Vesturland - 19.05.1967, Page 2

2
Aukning Miskipailotans...
Þórður Jónsson, Látrum:
Kynni mín af þorskinum og
lifnaðarháttum hans
Ég man eftir þorskinum jafn
langt aftur í tímann og ég
man eftir mér. Fyrstu kynni
mín af þorskinum voru af
„varaseiðunum“, sem full-
orðna fólkið kallaði svo, það
ungviði sem kom upp að
fjörusteinunum á hverju vori,
og barst þar með aðfalli og
útfalli, eftir því sem á stóð,
en var þó alltaf í svipaðri
fjarlægð frá fjöruborðinu, ef
brimlaust var, en ef brimaði,
héldu þau sig í hæfilegri fjar-
lægð, svo brim grandaði þeim
mjög sjaldan. Þau hlutu að
hafa eitthvað vit, eða sterka
eðlishvöt, eitthvað var það
sem forðaði þeim frá þessari
geigvænlegu hættu, briminu.
Það mátti með sanni segja,
að þessir smáfiskar væru
mjög eftirsótt leikföng okkar
strákanna, rassskelling við og
við, fyrir blaut föt og svaðil-
farir í fjörunni, hafði lítið að
segja nema þann daginn.
Við strákarnir stóðum úti í
sjónum, og veiddum þessi
smáseiði á smáfæri með títu-
prjón haglega beygðan að
öngli, og við veiddum þá upp
í smábáta, sem við höfðum
gert sjálfir, flestir eintrján-
ingar um hálft til eitt fet að
lengd, og við höguðum okkur
við veiðamar sem næst þvi
sem við heyrðum og sáum að
þeir fullorðnu gerðu.
Enn vorum við minni en
svo, að hægt væri að taka
okkur með í alvöru róður,
eins og við kölluðum það. En
við gerðum margar og marg-
víslegar tilraunir með þessi
seiði, sem ætluðu að vaxa upp
og verða alvöru þorskar eins
og við ætluðum að vaxa upp
og verða alvöru menn, sem
veiddu svo þessa þorska síð-
ar.
Við hugsuðum ekki út 1
það þá, að þessar örsmáu
lífverur sem við lékum okkur
með, var sá höfuðstóll sem
átti að vaxa með okkur, og
gefa okkur fæði, klæði og
húsaskjól, eða raunar var
undirstaðan að því, að við
gætum vaxið upp á eðlilegan
hátt, andlega og líkamlega.
Við komumst að mörgu ein-
kennilegu, að okkur fannst,
í fari þessara ungþorska, eins
og því, að þeir heyrðu mjög
illa eða ekki, sáu sæmilega
en voru mjög næmir fyrir
allri hreyfingu sjávar, eða
þrýstingi, og þefskynjun virt-
ust þeir hafa í lagi. Mjög
var áberandi hvað þessum ör-
smáu lífverum leið vel þegar
þær bárust með sjónum upp-
yfir volgan fjörusandinn, sem
sólin hafði hitað. Hæfilegur
sjávarhiti, er vafalaust mikil-
vægt atriði á fyrstu mánuð-
um seiðanna.
Eftir því sem þetta ung-
viði stækkaði, þurfti það önn-
Þórður Jónsson Látrum
ur lífsskilyrði, fjarlægðist
fjöruborðið, og fór út í þara-
grunninn, og hélt þar til við
ákjósanleg lífsskilyrði fram á
haust, en þá yfirgáfu þessir
smáþorskar æskustöðvamar
og voru þá orðnir 12—15 sm.
að lengd.
Það kom fyrir, ef gekk
hastarlega í ofsalegt brim, t.
d. í október, að þá skolaði
nokkru af þessum ungþorski
á land, „brimrotaðist“ eins
og við strákarnir kölluðum
það, en það var afar sjaldan.
En kom svo þessi sami
ungþorskur aftur á þessar
slóðir? Því slógum við strák-
amir alveg föstu og merktum
suma þeirra upp á það, án
þess þó að við vissum nokkuð
um það.
