Vesturland - 08.07.1927, Qupperneq 1

VESTURLAND
Ritstjóri: Sigurður Kristjánsson.
IV. árgangur. ísafjörður, 8. júlí 1927. 24. tölublað.
Ósannindi hrakin.
Haraldur Quðmundsson ’segir í
ræðu þeirri er, hann birtir í Skutli
24. f. m. að það sé stefna íhalds-
ins að margfalda tolla á nauð-
synjavörum.
bes'su til sönnunar vitnar hann
í tvenn tolllög, sem sett voru á
þinginu 1924. Öntiur þessi lög
eru um 25% gengisviðaukann,
hin eru verðtollslög. Er nú best
að rekja sögu þessara mála og
afskifti íhaldsflokksins af þeim.
bað er þá fyrst fram að taka,
að hvorug þessi tollhækkun er
borin fram af íhaldsflokknum, því
síður af núverandi stjórn. Frum-
varpið um 25°/0 gengisviðaukann
er borið fram af fyrverandi stjórn.
Málið varð ekkert flokksmál. Allir
þingmenu sáu og sannfærðust um
þörfina fyrir auknar tekjur til
handa ríkissjóði. En nú er, að at-
huga á ltvað þessi gengisviðauki
lagðist og hvern rétt hann átti
á sér.
bessi viðauki féll á alla inn-
flutningstolla en þeir eru vöru-
tollurinn og tollur á svo kallaðri
inunaðarvQru. Skyldi nú fyrir
hverja 4 aura í þessum tollum
innheimta 5 aura. Þessi fimtungur
skyldi bera upp verögildislækkun
krónunnar.
Hvaða ástæða var nú til að
auka tolla og þá þessa tolla frek-
ar en aðra? þvi er fljót svarað.
Allir þeir, sem einhvern snefil
af ábyrgðartilfinningu hafa vita
það, að ekki hlýðir að heimta lát-
laust gjöld úr ríkissjóði án þess
honurn sé séð fyrir tekjum. Skulda-
súpan var orðin geigvænleg, og
einhvers staðar varð féð að fást.
En að hverju leyti var réttara að
hækka tolla á innfluttum vörum
heldur en t. d. útflutningsvörum.
Á því stendur þannig, að inn-
flutningstollarnir eru miðaðir við
efnismagn — þyngcLeða rúmmál
— en ekki við verðmæti. Þannig
greiddist sama krónutala og áður
af þeim hlutuni, sem höfðu þre-
faldast og fimmfaldast í verði
vegna lággengisins og verðhækk-
unar. Tollar þessir höfðu því í raun
og veru lækkað mikið, þar sem
þeir nú voru eins að krónutali
og áður var, þó verðgildi krón-
unnar hefði lækkað um meir en
helming. 25°/o hækkunin svaraði
þvi hvergi nærri til þeirrar raun-
verulegu lækkunar sem orðin var
með verðgildislækkun peninganna.
Þetla var á alt annan veg með
útflutningsgjöldin. Þau voru inið-
uð við verðmæti. Þantiig varð út-
flutningsgjald af einu skippundi
af fiski af sjálfu sér þrefalt hærra
að krónutali, þegar fiskurinn seld-
ist fyrir kr. 180 skpd., heldur en
er það seldist fyrir 60 kr.
Nú skí/ja menn væntanlega
hvers vegna gengisviðaukinn féll
á innflutningsgjöldin frekar en
aðra tolla. En nú skal athuga af-
skifti íhaldsflokksins og stjórnar-
innar af þessu máli.
Eins og áður er fram tek$, átti
flokkurinn og núverandi stjórn
engan þátt í flutningi þessara toll-
breytinga. Er það ekki sagt í-
haldsflokknutn til liróss, því breyt-
ingarnar voru bráð nauðsyn og
að tiltölu við öunur tollög mjög
vægilegar. Málið varð ekkert
flokksmál og náði samþykt með
samhljóða atkvæðum í Ed. og 19
gegn 4 í Nd. Fyrstu afskifti í-
haldsflokksins af þessu máli voru
þau, að á þinginu 1925 bar stjórn-
in fram tillögu um að framlengja
lögin óbreytt um eitt ár. Ástæðan
sama og áður: að tryggja fjárhag
rikissjóðs, enda var gengi krón-
unnar enn svo lágt, að skattgjald-
iö svaraði ekki til gullgengis enn.
