Vesturland - 26.03.1960, Blaðsíða 4

4
VESTURTjAND
Laugardagur, 26. marz 1960
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Matthías Bjamason.
Skrifstofa Uppsölum, sími 193.
Afgreiðsla og auglýsingar: Hafsteinn O. Hannesson, Hafnarstræti
12 (Uppsalir). Heimasími: 10. — Verð árgangsins kr. 50,00.
_________________________________________________——J
Efnahagsmálaloggjofin er mikilvægt
skref í rétta átt.
EFNAHAGSMÁLALÖGGJÖFIN
Framhald af 1. síðu.
Efnahagsmálalöggjöf sú, sem
ríkisstjórnin beitti sér fyrir, og
Alþingi hefur nú fyrir skömmu
lögfest, hefur vakið meiri athygli
og umtal meðal þjóðarinnar en
nokkrar aðrar aðgerðir í efnahags-
málum á síðari áratugum.
Yfirgnæfandi meirihluti þjóðar-
innar viðurkennir að það var óum-
flýjanleg nauðsyn að gerbreyta
stefnunni í efnahagsmálunum. —
Hverfa frá hinu úr sér gengna
uppbótakerfi og skrá verðgildi
krónunnar eins og það er.
Ný skráning krónunnar hefur
óneitanlega í för með sér miklar
verðhækkanir á erlendum vörum,
sem fluttar eru til landsins, en til
þess að draga úr áhrifum verð-
hækkana er gripið til þess ráðs
að hækka fjölskyldubætur veru-
lega og afnema tekjuskatt á al-
mennar launatekjur. Á þann hátt
er dregið úr kjaraskerðingunni,
sem óhjákvæmilega hlaut að verða
vegna hinnar nýju gengisskráning-
ar. Hinu verður ekki á móti mælt
að þessar aðgerðir koma ekki jafnt
niður.
Þeir sem verst verða úti eru
einstaklingar og barnlaus hjón
með miðlungstekjur, sem engar
íjölskyldubætur fá og hafa haft
lítinn tekjuskatt. Hjá þessu
fólki verður kjaraskerðingin til-
finnanlegust. En það má segja
með sanni, að það verður ekki
við öllu séð.
Þessi nýja efnahagsmálalöggjöf
er stórt og þýðingarmikið skref í
áttina til fjárhagslegs sjálfstæðis
þjóðarinnar, en til þess að svo geti
orðið, verður þjóðin að lofa reynsl-
unni að sýna sig. Það er stórt
atriði, og höfuðatriði, ef gagn á
að verða af þessum ráðstöfunum,
að vinnufriður haldist í landinu.
Verkföll og skefjalaust kapphlaup
á milli kaupgjalds og verðlags er
aðeins til þess að eyðileggja þessar
ráðstafanir og skapa upplausn í
þjóðfélaginu.
Það er að sjálfsögðu sitt af
hverju í þessum lögum, sem þarfn-
ast endurskoðunar. Þessa löggjöf,
eins og allar aðrar, þarf að endur-
skoða, og sneiða af henni þá van-
kanta, sem reynslan leiðir í ljós.
En hitt er höfuðatriðið, að
það fjármálakerfi, sem þjóðin
hefur búið við undanfarin mörg
ár, var dauðadæmt, og það varð
að brjóta blað í þessum málum.
Uppbótakerfið, skriffinnsku-
báknið, sem siglir í kjölfar þess
og ríkisafskipti í öllum grein-
um útflutningsatvinnuveganna,
er í senn óheppilegt og skaðlegt.
Hornsteinninn að efnahags-
legu sjálfstæði þjóðarinnar er
að einstaklingsframtakið verði
eflt, en ekki þrúgað undir járn-
hæl ríkisvaldsins. Sterkir og
dugandi einstaklingar skapa
þróttmikið framfaraþjóðfélag.
