Skutull - 01.05.1966, Qupperneq 1

XLIV. árgangur.
Isafjörður 1. maí 1966.
6.—7. tölublað.
1. MAÍ
Verkalýðshreyfingin á Islandi á margs að minnast
á hátíðisdegi sínum. I dag eru liðin 43 ár síðan 1. maí
var fyrst haldinn hátíðlegur hérlendis.Svo stutt er síðan
íslenzk verkalýðssamtök höfðu þrótt til að sýna sig á
götum Reykjavíkur. Fyrsta kröfugangan var ekki f jöl-
menn. Ótugtarlýður gerði hróp að því verkafóllti, sem
þá sýndi sig undir merkjum samtakanna. En einmitt
fólkið, sem afturhaldið gerði hróp að, lagði grundvöll-
inn að þeim lífskjörum og mannréttindum, sem þjóðin
býr nú við
. .1 dag er sérstök ástæða til að minnast þess, að hálf
öld er liðin síðan þau samtök, sem bezt hafa reynst í
framfara- og hagsmunabaráttu alþýðunnar, voru stofn-
uð. Hinn 12. marz 1916 var Alþýðuflokkurinn og Alþýðu-
sambandið stofnað. Með 50 ára starfi sínu hafa þessi
hagsmunasamtök verkalýðsins gjörbreytt þjóðfélags-
legri aðstöðu alþýðunnar og markað djúp heillaspor í
þjóðlífið.
Þegar Alþýðuflokkurinn hóf umbótabaráttu sína bjó
almenningur við hin kröppustu kjör, algjört öryggis-
leysi, og hanii naut engra félagslegra réttinda. Fátækt
og umkomuleysi var hlutskipti flestra. Atvinu- og
bjargarleysi var árvisst böl. Ef sjúkdóma eða slys bar
að höndum, grúfði ógn nauðungarflutnings og mann-
réttindamissis yfir hemilunum. Barátta Alþýðuflokks-
ins fyrstu áratugina var hörð. Sérhverri tilraun hans
til að bæta lífskjör fólksins var mætt með óvild og hörku,
jafnvel ofsóknum. En forvígismenn jafnaðarstefnunnar
skorti hvorki áræði eða dug. Þeir sóttu ótrauðir fram,
þó leiðin væri grýtt. Að baki þeirra stóð stéttvísasti og
framsæknasti hluti verkalýðsins, sem tileinkað hafði sér
skoðanir jafnaðarmanna. Þetta fólk hertizt svo í eldí
stéttarbaráttunnar,að ofsóknir hræddu það sízt, heldur
eggjuðu það til frekari dáða og baráttu. Þessvegna mis-
tókust tilraunir afturhaldsins til að knésetja verkalýðs
samtökin.
Miklir sigrar unnust, bæði á vettvangi kaupgjalds-
og mannréttindamála. Fyrr en varð reis alþýðan úr
öskustó umkomuleysisins og gerðist virkt þjóðfélagsafl.
Hún varð sinnar eigin gæfusmiður. En um leið og al-
þýðan hóf sjálfa sig til vegs, lyfti hún þjóðinni allri upp
úr aldagömlu umkomuleysi og fátækt.
Þessi fimm áratuga umbótabarátta Alþýðuflokksins
og verkalýðsins hefir umskapað þjóðfélagið og tryggt
almenningi sterk ítök í þjóðmálunum og vaxandi hlut-
deild í stórauknum þjóðartekjum. Yerkalýðssamtökin
eru orðin öflugt vald, er njóta verðskuldugrar virðingar
og löghelgaðra réttinda. Islendingar búa nú við víðtækt
tryggingakerfi. Þjóðin nýtur margþættra félagslegra
réttinda, almennrar og f jölbreyttrar menntunar, og býr
við hin beztu lífskjör.
Sannarlega má alþýðan vera stolt af sigurvinningum
sínum. En hún má ekki láta þessa glæsimynd glepja sig.
Hún má ekki gleyma því, að allir þessir sigrar verka-
lýðsins og Alþýðuflokksins unnust aðeins fyrir sleitu-
lausa baráttu fórnfúsra manna. Þá ber einnig að muna
það, að sú barátta var alltaf háð við fulltrúa þeina þjóð-
félagsafla, sem álíta að einkahagsmunir og óheft gróða-
hyggja eigi að ráða í hverju máli. Og sízt má gleyma
því, að umrædd öfl eru enn fyrir hendi, og hljóta alltaf,
eðli sínu samkvæmt, að vera andvíg hagsmunum alþýð-
unnar. Þar af leiðandi munu þau grípa fyrsta tækifærið
til að skerða áunnin réttindi almennings, ef samtaka-
mátturinn bilar til muna.
Sú kynslóð, sem nú er að taka við arfi verkalýðsbar-
áttunnar, má aldrei gleyma baráttusögu feðra sinna og
mæðra. Gleymist sú saga, er allt, sem áunnizt hefir, í
bráðri hættu. En það er ekki nóg að varðveita það, sem
áunnizt hefir. Það þarf jafnframt að sækja fram og
vinna nýja sigra. Nýir tímar skapa ný vandamál og
viðhorf.
I velferðarríkjum nútímans hefir verkalýðshreyfingin
aðlaðað sig breyttum þjóðfélagsháttum, en ekki staðnað
í gömlum skipulagsformum og úreltum kennisetningum.
Þessi samtök þekkja þjóðfélagslega köllun sína og
skynja hlutverk sitt, enda beita þau raunhæfum úrræð-
um og vísindalegri þekkingu til lausnar efnahagslegum-
og félagslegum vandamálum þjóðfélagsins. Slík samtök
telja sér aðeins sæmandi að vinna á þessum grundvelli,
og viðurkenna, að ekki sé á annan veg unnt að tryggja
vaxandi og örugga velmegun og f arsæld lands og lýðs.
Fimm áratuga baráttusaga íslenzkrar alþýðu hefir
sannað, að sjónarmið, lýðræðisleg viðhorf og vinnubrögð
jafnaðarmanna, hafa reynzt þjóðinni heillaríkust. Þess-
vegna er nauðsyn að efla áhrif Alþýðuflokksins sem
mest.
*