Tíminn - 14.06.1978, Qupperneq 4

4
Sj óefnavinnsla
á Suðurnesj um
Hver í
Krísu-
vík....
Endurtekinn aflabrest-
ur á miöunum fyrir Suð-
Vesturlandi hefur valdið
ibúum Suðurnesja mikl-
um vandræðum. Allir
vona, að þetta ástand
breytist með stærri fisk-
veiðilandhelgi, en fyrir
því er engin vissa.
Af þessari ástæöu, og ýmsum
fleiri er þaö brýnt hagsmuna-
mál ibúa þessa svæöis aö skjóta
fleiri stoöum undir atvinnu-
grundvöll Suöurnesja.
Hinn mikli jaröhiti á Reykja-
nesskaganum er auölind sem
oröiö getur styrk stoö i þessari
viöleitni. Hitaveita Suöurnesja,
sem kemur brátt inn á öll heim-
ili Suöurnesjabúa byggir á nýfe
ingu þessa jaröhita. Hann
veröur vonandi lika innan tiöar
undirstaöa blómlegs iönaöar.
Nutima iðnaöur byggir i siaukn-
um mæli á orku. Ekki sist
þeirri, sem hvorki veldur um-
hverfisspjöllum né skapar
vandamál vegna úrgangsefna
eins og kjarnorkan gerir. Orkan
sem fæst úr jarðhitanum gerir
hvorugt.
Með lögum frá 17. mai 1976
var ákveöin stofnun undirbún-
igsfélags um saltverksmiðju á
Reykjanesi. Undanfari þessar-
ar lagasetningar er mikil und-
irbúningsvinna, sem staðið
hefur allar götur frá árinu 1966.
Er nú unnið að byggingu til-
raunaverksmiðju, er framleiöi
tvö tonn af salti á sólarhring og
geti tekið til starfa i september
n. k. Heildarbyggingarkostn-
aður er áætlaður um 117 millj.
kr. Tilgangurinn meö þvi að
reisa þessa tilraunaverksmiöju
og reka hana er sá aö kanna
tæknilegar og markaðslegar
forsendur stórrar saltverk-
smiðju á Reykjanesi. Er hægt
fariö af staö, til aö Kröflumistök
endurtaki sig ekki.
Gangi allt vel má ætla, aö á
árunum 1980-1981 megi stækka
verksmiðju þessa upp I 30-60000
tonn fyrir innanlandsmarkaö-
inn. Viö slfka verksmiðju ynnu
aö jafnaöi 30-40 manns og stofn-
kostnaður er nú áætlaöur um
100-1500 milljónir króna.
En það sem er athyglisverð-
ast i þessum efnum, er, aö salt
er grunnhráefni i margvisleg-
um efnaiðnaði. Sumar greinar
hans væru vel staðsettar á
Reykjanesi vegna möguleika á
ódýrri gufu og raforku. Sá iön-
aður sem helst kemur til greina
er magnesiumvinnsla, vitis-
sódavinnsla, klórvinnsla,
málmvinnsla, súrálvinnsla o.fl.
o. fl.
Hafa miklar rannsóknir veriö
gerðar til þess aö athuga þessa
möguleika. Er þá reiknað meö
byggingu saltverksmiöju, er
framleiði 250.000 tonn á ári.
Starfslið slikrar verksmiöju
yrði um 100 manns og stofn-
kostnaöur um 24 milljí- dollara
þ.e. 6240 milljónir króna. Siðan
kæmu til greina verksmiöjur
vegna framhaldsvinnslu þeirr-
ar, sem aö ofan greinir er veita
myndu fjölda manns góöa at-
vinnu. Markaösathuganir benda
til þess, að hægt sé aö selja
framleiöslu þeirra á góöu veröi.
Auk þeirra, sem störfuöu
beint að framleiðslunni i verk-
smiöjunum, fengju margir at-
vinnu viö flutninga til og frá
þeim, sem og vinnu viö upp- og
útskipun i útflutningshöfn, er
gæti t.d. oröið GTnndavik eöa
Njarövik.
Ekki er vafi á þvi, aö hér er
athyglisvert mál á ferö.Mögu-
leikar til mannsæmandi lifs i
landi okkar eru margir. Þá
möguleika ber að nota af yfir-
vegun og raunsæi. Sleggjudóm-
ar og þröngsýni i þessum efnum
eiga ekki við. J.Sk.
