Vesturland - 12.06.1928, Qupperneq 2

2
VESTURLAND
w
Iðnaðarmannafélag Isafjarðar.
40 ára afmæli.
í byrjun þessa mánaöar (júní
1928) voru liðin 40 ár sínan Iðn-
aðarmannafélag ísafjarðar var
stofnað. Á þessum afmælisdegi,
sem haldinn var 2. þ. m. höfðu
félagsmenn veglegt samsæti i húsi
Goodtemplara hér á ísafirði. Voru
í samsæti þessu utn 60 manns,
flest félagsmenn og konur þeirra,
en auk þess voru þar nokkrir
boðsgestir, þar á meðal bæjar-
fógetinn á ísafirði og frú hans,
og sá er þetta skrifar.
Veisla var hin besta í matföng-
um, en mungát var ekki frain bor-
ið og létu menn það ekki fyrir
gleði standa.
Form. félagsins Bárður G. Tóm-
asson skipaverkfræðingur bauð fé-
lagsmenn og gesti velkomna. Bað
menn njóta sem best þess er fram
væri reitt af félagsins hálfu og
hvern auka veisluteiti eftir föng-
um. Var því svarað af öllifm með
því að syngja: „Hvað er svo
glatt . . .“ Síðan var sest undir
borö. Sýndu jafnt gestir sem fé-
lagsmenn, að þeir voru hinir mestu
iðnaðarmenn í þessari greín, og
voru skutilmeyjar róðar og and-
skammar áður máltíð lauk.
Formaður félagsins flutti ræðtt
yfir borðutn og rakti þar meðal
annars t skýrum dráttum sögu
þess og starfsemi. Bæjarfógeti
Oddur Gíslasott þakkaði fyrir bæj-
arins hönd starfsemi félagsins og
flutti því árnaðaróskir. Var að
ræðu hans lokiiini hrópað ferfalt
ltúrra fyrir félaginu.
Guðmundur E. Geirdal hafði
ort minningarljóð til félagsins og
voru þau sungin af flokki inn-
fæddra (þ. e. félagsmanna sjálfra)
undir stjórn Jónasar Tóntassonar
bóksala.
Fegar borð voru ofan tekin, var
mönnum borið kaffi, en tneðan á
því stóð, hélt Björn H. Jónsson
kennari ræðu um iðnað. Að því
loknu hófst skemtun við söng og
dans, og stóð hún langt fram á
nótt.
Afmælisfagrtaður þessi fór hið
besta fram, svo sem sjá má af því,
sem hér er sagt. Var það helst
til ama, að rnarga gamla og ágæta
félagsmenn vantaði I ltópinn. Eru
sumir fallnir frá, en aðrir voru
fjarstaddir af öðrum ástæðum. Að-
eins einn af stofnendum félagsins
var viðstaddur. Var það Helgi
Sigurgeirsson gullsmiöur, sem nú
er heiðursfélagi.
Annar stofnandi félágsins er enn
á lífi búsettur hér á ísafirði. Fað
er Jóakim Jóakimsson forgöngu-
ittaður að félagsstofnuninni og
fyrsti formaður þess. Hann er nú
heiðursfélagi, en gat ekki fekið
þáít í þessari afmælisgleði, því
hann er f íerðalagi erleudis.
þriðja heiðursfélagann hefir fé-
lagið kosið. Það er Árni Sveins-
son kaupntaður I Reykjavík, sem
Ííka er einn stofnendanna. Var nú
skarð fyrir skyldi, er hann vant-
aði í hópinn.
Starfsferill Iðnaðarmannatéíags
ísafjarðar er svo merkilegur, að á
slíkum tímamótum þykir Vestur-
landi hlýða að rekja í stuttum
dráttum sögu þess, ekki síður fyr-
ir ísfirðingum en öðrum, því menn
eru oft ótrúlega ófróöir um það
sem fram fer fyrir auguni þeirra,
jafn vel það, setn þó er eftirtekt-
arvert. En I því, setn hér verður
sagt, verður aðaílega stuðst við
það, sem núverandi formaður fé-
lagsins hefir ritaö um það i Tíma-
rit lönaðarmanna, því ritstjóri
Vesturlands haföi fyrst náin kynni
af félaginu fyrir 16 árutn.
Eins og áöur er sagt,. var Iðn-
aðarmannafélag ísfirðinga stofnað
í byrjun júnímánaðar árið 1888.
Stofnendur voru 11 og eru 5
þeirra enn á lífi. Þrir þessara fé-
lagsstofnenda eru nú heiðursfé-
lagar, sem áður getur, en hinir
tveir eru löngu fluttir frá ísafirði,
Kristján Kristjánsson skipasmiður
nú búsettur á Bíldudal, og Jóhann
Elíasson járnsmiður, nú búsettur
í Hnífsdal. Dánir eru : Jón Kærne-
sted, Jón Magnússon snikkari,
Þorlákur Magnúss. snikkari, Guð-
mundur Guðrnundsson skipasmið-
ur, Ólafur Halldórsson snikkari
og Jóhann Árnason skósmiður.
