Skutull - 04.12.1953, Qupperneq 1

XXXI. árgangur. Isafjörður, 4. desember 1953.
17. tölublað.
ALÞÝÐUFLOKKSFÓLK!
Alþýðublaðið er ykkar mál-
gagn. Gerizt fastir áskrifend-
ur að því strax í dag. Með
því styrkið þið málefni ykkar
og komizt um leið í nánari
tengsli við störf og stefnu
flokksins.
Á Isafirði fæst blaðið í Bók-
hlöðunni.
ORÐ OG ATHAFNIR.
Góð afkoma sjómanna er þjóðarnauðsyn.
íslenzk sjómannastétt er horn-
reka í þjóðfélaginu. Þeir ranglátu
og skammsýnu ráðsmenn, sem
stjórnað hafa málefnum þjóðar-
innar á síðustu árum og enn hvíla
eins og mara á öllu efnahagslífi
landsmanna, hafa sífellt stjakað
sjómannastéttinni lengra og
lengra út á gadd fátæktar og
efnahagslegrar óvissu.
Öll þjóðin veit þó, að sjávarút-
vegurinn er höfuðatvinnuvegur
landsmanna, sá atvinnuvegurinn,
sem fyrst og fremst gerir okkur
kleift að lifa menningarlífi í þessu
landi, a.m.k. eins og sakir standa.
1 beinu framhaldi af þessum
staðreyndum er öllum hugsandi
mönnum ljóst, að okkur er lífs-
nauðsyn að eiga jafnan fjölmenna
stétt hraustra og dugmikilla
manna, sem fúsir eru hverju sinni
að sækja „gull í greipar Ægis“,
eins og það er orðað á máli land-
krabbanna.
Þetta vita líka valdhafarnir
mæta vel og viðurkenna, — en að-
eins í orði.
Það er bara á sjómannadaginn
og við önnur slík tækifæri, að
þessir herramenn láta dátt að sjó-
mönnunum. En þeir hugsa flátt,
— það sýna verkin þeirra. Þess
vegna tekur nú enginn sjómaður
lengur mark á ógeðfelldum glam-
uryrðum og hræsni slíkra leik-
trúða.
Sjómennirnir hafa áþreifanlegar
sannanir fyrir því, að daginn eft-
ir eiga þeir vís olnbogaskotin úr
sömu áttinni og lítilsvirðingu á
lítilsvirðingu ofan, og mega síðan
vera gleymdir og tröllum gefnir á
höfum úti, unz aftur þykir við-
eigandi og ,,praktiskt“ að setja
nýja sjómannagloríu á svið.
Hér fara á eftir nokkrar stað-
reyndir, sem staðfesta framan-
í’ituð ummæli.
Fiskverðið og sjómennirnir.
Þegar fiskverð er ákveðið, koma
nokkrir stórlaxar íhaldsins sam-
an á fund. Það eru fulltrúar fisk-
kaupmannanna, Sölusambands íslí
fiskframleiðenda, hraðfrystihús-
anna, bankanna og útgerðarmann-
anna, sem jafnframt eru fisk-
kaupendur, svo og fulltrúar ein-
hverra Hálfdána og Pimpinella
suður á Italíu, austur í Grikk-
landi og víðar um heim.
Þegar allir hafa tekið sér sæti,
er byrjað að skifta hugsanlegu
markaðsverði íslenzka fisksins.
Vinnubrögðin eru þau sömu og
hjá apanum, sem var að skifta
ostinum. íhaldið skiptir sem sé
alltaf eftir þeim reglum. Hver á
fætur öðrum „bíta“ þeir stórt
stykki af fiskverðinu og segja:
„Þetta þarf ég að fá fyrir mig“.
Að lokum hafa allir fengið
,,sitt“, jafnvel Pimpinelli líka.
En er þá nokkuð eftir? „Jú,
þpssi ögn er handa sjómanninum.
Hann verður að láta sér nægja
þetta“, segja skiftaráðendurnir,
um leið og þeir standa upp og
fara.
Það gleymdist bara að spyrja
sjómanninn, hvað hann þyrfti
mikið fyrir að hætta lífi sínu út
á hafið til að sækja fiskinn, og
hvað liann þyrfti mikið til þess
að geta haldið lífinu í sjálfum sér,
koniusinni og börnum.
Fiskverðið er nefnilega ekki
ákveðið þá daga, sem sjómennirn-
ir eru „hetjur hafsins".
Gjaldeyrisbraskið og sjómennirnir
Þegar núverandi stjórnarflokk-
ar lækkuðu gengið með „penna-
striki“ Ólafs Thors og dýrtíðar-
flóðinu var hellt yfir þjóðina,
stórversnuðu kjör sjómanna vegna
þess, að fiskverðið hækkaði ekk-
ert í hlutfalli við verðlagsbreyt-
ingar þær, sem urðu á öllum lífs-
nauðsynjum, vegna gengisfallsins.
Af þeim sökum var einnig vél-
bátaútvegurinn dæmdur til tor-
tímingar. En honum varð að
bjarga, eða svo átti það að heita
a.m.k.