Þjóðir og flokkar, sem hneigst
hafa til sósíalisma eru að hverfa
frá fyrri stefnu og vilja efla ein-
staklingsframtakið.
Efnahagsmálalöggjöf ríkisstjórn-
arinnar stefnir að því að einstak-
lingurinn fái á ný umráð yfir at-
vinnutækjum sínum og beri einn
fulla ábyrgð á rekstri þeirra.
En mönnum verður að vera
það ljóst, að til þess að svo
geti orðið, verður ríkisvaldið að
hverfa frá þeirri yfirdrottnun,
sem það í áratugi hefur beitt
einstaklingana.
Verðhækkanir ríkisstofnana og
verðlagsákvæði á einstaklings- og
félagsverzlun urðu mörgum stuðn-
ingsmönnum þessara efnahags-
málalöggjafar sár vonbrigði.
75 liúsund krónnr tll
Heimilisstof nnnar s j óðs
Þegar kommúnistar, kratar og
framsóknarmenn skriðu saman í
síðustu bæjarstjórnarkosningum
hér á ísafirði átti mikið að gera,
en lítið hefur orðið úr efndum.
Þó var eitt nýmæli hjá þeim.
Þeir ákváðu að stofna sjóð einn
er nefndur var Heimilisstofnunar-
sjóður. Tilgangur hans átti að vera
sá að lána ungu fólki hagstæð lán
til þess að létta undir við stofnun
heimilis. Reglugerð skyldi setja
um lán úr sjóðnum.
Á fjárhagsáætlun ársins 1958
var lagt fram 50 þús. kr. til sjóðs-
ins og á fjárhagsáætlun 1959 var
lagt fram 25 þús. kr., og var þetta
lagt á í útsvörum.
Nú eru Iiðin rúm tvö ár frá
þótt þessi grein sé sérstaklega háð
sveiflum í aflabrögðum. Með út-
flutningssjóðslögunum frá 1958 og
hækkun bóta á síldarafurðum sum-
arið 1959, var þó mjög dregið úr
þessum mismun. Nú er ætlunin að
munurinn hverfi að fullu, enda
hafa alvarlegar horfur skapazt
varðandi sölu á afurðum þessarar
atvinnugreinar.
Hið nýja gengi er við það miðað
að hagur báta á þorskveiðum verði
sá sami og hann var með uppbót-
unum. Ríkisstjórnin telur eigi að
síður, að útflutningsatvinnuvegun-
um öllum sé það kleift að greiða
5% útflutningsskatt um eins til
tveggja ára skeið, svo framarlega
sem aflabrögð verði sæmileg.
Á árinu 1959 var meðalgengi á
útflutningi 87% af skráðu gengi,
eða um það bil kr. 30,50 á hvern
dollar, en meðaltal á innflutningi
var hinsvegar aðeins 58,5% eða
um kr. 27,50 á hvern dollar.
Með slíkum mismun á meðalá-
lögum á innflutningi og útflutn-
ingi var erfitt að ná jöfnuði tekna
og gjalda hjá útflutningssjóði, og
í raun og veru ekki mögulegt nema
með greiðsluhalla við útlönd, sem
jafnaður var með erlendum lánum,
gjaldeyrisforða bankanna og söfn-
un gjaldeyrisskulda. Þetta stafaði
af því, að ekki voru greiddar nema
55% yfirfærslubætur á erlend lán,
en engar yfirfærslubætur á söfnun
gjaldeyrisskulda bankanna.
Greiðsluhallinn er annars vegar
afleiðing uppbótakerfisins, vegna
þess að hið óeðlilega lága verð á
meginhluta innflutnings hlaut að
ýta stórlega undir eftirspurn eftir
erlendum vörum og þar af leið-
andi stuðla að greiðsluhalla. Hins
vegar var greiðsluhallinn og sú
skuldasöfnun. erlendis, sem honum
fylgdi, beinlínis nauðsynleg til að
hægt væri að ná greiðslujöfnuði
hjá útflutningssjóði.