Á þinginu 1926 er það sýnt, að
stjórninni hefir tekist að tryggja
fjárhag ríkissjóðs. Það fyrsta, sem
þingið þá gerir er að Iétta skatt-
ana. Fjárhagsnefnd neðrideildar
ber þá fram i samráði við stjórn-
ina tillögu um að fella þá þegar,
1. apríl, algerlega niður gengis-
viðaukann á öllutn vörutolli. Þar
á móti skyldi hann haídast um
sinn á svo kölluðum tollvörum.
Sámdægurs, eða rétt utn sama
leyti, ber einasti alþýðuflokksþing-
maðurinn, Jón Baldvinsson, fram
annað frumvarp um þennan geng-
isviðauka. Er þar lagt tii, að hann
lækki á öllum vörum 1. júlí það
ár niður í 15% og hverfi allur
um næstu árarnót.
í þessum tveim tillöguin eða
frumvörpum kemur fram greini-
legur stefnumunur. íhaldstnenn
vilja og fá framgengl, að 1. apríl
1926 er gengisviðaukanum létt af
nauðsynjavörum, þeim vörum, s^nt
allir verða að nota, og fjölskyldu-
ntaðurinn mest. Þeir tollar nálgast
mest að vera nefskattur.
Einasti „alþýðu“foringinn, sem
þá situr á þingi, vill engan grein-
artnun gera í þessu sambandi á
nauðsynjavöru og óhófsvöru. Hann
vill að tollauki þessi standi ó-
breyttur þretn tnánuðum lengur,
en fari þá smálækkandi og nauð-
synjavaran beri til enda jafnháan
gengisviðauka og aðrar innflutn-
ingsvörur.
Hver eru þá afskifti ílialds-
tnanna af þessutn gengisviðauka?
Þau, að þeir fá honum létt af
nauðsynjavörum algerlega, og það
setn undarlegast er, er það, að
þar varð engin mótstaða um, nema
frá einutn manni: fulltrúa „alþýð-
unnar“, sem ekki vildi gera aðal-
þurftarvörum „alþýðunnar" sinnar
hærra undir höfði en óhófsvörum
sem aðallega eru notaðar af slæp-
ingjutn og hálaunuðum lýðskrum-
urum.
Verðtollslögin eru borin irant
af fjárveitinganefnd Nd. á þinginu
1924. Efni þcirra laga er það, að
20% verðtollur verði innheimtur
af þeim vörum, sem taldar eru í
3., 6. og 7. flokki 1. gr. vörutolls-
lagartna. í þeint flokkum eru að-
allega þær vörur, sem ahnenning-
ur helst getur án verið, t. d. ó-
hófsvörur allskonar. Allir aðrir
flokkar vörutollslaganna eru und-
anþegnir tolliuum, og einnig úr
þessum þrem flokkum margar þær
tegundir, sem almenningur getur
sist án verið.
Á þinginu 1925 er verðtollslög-
unum breytt að rniklum mun. Þá
eru vörurnar, sent tollurinn fellur
á, flokkaðar niður. Hæstur tollur,
30"/0 fellur á þær, sem eru mest-
ar óhófsvörur, næsti flokkur toll-
ast með 20"/,, og þriðji og lægsti
með 10%. Alhnörgum tegundum
er áður voru tollaðar er nú alveg
slept.
Í þessu frv. til br. á lögunum
er tekið fram, að 1. mars 1926
skuli tollar þessir lækka þannig:
3o°/o tollurinn niður í 20%, 20%
tollurinn niður í 15°/0 og 10%
tollurinn niður í 5°/ð.
Á þinginu 1926 verða enn þær
breytingar á þessum lögum, að
þá eru margar tegundir leystar
alveg undati tolli, en hinar, sem
eftir eru tollaðar með 10—20°/0
af verði, eftir því hve miklar ó-
hófsvörur eru.
Þegar lög þessi voru samþykt,
voru þau ekki nteira ágreinings-
efni í þinginu en svo, að í nd.
var aðetns eitt atkvæði móti þeim
í fyrra sinni, en Ivö er þau urðu
að lögum. í ed. greiddi enginn
atkv. á móli þeim.