Það mátti samt ekki hækka
fiskverðið almennt, því þá hefði
sá ,,óverðskuldaði“, — sjómaður-
inn einnig fengið sitt! í stað þess
hóf íhaldið bátagjaldeyrisbraskið
fræga og bætti þannig gráu ofan
á svart með því að neyða sjómenn
til þess að kaupa fjölmargar nauð
synlegar vörur með bátagjaldeyr-
isálagi.
Þarna var sjómönnum freklega
misboðið, og þeim ýtt miskunnar-
laust út á kaldan klakann.
Peuingavaldið og sjómennirnir.
íhaldið, sem stjómar bankamál-
unum í landinu í umboði þjóðar-
innar, telur það ekki fyrstu
skyldu sína að sjá atvinnuveg-
unum fyrir nauðsynlegu reksturs-
fjármagni, svo að þeir séu þess
megnugir að halda uppi viðunandi
atvinnulífi handa fólkinu. Kaup-
sýslumenn og braskarar eru þar
skör hærra settir.
Það þykir t.d. sjálfsagður hlut-
ur að pína útgerðarfyrirtæki svo,
að þau geti alls ekki staðið í skil-
um við sjómenn.
Þeir mega bíða árið út eftir lé-
legum tekjum sínum. Svo langt er
jafnvel gengið, að sjóveðsréttur-
inn er af þeim tekinn, til þess að
þeir skuli með öllu standa varn-
arlausir, meðan bankaíhaldið í
Reykjavík er að velta því fyrir
sér, hvort íslenzkar sjómanna-
fjölskyldur þurfi að éta oftar en
einu sinni á ári.
Þó að hér verði nú látið staðar
numið, er samt enn fjölmargt ó-
talið, sem sýnir það og sannar,
Framhald á 2. síðu.
Merkup baráttumadur.
Einn áhrifamesti og kunnasti braut-
ryðjandi jafnaðarstefnunnar á Norður-
löndum er Norðmaðurinn Martin Tran-
mæl.
Um langan aldur hefir þessi fjölhæfi
gáfu- og afburðamaður staðið í fylk-
ingarbrjósti í röðum norska Alþýðu-
flokksins í baráttunni fyrir jafnrét.ti og
bræðralagi. Alltaf hefir hann verið jafn
grunnreifur og sigurviss, þó stundum
hafi vissulega syrt í álinn, eins og ger-
izt og gengur í hinni pólitísku baráttu.
Þessi vígdjarfi brautryðjandi hefir
aldrei hikað eða gert sætt við andstæð-
inga alþýðunnar, heldur ávallt kosið sér
stað, þar sem harðast var barizt og
þolraunin var þyngst hverju sinni. Og
trú hans á sigur jafnaðarstefnunnar og hlutverk norskrar alþýðu í
sköpun fullkomnara þjóðfélags var sannarlega rétt og sönn. Alþýðu-
flokkurinn norski, — alþýða Noregs, hefir skapað fyrirmyndar þjóð-
félag, sem tryggir þegnunum jafnrétti, frelsi og öryggi.
Martin er vaxin upp meðal alþýðunnar, og hefir deilt við hana lífs-
kjörum, enda hefir hann flestum fremur notið óskipts trausts hennar.
Þessi baráttumaður hefir leyst af höndum óhemju starf fyrir land sitt
og þjóð. Eldmóður hans og trú á framtíðina blés alþýðunni þeim
kjarki í brjóst, á árdögum verkalýðshreyfingarinnar, að hún guggnaði
ekki fyrir peningavaldi og hótunum auðvaldsins, heldur hristi klafann,
og lagði grundvöllinn að eigin framtíð og gæfu.
í mörg ár var Martin ritstjóri aðalblaðs Alþýðuflokksins í Noregi.
Hann hefir nú látið af því starfi, enda orðinn maður aldraður. Þó
vinnur hann enn við blaðið, og er óþreytandi í útbreiðslustarfi sínu
fyrir flokkinn. í öllum kosningum er hann eftirsóttur ræðumaður,
enda er hann mikill mælskumaður, og minnist sá, sem þessar línur
skrifar, ekki eftir að hafa hlustað á áhrifameiri ræðumann en Martin.
Slíkir menn sem Martin Trenmæl eiga að baki sér söguríkt líf og
merkilegt ævistarf. Hin erfiða barátta þeirra hefir borið þúsundfaldan
ávöxt, sem ekki aðeins almenningur viðkomandi lands nýtur, heldur
alþýða allra landa, því eins líf er annars líf, og sigrar jafnaðarstefn-
unnar í einu landi er því ætíð ávinningur okkar allra, því það léttir
alþýðu annarra landa sóknina til aukinna lífsþæginda og frelsis.
Alþýðuflokkur hvers lands er aðeins ein hersveit í hinni voldugu
fylkingu jafnaðarmanna, sem um gjörvallan heiminn sækir óstöðvandi
fram gegn afturhaldi og kúgun, — fyrir bættum lífskjörum alþýð-
unnar.