Nú á 40 ára afmæli sínu hefir
Iðnaðarmannafél. haft nákvænt-
lega jafn marga formann, eins og
stofnendur þess voru, eða 11 alls.
Hér eru nöfn þeirra í réttri röð:
Jóakini Jóakimssort snikkari, Eyj-
ólfur Bjarnason bókbindari, Árni
Sveinsson snikkari, SteinþórMagn-
ússon snikkari, Jón Páll Gunnars-
son húsasmiður, Jón B. Eyjólfs-
son gullsmiður, Arngrímur Fr.
Bjarnason prentari, Kristján H.
Jónss. prentari, Stefán Hermanns-
son úrsmiður, Einar O. Kristjáns-
son gullsmiður og Bárður G.
Tómasson skipaverkfræðingur.
Upphaflega var það höfuðtil-
gangur félagsins, að efla mentun
sjálfra félagsmeðlimanna, en brátt
varð sá verkahringur félaginu of
þröngur. Á málfundum félagsins
og I skrifuðu blaði, er það hélt
út innan félags, hófust brátt um-
ræður um ýnts almann fratnfara-
tnál og varð það til þess, að fé-
lagiö beitti sér fyrir ýmsum um-
bótuni, er; ekki snerta iðnaðar-
niannastéttina sérstaklega. Þannig
er það stofnandi bókasafns ísa-
fjarðar, og hefir látið málefni bæj-
arins mikið til sýn taka, svo sem
skipulag (götuskipun) skóiamál o.
fi. Hefir félagið stundum haft sér-
stakan mann í kjöri við bæjar-
stjórnarkosningar, og þannig átt
fnlltrúa I bæjarstjórninni.
í fljótu bragði virðist svo, sem
félagið hafi hugsað fuit eins mikið
um almenn mál, eins og málefni
stéitarinnar og félagsíns sjálís, er
og oft erfitt að draga línur þar I
rnilli, var það og mjög eðlilegt,
meðan félag þetta var eina félag
bæjarins er hafði reglulega mál-
fundi,' að hjá því ættu upptök mörg
framíaramál bæjarins sérstakleg'a.
En allmikið hefir þó félagið httgs-
að um hag stéttar sinnar og félaga.
Árið 1890 stofnaði félagið styrkt-
arsjóð fyrir ísfirksa iðnaðarmenn.
Er sjóður sá geymdur í söfnunar-
sjóði og má aldrei skerðast, en.;,/4
hlutum vaxtanna má verja til styrk-
veitinga til bágstaddra iðnaðar-
manna á ísafirði eða barna þeirra
að þeim látnutn. 1913 var aftur
stofnað Sjúkrasamlag iðnaðar-
manna, sem nú er talsvert öflugt
orðið. Sjóður þess er nú orðinn um
8000 kr. Þessar tvær sjóðstofnanir
eru hvor annari óháðar að öðru
en því, að fé það, er samkvæmt
skipulagsskrá styrktarsjóðsins má
verja til styrkveitinga, gengur til
sjúkrasamlagsins.
Það tnálið, sent lðnaöartnaivia-
félagið hefir þó lagt mesta orku
í, er skólatnálið,
Félagið sá brátt, aö til þess að
meðlimir þess gætu orðið félaginu
og stétt sinni til uppbyggingar,
þurftu þeir að öðlast nokkra bók-
lega mentun. Fyrsti visir til þessa
var teikniskóli, sem Ragúel Bjarna-
son var fenginn til að veita for-
stöðu. Hann byrjaði haustið 1905.
En skóli þessi óx brátt, og árið
1907 hafði hann fengið fast skipu-
lag undir stjórn Árna Sveinsson-
ar, og voru þar þá þegar kendar
flestar söntu námsgreinar og nú
tíðkast I unglingaskólum. Aðgang
höfðu allir að skólanum, hvort
sein þeir voru iðnnemar eða ekki,
og aldurstakmark ekki sett að of-
an. Skóli þessi var altaf sérlega
vinsæll, en höfuðörðugleiki hans
hefir verið húsnæðisleysi, og vegna
þess örðugleika hefir hann ekki
starfað síðustu árin.
Eg, sent þetta skrifa, hefi liaft
nokkrti meiri kynni af Iðnaðar-
mannafélaginu, en þeir tnenn yfir-
leitt, er utan við það standa, því
eg veitti skóla félagsins forstöðu
í þrjú ár.
