Vesturland - 26.01.1949, Blaðsíða 3

VESTURLAND
3
pft *W - ■ ggp?'
gj aldendur bæj arins séu gram-
ir yfir því, að kýr bæjarins
skulu vera þeir þurfalingar,
sem verður að greiða meðlag
svo skiptir tug þúsundum kr.
árlega, á sama tíma og kýr ann
ara bænda við hliðina á báðum
þessum búum, gefa eigendum
sínum drjúgan arð, að þvi er
bezt verður séð.
Frá rekstri búanna berast yf-
irleitt fáar fréttir til almenn-
ings, annað en hinn árlegi
tekjuhalli, sem bæjarblöðin
tala um.
Um þennan taprekstur bú-
anna eru þvi á lofti allslconar
ómjúkir dómar og bakmælgi
um þá, sem á búunum vinna,
sem lagt er út á ýmsavegu, allt
frá argasta ódugnaði og niður i
óheiðarlega meðferð á fjár-
munum búanna.
Þetta er óskemmtilegt fyrir
þá sem á búunum vinna, en
mun þó loða við svo lengi,
sem ekki verður breyting til
batnaðar á búrekstrinum.
Orsakir reksturshallans.
Ég liygg að margar stoðir
renni undir þennan taprekstur
á búunum og skal ég nefna
nokkur dæmi bér, þó langt sé
frá, að ég geti komið með tæm-
andi rök fyrir öllum ástæðum
að þessum taprekstri.
I fyrsta lagi: Ég tel, að óeðli-
lega mikið mannahald sé utan
um reksturinn á ekki stærri
búum, en hér er um að ræða.
I öðru lagi: Það þarf ekki
nema að líta á túnið á Selja-
landi i gróandanum á vorin til
að sjá, að það þarf að plægja
þar niður j arðveginn og senni-
lega mætti auka að mun skamt
inn af kali og fosforsýruáburði.
I þriðja lagi: Gripirnir eru
alltof margir á Seljalandi. Jörð
in ber ekki nærri þvi svona
marga gripi, svo að gripa verð-
.ur til þess ráðs, að skrapa sam-
an heyfeng vestur á fjörðum,
sem óhjákvæmilega hlýtur að
verða dýrkeyptur og auk þess
verður búið að kaupa heyfóð-
ur að, bæði vor og haust, til að
geta viðhaldið þessum stofni.
Og í fjórða lagi: Gripirnir
virðast vera. mjög lélegir og
fara hraðversnandi, ef dæma
má eftir kúafjölda og seldri
mjólk á Seljalandi á árunum
1945—47. .
Um tvö síðasttöldu atriðin
verð ég að fjölyrða nokkuð
frekar. Það myndi ekki þykja
búmannsfyrirhyggja hjá nein-
um bónda, að ofhlaða jörðina
sína af gripum, enda mundi
hann fljótlega komast að raun
um, að slík ráðstöfun, kcmur
honum sjálfum og honum ein-
um í koll.
Beztur búskapur er þar, sem
allt er í fullkomnu jafnvægi
hvað við annað, gripafjöldi,
heyfengur og beit. Og vel mun
af flestum talið, að sú jörð sé
setin, þar sem þetta þrent er
notað til hins ítrasta, en hvergi
ofhlaðið.
Á Seljalandi er talin vera
mjög léleg sumarbeit.. Ætti
því Selj alandsbóndanum að
vera umhugað að níðast ekki
um of á þeirri litlu beit, sem
fyrir er. Jörðin sem búið er
rekið á gefur ekki nærri því
af sér allt það heyfóður, sem
þarf fyrir þann kúafjölda, sem
nú er hafður á búinu.
Þetta orsakar vitanlega hin
miklu fóðurkaup búsins árlega
og auk þess, verður að liggja
í fóðurskrapi langt út fyrir tak-
mörk l)úsins, sem svo aftur út-
heimtir óeðlilega mikinn mann
afla á búinu. Ég segi því hik-
laust: Kúnum á að fækka á
Seljalandi um að minsta kosti
þriðjung frá því sem nú er.
Einhver kynni nú a,ð segja,
að það væri spor aftur á bak
að fækka kúnum. Ég skal nú
sýna fram á, að þetta er mis-
skilningur.
Árið 1945 eru á búinu á
Seljalandi 30 mjólkandi kýr.
það ár er seld mjólk frá búinu
77 238 lítrar, eða 2 574,6 lítrar
á hverja kú að meðaltali.
Árið 1946 eru mjólkurkýr
38 og seld mjólk 84 869 1., eða
2 233,4 1. pr. kú og árið 1947
eru mjólkurkýr 40 og seld
mjólk 87 00 litrar, eða 2175 1.
pr. kú.
Þessar tölur eru fengnar á
þeim stað, að ég hef íulla á-
stæðu til að álita að þær séu
réttar. En þær sýna það, að á
þessum þrem árum, hefur kúa-
stofninn að vísu aukizt um 44
liluta, en meðalnytin hefur
minkað um hvorki meira né
minna en það sem nemur 399,6
lítrum á kú.