Gylfi Gunnlaugsson:
Bregðist fiskveiðarnar

— Atvinnuástandiö er
ekki nógu gott. Það byggist
nær eingöngu á f iskveiðum
og þegar þær bregðast,
dregst allt annað saman,
sagði Gylfi Guðlaugsson í
Sandgerði.
Suðurnesin hafa greinilega
dregist aftur úr öörum byggöar-
lögum atvinnulega séö, þótt það
fari vonandi að breytast. Að lagt
veröi fjármagn til uppbyggingar
atvinnulifs i þessum landshluta á
næstunni, álika og gert hefur ver-
iö annars staöar. Til aö vinna aö
þessu treysti ég Framsóknar-
flokknum best, þvi að meö þátt-
töku hans i rikisstjórn hefur
nánast oröið bylting i atvinnulifi
viöast hvar á landinu. Þaö er þvi
okkar helsta von aö flokkurinn
ve'rði áfram i rikisstjórn.
— Hefur þó ekki ýmislegt veriö
framkvæmt hérna á Suöurnesj-
um?
— Jú.vel hefur veriö unnið að
hafnarframkvæmdum og veröur
áfram unniö mikiö viö höfnina
hér i Sandgerði i sumar. Þá er
hitaveitan geysilegt hags-
munamál fyrir okkur. Liklega
öfunda margir landsmenn okkur
einnig af góðum vegum, þvi kom-
iö er varanlegt siitlag á alla vegi,
enda umferð geysimikil. Munar
þar mestu um fiskflutningana,
þvi bátarnir landa nú þar sem
hagkvæmast er fyrir þá hverju
sinni.
— dregst allt
— En kosningarnar Gylfi, ert
þú bjartsýnn?
— Við veröum a.m.k. aö halda
Jóni Skaftasyni á þingi. Hann hef-
ur reynst einn okkar ötulasti
baráttumaöur fyrir þvi að viö
njótum sama réttar og aðrir
landsmenn. Jafnframt treysti ég
framsóknarmönnum bezt til aö
vinna aö framgöngi atvinnuupp-
byggingarinnar H8r sem annars
staöar á landinu. En þvf er ekki
aö neita aö þaö viröist sem þaö sé
orðin regla aö þeir flokkar sem
fara meö stjórn hverju sinni, tapi
fylgi og þvi er viss hætta til
staðar.
annað saman
HÖFNIN 1
í SAND-
GERÐI... i
5
Ragnheiður
Sveinbjörnsdóttir:
Framfarir
^ .
„v:
eða
viðreisn
„Hér bjóðum við fram
nýjan flokk.” Eitthvað á
þessa leið sagði
Benedikt Gröndal for-
maður Alþýðuflokksins
er hann kynnti flokk sinn
i sjónvarpinu og brosti
föðurlega yfir legio
pabbadrengja og fjöl-
miðlaandlita.
Ekki sá ég nú ýkja mikiö nýtt
viö Benedikt. Þegar ég man fyrst
eftirmér var þessisami Benedikt
iframboði uppii Borgarfirði fyrir
Alþýöuflokkinn og þótti
bráðgeöugur ungur maöur. Siðan
eru áratugir og enn er Benedikt i
forsvari fyrir samnefndan flokk.
En hvaöa ástæöu hefur Benedikt
nú til þess aö skammast sin fyrir
þann Alþýöuflokk sem hann var i
forsvari fyrir hér fyrrum. Af
hverju er hann aö þvo ummerki
hans af sér, þótt synir hafi tekiö
viö af feðrum, stundum til vafa-
samrar andlitslyftingar.
„Jú þaö hljóta aö vera ærnar
ástæður til. Þaö er óþarfi aö hafa
verðbólgu,” sagöi einn úr hópn-
um af alvöruþunga og festu.
„Þegar viöreisnarstjórnin
sáluga var viö lýöi var hér sára-
litil verðbólga raunar undir 10
stigum.” Hér lauk hann frásögn
sinni þvi að hann var af nýju kyn-
slóðinni.Það er nefnilega enginn
vandi aö stjórna án veröbólgu
eins og gert var undir viðreisn
með þvi að láta atvinnutæki
landsmanna gangaúrsér,byggöir
landsins eyðast og flæma fólk i
stórhópum til Sviþjóðar og jafn-
vel Astraliu. Þaö er enginn vandi
aö stjórna þannig aö heil
byggðarlög séu aö fara i auðn eins
og engisprettufaraldur heföi yfir
þau farið. Þaö er enginn vandi aö
semja við erlendar stórþjóðir um
aö Islendingar skuli aldrei að ei-
lifu amen færaút fiskveiöilögsögu
sinanema þessar sömu stórþjóöir
veiti sitt náðarsamlega leyfi og
horfa svo i undirgefni á þær veiöa
siðustu þorskana á íslands-
miöum. Þaö er enginn vandi aö
verma ráðherrastóla og gera
verra en ekki neitt. Þaö kostar
ekki einu sinni verðbólgu.