Hafði eg að sönnu langmest
saman við tvo félagsmenn að
sælda, þá Árna Sveinsson, er þá
var formaður skólanefndarinnar,
og Skúla Einarsson, er veitti skól-
anum húsnæði. Eru þessir menn
mér jafnan síðan minnisstæðir,
sem einhverjir vitibornustu og
drenglyndustu samverkamenn, og
hafa þeir eflaust kastað birtu á
félagið frá mlnum augum- séð. En
bæði þá og síðar hefir mér verið
það Ijóst, að Iðnaðarmannafélag
ísafjarðar ltefir átt sinn þátt í því
að byggja ísafjörð upp, og þá
menningu, sem þar er orðin.
Iðnaðarntannafélagið er elsta fé-
lag á ísafirði annað en Sjúkra-
samlag verslunarmanna.
S. K.
Formannasjóðurinn,
Fyrir röskum tveim árum siðan
skrifaði eg greinarkorn með sömu
yfirskrift og að ofan, sem birtist
í 15. tbl. „Vesturlands" árið 1926.
Tilgangur þessarar greinar átti
að vera sá að vekja athygli útvegs-
og sjótnanna á því, hve „Styrktar-
sjóður handa götnlum formönnum
við Djúp“ væri lítill og seinvaxta.
Benti eg á leiðir til þess að auka
sjóð þennan að mun á stuttum
tíma, án þess þó að sjómennirnir
þyrftu hart á sig að leggja Itvað
fjárframlög til sjóðsins snerti.
Enginn hefir enn orðið til þess
að víkja eyri til styrktar sjóði þess-
um síðan ltann Var stofnaður, en
margir af formönnum hér við Djúp-
ið hafa orðið til þess að sækja
unt styrk úr honum og fengið
hann.
Það sýnist svo, að sjómanna-
stétt þessa héraðs ætti að vera
það metnaðar og kappsmál að
styrkja sjóð þennan svo, að styrk-
ur sá, er samkvæmt skipulagsskrá
sjóðsins árlega ntá úthlutast til
gamalla íormanna hér við Djúp,
gæti orðið verulegri og náð frek-
ar tilgangi sjóðsins, en verið hefir
undanfarið.
Með tilliti til óvenjulega mikils
afla i öllutn veiðistöðum hér við
Djúpið á yfirstandandi vorvertíð,
vil eg enn á ný minna sjómenn-
ina á, að nú muni gerlegt getunn-
ar vegna, að láta af hendi rakna
nokkrar krónur af hlutarupphæð
háseta, formanna og gjarnan ann-
ara útvegsmanna til styrktar nefnd-
um sjóði, sem ekki er enn stærri
en kr. 16 hundruð enda þótt 27
ára gamall sé.
Formannasjóðurinn er undirum-
sjón sýslunefndar Norður-ísafjarð-
arsýslu og væri því vel við eig-
andi að sýslunefndarmennirnir hver
I sínum hreppi gerðu sitt til að
hvetja sjómennína til þess að styrkja
þennan sjóð þeirra einmitt nú þeg-
ar vel gengur.
Útgerðarmenn og sjómenn! Sýn-
ið I verkirui að þér hafið vilja á
því að styrkja yðar eigin málefni
og gleyrnið ekki Fortnannasjóðn-
um, sem enn er ekki nema vísir
til þess að geta styrkt gamla og
lúna starfsbræður yðar svo betur
utn muni, en verið hefir.
Vigur, 2. júní 1928.
Bjarni Sigurðsson.
Rausnarleg gjðf.
Hinn 19. maí s. 1. var Hóls-
kirkju í Bolungavík send rausn-
arleg gjöf frá versl. Bræðraborg
á ísafirði. Eru það tveir stórir
sjö-álma altarisstjakar úr kopar,
mjög vandaðir, gerðir fyrir raf-
inagn, ásamt perum og öðru til-
heyrandi.
Gjöf þessi koni sér vel. Síðan
Hólssöfnuður fékk fjárforráð kirkju
sinnar, og sóknin var gerð að
sérstöku prestakalli, hefir söfnuð-
urinn gert sér mikið far um að
endurbæta og prýða þetta guðs-
Itús. Er hún nú upphituð og raf-
lýst, og áhugi vaknaður að end-
urnýja ýmsa muni hennar. En af
því af vaneínum er gert, og söfn-
uðurinn viljað umflýja skuldir til
þessara þarfa, hefir aðeitts verið
mögulegt að bæta úr eftir hend-
inni. Það sem að tilfinnanlegast
vantaði einmitt nú, voru altaris-
stjakar. Þá var kirkjunni, svo ó-
vænt, send þessi prýðilega gjöf,
sem að kom sér svo vel.
Æ sér gjöf til gjalda. Þó er und-
antekning frá þeirri reglu, setn
öðrum. Og hér er ein. Gefendurn-
ir ætlast ekki til tteinna gjaldau