Menn sjá nú af |>vi sem hér
er sagt og alt tná lesa í þinglið-
indunum, liver afskifti íhaldsflokk-
ttrinn og núverandi stjórn hefir
haft af þessum tvennum lögum
sem Haraldur Guðtnundssön er
að reyna að sverta flokkinn með.
Hvorug eru þau borin fratn af
flokknum eða stjórninni, en nær
alt þingið hefir goldið þeim já-
kvæði, ekki kanske sem stefnu-
máli, heldur sem óhjákvæmilegu
úrræði til að rétta við fjárhag rík-
isins. En íhaldsfiokkurinn hefir
gengist fyrir og framkvæmt stór-
feldar breytingar á þeim, þannig
að þesSu skattagjaldi er nú létt
af flestu því sem fjölskyldumenn
og fátækari hluti þjóðarinnar má
ekki án vera, en hvilir ttú að
mestu á glisvarningi og nutnað-
arvöru, þeim vörmn, setn efna-
menn og óhófsseggir aðallega
kaupa.
Svo kentur Haraldur Quðmunds-
son og segir:
„Nefskattarnir, skerðing alþýðu-
Iræðslu, skólagjald og margfald-
aðir tollar, þetta eru gjafirnar, sem
ihaldið ætlar almenningi."
Og enn fremur:
„Það þarf býsna mikil brjóst-
heilindi til þess að flytja tillögur
um svo stórfeldar ívilnanir á skatt-
greiðslum á sama þingi, sem toll-
álögur eru margfaldaðar á nauð-
synjum og þurftarvörum almenn-
ings, og reynt að bæta þar ofan
á nefsköttutn og klipa ríflega af
allri alþýðufræðslu“. (Leturbr.
hér.)
Annað tveggja er maðurinn fá-
gætlega illa að sér í þingmálum,
eða liann er furðu djarfur ósann-
indamaður.
ísfirskir kjósendur ættu sem flest-
ir að lita yfir gang þessara mála
1 þingtíðindunum. Það er fljótgert.
Við það verður þeim kannske ljóst
livað ein reykvísk landeyða ber
rnikla viröingu fyrir viti og þekk-
ingu þeirra, er hún vill fleka til
að koma sér á þing.
Fundahöld.
Fundur á jísaftrði.
Þingmálafundur var haldinn hér
s. 1. laugardagskvöld. Boðuðu
báðir frambjóðendurnir til hans.
Fundarstjórar voru tveir, þeir
Matthías Ásgeirsson tilnefndur af
sr. Sigurgeir og Eiríkur Einars-
son tilnefndur af Haraldi. Var
allur viðbúnaður á þá leið, að
höfuöorusta mundi standa, en úr
því varð þó minna en við mátti
búast, því fundinum var slitið
þegar fjórir menn aðeins höfðu
talað, hver citiu sinni. Fundurinn
stóö setn sé aðeins 41/., tíma —
frá 8;w—1. '
Sira Sigurgeir Sigurðsson tók
fyrstur til máls. Lýsti hann því
yfir, að hann byði sig fram utan
flokka. Sagðist þó aðhyllast ýmis-
leg atriði í stefnumálum hinna
andstæðu flokka, svo sem mann-
úðarstefnu þá, sem jafnaðarmenn
fylgdu, þar sem þeir væru komnir
til þess þroska, að losa sig við
pólitískt samneyti og áhrif frá
kommunistum, en stefnu þeirra,
kommunistanna kvaðst hann vera
gjörsamlega andvígur.
Þá lýsti frambjóðandi fylgi sínu
við breytingar þær á stjórnarskip-
unarlögunum, sem samþykt voru
á síðasta þingi og valdið hafa
þingrofi og þessum kosningum.
Þessu næst talaði frambjóðand-
inn um fjármálin oþ; atvinnumálin,
svo og verklegar framkvæmdir
þess opiubera á síðustu árutn.
Bar hann sarnau þá óreiðu, sem
orðin var á fjármálum landsins
áður núverandi stjórn tók við
völdum, þegar skuldir uxu daglega
og stjórnin gat ekki staðið í skil-
uni við starfsmenn sína og varð
að slá sér bráðabyrgðalán til þess
að ljúka lögboðnutn gjöldum og