Nú efast ég ekki um að
svo hafi verið, og enginn sér-
fræðingur gæti fengið mig
ofan af því, nema með áþreif-
anlegum rökum, eins og með
Tómas forðum.
Þegar við þessir strákar,
sem alizt höfðum upp með
fjöruseiðunum, og gjörþekkt-
um allt háttalag þeirra, fór-
um svo að veiða fisk sem
fullorðnir menn, og fengumst
við það í áratugi, þá var svo
margt, sem kom kunuglega
fyrir í háttum fullorðna fisks-
ins, og minnti á háttu seið-
anna í fjöruborðinu.
Þegar við fórum að fiska
sjálfir sem fullorðnir menn,
var margt sem þurfti að læra
ef árangur átti að nást af
veiðunum. Það fyrsta var að
kynnast sem bezt lifnaðar-
háttum fiskanna, hvaða lífs-
skilyrði þeim þætti bezt henta
sér, og á hvaða tíma sólar-
hringsins þeir væru helzt í
fæðuleit og við hvaða skil-
yrði þeim þætti bezt að fá
fæðuna. Menn urðu að gjör-
þekkja botninn á því svæði
sem þeir ætluðu að fiska á,
svo til hvern stein, hverja
mishæð, hverja sandlænu,
hvem leirpoll, hverja hlein,
hvern þaragrunn, hvert hraun
og strauminn eins og sína
tíu fingur.
Einnig þurfti að þekkja
fæðutegundir þorsksins, og
viðbrögð hans til þeirra. Ætis
göngur flæddu hér yfir grunn-
in í stórum göngum. Eins og
sandsíli, smásíld og skeri,
hann var óholl fæða þorskin-
um, því hann át mikið af
þessum smákvikindum, en
varð svo hastarlega veikur,
að hann lá í hálfan mánuð
án þess að taka nokkra fæðu,
og innyfli hans voru lengur
að jafna sig eftir skeraát
en nokkra aðra fæðu þótt um
ofát væri að ræða. Þessar
aðal ætisgöngur þorsksins
voru á eftir enn smærri líf-
verum, smáátunni, sem síld
og síli þurftu sér til viður-
væris.
1 ríki náttúrunnar er dá-
samlega séð fyrir því að allar
lífverur hafi lífsskilyrði, ef
hin eyðandi hönd mannsins
kemur ekki í veg fyrir það
með vanhugsuðum aðgerðum.
Þegar menn höfðu þetta
allt á hreinu, þá brást varla
árangur af veiðunum, ef fisk-
ur var til.
Sá fróðleikur sem menn
fengu um þá fiska sem þeir
veiddu í áratugi, á færið sitt,
eða á línu, eða í önnur veið-
arfæri, var mjög mikill, þótt
nútíma vísindamenn vilji gera
lítið úr honum borið saman
við þá þekkingu, sem þeir eru
að afla um sömu fiska, en á
vísindalegan hátt, og dreg ég
það ekki í efa, að það er
nákvæmari og varanlegri
þekking, eða ég vænti þess.
Það sem mér fannst merki-
legast við þann fróðleik, sem
Framhald á 5. síðu.
Framhaid af 1. síðu
gert ráð fyrir að framlag rík-
issjóðs geti orðið vísir að al-
mennum verðjöfnunarsjóði
fiskiðnaðarins til þess að
jafna verðsveiflur í framtíð-
inni.
Bein útgjöld ríkissjóðs
vegna þessarar aðstoðar munu
nema um 240 millj. kr., en
undir þeim mun verða staðið
án skattahækkana.
Ríkissjóður hefur undan-
farin þrjú ár lagt fram
126 millj. kr. til fram-
leiðniaukningar og annara
endurbóta í framleiðslu
frystra afurða. Á árinu
1967 mun enn verða varið
50 millj. kr. úr ríkissjóði
til framleiðniaukningar í
fiskiðnaðinum.