Það er okkur öllum í fersku
minni hver umskipti uröu hér á
landi er stjórn Olafs Jóhannes-
sonar tók viö stjórnartaumunum
áriö 1971. Þar sem uppgjöf og
vonleysi rikti áöur eru nú blóm-
legar byggðir og atvinna næg.
Nauövörn var snúiö i sókn. Skipa-
floti landsmanna endurnýjaöur,
heilbrigðisþjónusta stórbætt og
þannigmættilengi telja. Þaðer ef
til vill rétt aö vinstri stjórnin hafi
gert of mikið of fljótt en gaman
væri að gagnrýnendurnir bentu i
hreinskilni á hvað af fram-
kvæmdum hennar hafi v.erið
óþarfi og hvaö menn vildu missa
af þeim.
Framan af munu heilindi hafa
rikt i samstarfi innan vinstri
stjórnarinnar, þótt ævinlega sé
um einhvern ágreining aö ræöa
þegar ýmsir flokkar meö ólik
sjónarmiö stjórna saman. Upphai
endalokanna var þaö aö dæmi-
gerður pólitiskur tindáti klauf sig
út úr Samtökunum. sem hann var
þingmaður fyriroggeröist sjálfur
þingflokkur. Var hann þannig
fyrstur til þess aö bregða fæti
fyrir þetta vinstra samstarf en
hlaut litiö brautargengi að laun-
um i næstu kosningum. Þaö er
timanna tákn aö þessi brott-
hlaupsmaöur skuli nú hafa brýnt
sinum strandaða pólitiska báti i
naust Alþýöuflokksins „nýja” og
hlotiö þar svo skjótan framan aö
hann skipar nú efsta sæti á lista
flokksins i Austurlandskjördæmi.
Litlu veröur Vöggur feginn.
Viö munum öll endalok vinstri
stjórnarinnar og orsakir þeirra.
Er erfiöleikar steöjuöu aö og þörf
var ákveðinna aðgeröa árið 1974
lagöi Ólafur Jóhannesson for-
sætisráðherra fram ýtarlegar til-
lögur um úrræði. Þá brast hluta
Samtakanna kjark til þess aö
horfast i augu viö vandann og
ráöast gegn honum. Þeir
„hlupust þvi undan árum i brim-
róðrinum” svo notað sé orðalag
Magnúsar Torfa ráðherra þeirra.
Þar með voru dagar vinstri
stjórnarinnar taldir. Svo heiðar-
legur sem Magnús Torfi var þá er
sorglegt aö sjá hann nú koma
fram i sjónvarpi og fullyrða að
núverandi stjórnarflokkar hafi
ákveðið aö vinna saman áfram
fái þeir til þess bolmagn að
kosningum loknumoghafi raunar
þegar gert sáttmála þar um.
Magnús Torfi veit vel aö hér fer
hann með hrein ósannindi og það
fer mannieins og honum afar Úla.
Að loknum kosningum 1974
geröi Olafur Jóhannesson
itrekaðar tilraunir til myndunar
nýrrar vinstri stjórnar með þátt-
töku Alþýöuflokksins. Þessar til-
raunir strönduöu fýrst og fremst
á fulltrúum Alþýöuflokksins enda
mun hugur þeirra i raun hafa
staðið til annars stjórnarfyrir-
komulags og minningar þeirra
um helmingaskipti stóra og litla
flokksins i notalegu viöreisninni
veriö áleil^ar.
Af þesSu leiddi aö samstjórn
Framsóknarflokks og Sjálf-
stæðisflokks var eina úrræðið til
þess að landiö yröi ekki stjórn-
laust. Ég veit að mörgum Fram-
sóknarmanninum þóttu þetta
þungir kostir og töldu „allt betra
en ihaldiö”. En þetta fólk verður
að hafa þaö hugfast aö aörar
leiðir hötðu verið reyndar til
þrautar og það hentar ekki geði
Framsóknarforustunnar að
hlaupast undan ábyrgö.
