Alþýðublaðið - 30.07.1923, Blaðsíða 2

s
ÞjóðDjting.
AIIifðitliranHgerBin .
framleiðir að allra dómi
beztu brauðin i bænum,
Notar að eins bezta mjöl og hveiti frá þektum erlendum
mylnum og aðrar vörur frá helztu íirmum í '"Ameríku,
Englandi, Danmörku og Hollandi. Alt efni til brauð- og köku-
gerðar, smátt og stórt, eru beztu vörutegundirnar, sem á
heimsmarkaðinum fást.
IV.
Það er víst, að ekkert lamar
þjóðarhaginn jafn-tilfinnaelega
sem skipulagslaus verzlun, sem
hiiíðarlaust dregur þeira, er reka
hana, með ýmsum brögðum
bróðurpartinn af arði þeim, er
vinnan í landinn skapar. Eins víst
er hitt, að það ar afaráríðaudi,
að verzlunar-störfin í laadinu séu
int af hendi með sem alira
minstum köstnaði, þar sem sú
vinna er með öllu óframleiðin,
og leiðir af því, að þeim mun,
sem hún kostar meira en ýtrast er
nauðsynlegt, verður framleiðslu-
vinnan arðminni.
Það liggur því beint við, að
þegar reisa skal við kolfallinn
þjóðathag með þjóðnýtingu, þá
er óhjákvæmilegt að taka rösk-
lega til á vei zlunarsviðiou og
breyta verzluDÍnni á sem róttæk-
astan hátt í þjóðnýtt horf. Skai
nú bent á höfuðdrættina, er
draga verður fyrir því umbóta-
starfi. ,
HeildverzSunin út á við og inn
á við verður þá fyrst fyrir. Rík-
ið á að taka einkasölu á öliu,
sem út er flutt úr landinu, og
annast eitt kaup á öiiu, sem inn
er flutt í iandið. Það er lafhægt
að sjá í hendi sér, .hvíiikur vinn-
ÍDgur yrði að þassu. Yfirlit yfir
vörumegin innlendrar vöru á
hverjum tíma og framieiðslu-
kostnað hennar og í .annan stað
söluhoríur og því Síkt væri á
einum stað og mætti stilla auð-
veldlega hvað eitir öðru, sem
hagkvæmast væii. Fyrir kaup-
endur erlendis yrði varan með
þeasu miklu girnilegri, þar eð
ábyrgð ríkisins bygði gæði vör-
unnar, og á hinn bóginn væri
og þar af leiðandi vissari salan
og því arðuriun af framleiðslu-
starfseminni allur tryggður fram-
leiðendunum, verkamönnunum.
Um aðkauþ erlendrar vöru væri
og vissari tækifæri til góðra
kjara, þar sem festa mætti að
vissu leyti í eiiiu lagi kaup á
birgðum landabúa iiiv árs, og
jafnframt væri auðgert að sjá
um, að ekki yrði fest í kaupum
erlendrar vöru meira íé en bráð
nauðsyn kreíði. Er auðséð, hví-
lík hagsbót væri að því móts
við það, sem nú er, þegar óhætt
má gera ráð fyrir, að í birgðum
erlendrar vöru, mest ónauðsyn-
legrar, liggi alt að 50% tneira
fé en þarf að eins vegna dreif-
ingarinnar.
Þetta er aðalatriðið. Innan-
landsverzlunin er miklu minna
atriði, því að ,íé, sem til hennar
rennur, myndi að mestu vera í
hringrás í landinu. En eigi að
síður væfi æskilegast að þjóð-
nýta hana einnig, það er að
koma skipulagi ríkisverzlunar
yfir útbýtingu erlendrár vöiu frá
einkasölu ríkisins út til neytend-
anna og samsöfnun innlendrar
vöru frá framieiðendunum inn
til einkasölunnar. Eru þá tvær
leiðir að veija um.
Önnur er sú, að ríkið hefði
smáverzlanir fyrir eiginn reikn-
ing, þar sem nauðsyn krefði tii
þess, aó viðskifti gætu gengið
greiðiega, og stilla þó sem bezt
í hóf fjölda og mannahaldi. Gæti
veizíunum þó að skaðlausu fækk-
að stórlega og svo hucdruðum
skhti hér í Reykjavík, og myndi
við það falia niður mikill óþarf-
ur kostnaður og þar mað lækka
vöruverð. Væri þó unt að hafa
greiðari afgreiðslu og prýðilegri
sölubúðtr, og til þess að gera
viðskiftin þægilegri viðskifta-
mönnunum mætti auðveidlega
hafa búðirnar opnar lengur en
nú er og hafa tvent afgreiðslu-
lið, svo að væri tyrir öllu séð
án kostnaðarauka frá því, sem
nú er.
Hin ieiðin er sú, að smáverzl-
unin til einkasölunnar og frá
henni væri falin sölu- og kaup-
félögum framleiðenda og neyt- •
enda, og er Síklegt, að ©kki væri
óheppilegt íyrst í stað að fara
þá leið, með því líka að hér er
Kon u rl
Munið eiti? að híðja
um Smáfa @m|öplikið.
DæmSð sjálfar uai gæðin.
ekki að ræða um SuUnustu þjóð-
nýtingu. Til þess þyrfti, sem
áður er sagt, djúptæka breytingu
á þjóðskipulaginu. Hér er að
ræða um byrjunar-þjóðnýtingu
til að bjarga þjóðinni úr ógöng-
um, og því ef til vill heppilegt,
að verzlunin ' standi undir nánu
eftirliti og umsjá þeirra, er hún
er rekin fyrir.Fyrirkomulagið væri
líkt að öðru en því, að aðstand-
endur verzlaóanna hefðu bein-
an aðgang áð forstöðumönnum
verziananna um ábyrgð á stjórn
og rekstri, en ekki óbeint fyrir
milligöngu fulltrúa þjóðarinnar á
þingi og í ríkisstjórn, en að hinu
leytinu ætti eftir þessari leið að
mega ná sama árangri sem
eitir hinni um ráðdeild áhrær-
andi verzlanaijölda og manna-
hald, þótt hún liggi síður beint
að takmarkinu.
Þjbðnýtt shipulag á framleiðslu
og verdun í stað frjálsrar og
shipulagslausrar framleiðsla og
verdunar í höndum ábyrgðarlausra
einstaJclinga.