Vísindin í þágu
útvegs og fiskiðnaðar.
Þá hefur ríkisstjómin í
samráði við útvegsmenn og
sjómenn beitt sér fyrir bygg-
ingu nýs sildarleitarskips,
sem ber nafn Áma heitins
Friðrikssonar. Er það vænt-
anlegt til landsins á þessu
ári og mun stórbæta aðstöð-
una til síldarleitar.
Síðar á þessu ári er svo
áformað að bjóða út bygg-
ingu nýs hafrannsóknaskips,
sem notað verður til al-
mennra hafrannsókna um-
hverfis landið.
Rannsóknir og vísindastörf
í þágu útvegs og fiskiðnaðar
hafa einnig verið stóraukin
með nýrri löggjöf um haf-
rannsóknarstofnun og og
rannsóknarstofnun fiskiðnað-
arins.
Sjálfstæðisfélag Eyrarhrepps
boðaði til almenns stjórnamála
fundar í Hnífsdal sl. föstudag.
Hófst fundurinn kl. 9 og stóð
til kl. 1,30 um nóttina.
Þórður Sigurðsson setti
fundinn og stjómaði honum
og tilnefndi sem fundarritara
frú Margréti Halldórsdóttur.
Framsöguræður fluttu þrír
efstu menn framboðslista
Sjálfstæðisflokksins, þeir Sig-
urður Bjarnason, Matthías
Bjamason og Ásberg Sig-
urðsson. Ræddu þeir bæði
hagsmunamál hreppsbúa og
stjómmálaviðhorfið.
Miklar umræður urðu að
loknum framsöguræðum og
tóku þessir til máls. Helgi
Allt þetta sannar að Við-
reisnarstjórnin hefur haft
glöggan skilning á hagsmun-
um útvegs og fiskiðnaðar og
gert víðtækar ráðstafanir til
eflingar þessum grundvallar-
atvinnuvegum landsmanna.
Aumur þáttur
Framsóknar og
kommúnista.
Framsóknarmenn og komm-
únistar þykjast nú vera mikl-
ir vinir útvegsmanna og sjó-
manna. En hvað gerðu þeir
á valdatímabili sínu fyrir út-
veg og fiskiðnað?
Efldu þeir lánastofnanir?
Nei, þeir létu það undir
höfuð leggjast.
Stuðlaði efnahagsstefna
þeirra að stækkun fiskiskipa-
f lotans ?
Nei, á valdatímabili þeirra
ríkti kyrrstaða.
Hins vegar leiddi vinstri
stjórnin óðaverðbólgu yfir
þjóðina og stökk síðan fyrir
borð á einu mesta aflaári,
sem yfir íslenzkan útveg hef-
ur komið.
Framsóknarmenn og
kommúnistar hafa líka
reynt að torvelda allar
ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar til þess að skapa og
viðhalda jafnvægi í ís-
len/.ku efnahagslífi. Þeir
hafa haldið því fram að
hraðfrystihúsin græddu
„ofsalega“ Nú segja Fram-
sóknarmenn að ríkisstjórn-
in og stefna hennar sé að
drepa fiskiðnaðinn!
Svona er samræmið í orð-
um og athöfnum þessara
herra.
Björnsson, Guðmundur Ing-
ólfsson, Ingimar Finnbjöms-
son, Jens Hjörleifsson og
Þórður Sigurðsson. Að lok-
um svöruðu frummælendur
framkomnum fyrirspumum.
Fundurinn var haldinn í
hinu nýja og glæsilega félags-
heimili Hnífsdælinga, en hluti
þess hefur verið tekinn í
notkun. Hafa félagasamtök í
Eyrarhreppi staðið frábær-
lega vel saman að byggingu
félagsheimilisins, sem bætti
úr brýnni þörf fyrir betra
samkomuhúsnæði.
Er það nú eitt helzta áhuga
mál hreppsbúa að ljúka bygg-
ingunni.
—n—
Ánægjulegur fundur Sjálf-
stæðismanna í Hnifsdal