Getur nú hver og einn, sem
hugleiðir þessar tölur sagt sér
það sjálfur, hver ágóði hefur
orðið af þessari gripafjölgun.
Um það verður ekki deilt, þeg-
ar litið er yl'ir gripafjölda og
mjólkurmagn á Seljalandi
þessi þrjú áðurnefndu ár, að
gripirnir eru yfir höfuð afar
lélegir, þó að úrskeiðis gangi
á árinu 1947 þegar meðalnytin
er ekki nema 2 175 1. pr. kú.
Ég veit ekki hvort bæj aryfir-
völdunum hér, er það yfirleitt
ljóst, hversu drepandi það er
lyrir búreksturinn í heild, ef
gripirnir eru lélegir. En hitt
veit ég, að allir bændur, sem
við mj ólkurframleiðslu fást,
vita að það er sá eyðandi eldur,
sem allt annað étur upp. Skal
þctta nú sýnt nánar með dæmi.
Ein fóðureining, sem er
mjög nálægt þvi að vera 2 kg.
af meðalgóðri töðu, er það
fóðurmagn, sem þarf til að
mynda 2,5 kg. af , 4% feitri
mjólk.
Það þarf því nákvæmlega
jafn mikið fóður til að mynda
7 þús. litra með mörgum og
lélegum kúm, eins og þarf til
að mynda sama mjólkumiagn
með fáum og góðum kúm.
Þetta er kallað afurðafóður.
öðru máli gegnir með við-
haldsfóðrið. Viðhaldsfóður er
það fóður, sem þarf til að við-
halda likamsþunga skepnunn-
ar að hún hvorki þyngist né
léttist þ. e. fóðureining fyrir
hver 100 kg. lifandi þunga.
Meðalþung kýr (300 kg. l.þ.)
þarf þá 3 f. e. til viðhalds lik-
ama sínum. Það verða 6 kg. af
töðu á dag. Gerum ráð fyrir
250 gjafadögum, sem þó er
sennilega of lítið hér. Kýrin
þarf þá 6X250 = 1500 kg. af
töðu á ári aðeins til viðhalds
líkamsþunga sínum. 40 kýr
þurfa þá 1500 X 40 = 60 000 kg.
af töðu eða 600 hesta á ári i
viðhaldsfóður.
Tökum annað dæmi, af kúm,
sem mjólka 3000 lítra hver.
Þarf þá 29 kýr til að skila sama
mjólkurmagni og hinar 40 gera
(29X3000 = 87000 1.). Afurða-
fóðrið er hið sama, þar sem um
jafn mikið mjólkurmagn er að
ræða. Viðhaldsfóður þessara 29
kúa er 1500 X 29 = 43 500 kg.
eða 435 hestar af töðu. Hér er
því beinn sparnaður á fóðri,
sem nemur 16 500 kg. af töðu
þótt um sömu mjólkurfram-
leiðslu sé að ræða. Eftir er þó
að taka tillit til beitar og allrar
hirðingar á þeim 11 kúm sem
fækkað hefur verið um í sið-
asta dæminu.
Þetta hygg ég að sýni ljós-
lega, hversu þýðingarmikið
það er, að gripirnir séu góðir.
Framhald í næsta blaði.
Hús til sölu
á góðum stað í Hnífsdal.
Þrjú herberi og eldhús með
kjallara. Allt í góðu standi.
Upplýsingar gefur:
Hannes Bergmann.
Getum aí sérstökum ástæðum selt ca.
3 tonn af gosull, einangrunarefni.
r
Bökunarfélag Isfirðinga.
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ISLANDS
Umboðið á Isafirði.
Endurnýjun til 2. fl. fer frarn alla virka daga
kl. 1—5 (nema laugard. kl. 1—4), á skrifstofu
undirritaðs.
Bezt er að endurnýja sem fyrst. Athugið jafn-
framt vinningaskrána.
ísafirði 25. janúar 1949
Jónas Tómasson.
Heimilisbókasafn.
Odysseifskviða (ný og vönduð útgáfa). — Bréf og ritgerð-
ir Stephan G., I.—IV. b. — Saga Islendinga, IV.—VI. b.
(aðeins örfá eint. eftir í skb.). — Heiðinn siður á Islandi.
— Bréf Jóns Sigurðssonar. — Land og lýður. — Félags-
bækurnar 1848, fimm bækur, alls um 1044 bls., fyrir aðeins
30 kr.
Athugið! Nýir félagsmenn geta enn fengið alls 40 bækur
fyrir 160 kr. Meðal þessara bóka eru úrvalsljóð íslenzkra
skálda, Þjóðvinafélagsalmanökin, Njáls-saga, Egils-saga,
Heimskringla (3 bindi) og erlend úrvalsskáldrit. —
Frestið ekki að nota þessi kostakjör. — Umboðsmenn eru
um land allt. — Sendum bækur gegn póstkröfu. —
Bókaútgáfa Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins.
Pósthólf 1043. — — Reykjavík.