiatröm
var þessi stefnuhreyting flokksins,
að hann snérist öndverður gegn
sjálfsögðustu réttindamálum ai-
þýðunnar við sjávarsíðuna. Ákveð-
in andstaða var tekin upp gegn
kröfum verklýðsins um aukið ör-
yggi, meiri tryggingar, betri lífs-
afkomu. Framsóknarflokkurinn
stóð fyrir bindingu kaupgjalds, á
sama tíina og hann knúði fram
stórhækkað verð á landbúnaðaraf-
urðuin. Einnig beitti hann sér fyr-
ir setningu illræmdustu kúgunar-
löggjafar, er sett hefir verið á
seinni árum, verklýðnum og laun-
þegum til höfuðs, en það voru
gerðardómslögin illræmdu, sem
þrengdu mjög kosti launastéttanna.
Aldrei framkvæmdi afturhaldið svo
árás á alþýðu bæjanna, að.Fram-
sókn veitti liví ekki öflugan stuðn-
ing.
Dauðadansinn.
Afleiðingin af þessari gæfu-
snauðu framkomu varð m.a. sú, að
launþegarnir snéru bakinu við
flokknum í stórhópum, fullvissir
um, að hann sé þeim, — eins og
honum er nú stjórnað, -— enn
fjandsamlegri og liættulegri óvinur
en Sjálfstæðisflokkurinn. I meðvit-
und almennings varð Framsókn að-
al afturhaldsflokkur landsins, gjör-
sneyddur allri umbótabaráttu og
djarfliug til uppbyggingar atvinnu-
lífsins.
Uppskeran af stefnu hinna nýju
foringja varð flokknum rýr, enda
illu sæði til sáð. Afleiðingin varð
sú, að Framsóknarflokkurinn var
dæmdur úr leik, gerður áhrifalaus
í stjórn landsins enda þess ekki
umkominn að leggja neitt jákvætt
til endurreisnar- og uppbyggingar
alvinnulífsins.
Eymdarsaga flokksins hófst, yfir
eyðimörk pólitískra afglapa, jiar
sem útskúfunardómur þjóðarinnar
umlýkur þennan ráðvilta hóp
manna, sem búnir voru að glala
öllu trausti og samúð iaunastétt-
anna.
Á þessari auðnulausu píiagríms-
göngu varð stundarhlé. Gætnari
inenn flokksins eygðu hættuna, sein
af einangruninni stafaði. Þeir
spyrntu því við fótum og gerðu til-
raun til að endurheimta það
traust og þá aðstöðu, er þeir höfðu
gloprað úr liöndum sér, að tilhlut-
an sér verri manna. En þessi lil-
raun gerði aðeins illt verra, því þá
skorti bæði djörfung og þrek til að
gera heiðarlega tilraun lil nýrra á-
taka, enda aðstaða þeirra erfið, þar
sem formaður flokksins, ásamt ýms
um öðrum áhrifamönnum lians,
vann skipulagt að skemmdarverk-
um og lél ekkert tækifæri ónotað
lil að afstýra því, að árangursríkt
sams'arf lýðræðisflókkanna héldist.
Enn á ný lagði Frainsóknarflokk-
urinn út á eyðimörk stjórnmál-
amui, knúður áfram af óseðjandi
valdagræðgi fárra inanna. Ekki er
gotl að spá um það, hvenær eða
hvar þessi dauðaganga flokksins
tekur enda. Eitt er víst. Framsókn
mun koma fáliðuð lil fyrirheitna
landsins og rúin trausti kjósenda,
en auðug af hrostnum vonum og
dapurri reynslu.
Eina vonin uiii aS unnl sé að
bjarga Framsóknai'flokknum i 'tr
þessari lierleiSingu er sú, að hinir
óbregltu liðsmenn, alþijða sveit-
anna, sem enn skynjar oy finnur
blóðböndin, sem tengir hið vinn-
andi fólk landsins saman í eina
lieild, er á sameiginlegra hagsmuna
að gæta og á við sameiginlega and-
shrðinga að etja, taki í laumana og
knýi flokksleiðtoga sina, sem slegn
ir cru pólitískri gjörninga btindu
og villzt liafa af vcgi dyggðarinnar,
inn á fyrri heillabrautir, sem til
mestrar velfarnaðar leiddu á blóma
tíma flokksins, en það er, að taka
upp lieiðarlega og svikalausa um-
bótabaráltu við hlið Alþýðuflokks-
ins og verkalýðshreyfingarinnar.
Þái mun Framsóknarflokknum vel
farnasi.
Tveir Alþýðuflokksmenn.
Barði Guðmundsson.
þjóðskjalavörður, sein á síðustu
þinguin hefir verið forseti neðri-
deildar Alþingis, er ekki í framboði
að þessu sinni.
Sigurjón Á. Ólafsson,
formaður Sjómannafélags Reykja
víkur hefir undanfarið setið á
þingi fyrir Alþýðuflokkinn, en er
nú ekki í framboði. Fulltrúi Sjó-
mannafélagsins á Reykjavíkurlista
Alþýðuflokksins er Garðar Jóns-
son, sjómaður.
GRÆNA LYFTAN.
Eeikfélag ísafjarðar hafði í gær-
kvöld sýningu á gamanleiknum
„Græna lyftan“ í Alþýðuhúsinu.
Með aðalhlutvekin fóru lijónin AI-
fred Andrésson og Inga Þórðar-
dóttir en leikstjórn annaðist Sig-
rún Magnúsdóttir.
Græna lyftan mun alls hafa ver-
ið sýnd 40 sinnum i Reykjavík með
þau Aífred og Ingu í aðalhlutverk-
um, og sýnir það vinsældir leiks-
ins, enda er hann sprenglilægilegur
og þau lijónin afbragðs leikarar.
Undirtektir í gærkvöld voru ágæt-
ar og munu menn sjaldan hafa
skemmt sér hetur í samkomuhúsi
hér í bæ.
ísfirðingar! Hláturinn lengir líf-
ið. Farið og sjáið Grænu lyftuna.
I-----------— ---------------------r.’r.” r. rr------------------
Hjartanlega þakka ég þeim öllum fjær og nær, sem
glödclu mig á sjötugsafmæli mínu með heimsóknum
skegtum og gjöfum.
Guð blessi gkkur öll.
Stefán Richter.