Hitt hlýtur hver maður að
skilja, að það er stórkostleg hætta
fyrir efnahagslegt sjálfstæði þjóð-
arinnar, ef skuldasöfnun við út-
<||||IIIIIIIIIIIBIIIIIIIIIIIIIIII!lllllllllll>llllllllllllllllll|;!lllli»ll>
stofnun sjóðsins, en það hefur al-
veg gleymst að setja honum reglu-
gerð og auðvitað ekkert úr honum
lánað og ekkert í honum til. Þessar
75 þúsund krónur eru aðeins færð-
ar í viðskiptareikning hjá bænum
og bæjarkassinn auðvitað tómur.
Fáið okkur forystu bæjarmál-
anna, því við erum svo áhugasam-
ir, sagði Bjarni bankastjóri, Hall-
dór frá Gjögri og samherjar þeirra
fyrir síðustu bæjarstjórnarkosn-
ingar.
En bæjarbúar spyrja: „Hefur
nokkur fundið áhuga þeirra herra,
sem bænum stjórna, og þeir glöt-
uðu kvöldið sem kosningu lauk“?
lönd er gerð að ómissandi þætti í
fjárhagskerfi þjóðarinnar, til þess
að komast hjá að horfast í augu
við veruleikann.
Á árunum 1948—1953 var
greiðsluhallinn að mestu jafnaður
með aðstoð Bandaríkjanna með
hinni svonefndu Marshallhjálp og
með gengisleiðréttingunni 1950.
Árið 1954 var nokkuð jafnvægi
komið á, og sáralítill greiðsluhalli
það ár. En 1955 eftir verkfallið
mikla og þá verðhækkunaröldu,
sem fylgdi í kjölfar þess, og til
1958, hefur greiðsluhallinn við út-
lönd numið tæpum 200 millj. kr.
á ári að meðaltali, en á s.l. ári er
ætlað að greiðsluhallinn hafi num-
ið tæplega 350 milljónum króna.
I þessi f jögur ár er því greiðslu-
halli við útlönd um 1100 milljónir
króna, og er þá tillit tekið til
birgðaaukningar útflutningsafurða
á s.l. ári, sem nam 84 milljónum
króna.
Sérfræðingar ríkisstjórnarinnar
telja að kjaraskerðingin, án bóta,
mundi vera um 13%, en þegar til-
lit er tekið til bótaaukninga Al-
mannatrygginga og niðurfellingar
á tekjuskatti á almennar launa-
tekjur, telja þeir að tekjuskerðing-
in muni verða að jafnaði 3%.
Með þessari efnahagsmálalög-
gjöf er gjörbreytt' fjármálastefn-
unni. Það er undir þjóðinni sjálfri
komið, hvort þessi tilraun tekst
eða ekki. Framsóknarmenn í inni-
legu bræðralagi við kommúnista,
reyna að finna henni allt til for-
áttu og skara eld að glóðum sund-
urþykkju og óánægju og hvetja
til vinnuófriðar og stöðvunar at-
vinnulífsins.
Það má að sjálfsögðu ýmislegt
að hinni nýju löggjöf finna, og sem
ber að Iagfæra ef'tir því sem
reynslan sýnir. En um það verður
ekki deildt, að steínubreyting í
efnahagsmálunum var óumflýjan-
leg og mátti ekki lengur dragast.
Spara þarf ferðakostnað.
Fjármálaráðuneytið hefur boð-
að alla skattstjóra landsins til
Reykjavíkur í sambandi við
skattamálin og framkvæmd skatt-
álagningarinnar.
Með tilliti til þess að boðaður
er sparnaður á öllum sviðum hjá
því opinbera, hefði verið hyggi-
legra að halda þennan skattstjóra-
fund um leið og flokksráðstefna
Framsóknarflokksins var haldin,
því þar mun þessi stétt hafa verið
öll mætt að einum undanteknum.