Sú rikisstjórn sem nú situr hélt
áfram þvi uppbyggingastarfi sem
vinstri stjórnin hóf og mega
Framsóknarmenn vel viö una að
á þeim vettvangi hefur þeirra
stefna ráðið rikjum. Fyrst og
siðastber landsmönnum öllum þó
aö minnast mesta sigurs is-
lendinga i sjálfstæöismálum
siðan lýöveldiö var stofnað 1944,
þ.e. viöurkenningar á 200 milna
landhelgi Islands.
Þaö er vitaö mál aö Fram-
sóknarmenn hafa ætiö verið leiö-
andi afl i öllum landhelgissigrum
Islenskrar þjóöar og það er vitaö
og raunar viöurkennt af sjálfum
formanni Alþýöuflokksins að
lokasigurinn var unnin vegna ein-
beitni Framsóknarmanna gegn
eftirlátssemi samstarfeflokksins.
Þettaber aö hafa ihuga og verður
ekki of oft rifjað upp.
Þaö má aö ýmsu leyti segja um
núverandi rikisstjórn, aö hún hafi
eins og hin fyrri reynt að fram-
kvæma of mikið of fljótt. Það er
helst orsök þess efnahagsvanda
sem nú er við að striða. Stjórnar-
andstööuflokkarnir hafa sagt um
ráöstafanirnar i mars aö þá hafi
rikið átt aö taka á sig erfiöleikana
en ekki launþegar.
Ekki hafa þeir bent á hvaö þeir
vildu skera niður. Kannski vega-
fé? Kannski skólabyggingar?
Kannski byggingar heilsugæslu-
stöðva? Ótrúlegt er þaö. Hitt er
svo annað mál aö þaö er sorglegt
að það skuli virðast tilgangslaust
að reyna aö jafna laun á tslandi.
Eigi aö ivilna þeim sem lægst
hafa laun rekur verkalýðsforust-
an upp ramakvein og heimtar
sömu prósentuhækkun fyrir alla,
þannig að laun þeirrasem minnst
hafði hækka um brot af þvi sem
hálaunamaðurinn fær.
Margir sjálfstæöismenn hafa
unaö ilia i samstjórn meö Fram-
sóknarflokknum og saknaö „góðu
gömlu viöreisnaráranna sinna”
ekki siöur en Alþýöuflokkurinn.
En nú var Alþýðuflokkurinn
orðinn svo máttvana og mál-
gagnslaus aö litil von var um
stuðning þaöan. Brugöu þá stór-
laxar innan ihaldsins á þaö ráð aö
skapa honum tvö ný málgögn
„siðdegisblöðin” ef verða mætti
honum til lifs. Þarna óbu svo
fram á ritvöllinn „prúðuleikar-
ar” Alþýöuflokksins og höföu það
helst fram aö færa að svivirða
heiðarlegt fólk jafnvel veitast að
mönnum sem á daginn kom siöar
að bornir höfðu verið þyngstu
sökum saklausir. Að þessu unnu
jöfnum höndum væntanlegir
krataframbjóðendur til Alþingis
og ýmsir „kauðar.”
Sameiginlegt i þessum skrifum
var aö upplýsa almenning um
gerspilltan Framsóknarflokk og
endurfæddan forkláraban Al-
þýöuflokk. Var þetta gert meö
miklu myndrænu ivafi og höföu
ýmsirafþreyingu af lestrinum. Nú
má það vera að ihaldinu hafi tek-
ist að koma Alþýðuflokknum eitt-
hvaö á legg með þessum aö-
ferðum likt og púkinn dafnaði
forðum á fjósbitanum hjá Sæ-
mundi fróöa af ljótum munnsöfn-
uði. Gæti þá farib svo að Is-
lendingar fengju nýja viöreisn
nýtt atvinnuleysi, nýja undirgefni
gagnvart erlendum stórveldum. I
upphafi skyldi endinn skoöa.
Eina ráöiö til þess að foröa okk-
ur frá slikum óheilla örlögum er
að fylkja sér um Framsóknar-
flokkinn i komandi kosningum,
þannig aðhann verðirikjandi afl i
islenskum stjórnmálum. Fram-
sóknarfloldturinn þarf ekki aö
dulbúast né afneita uppruna sin-
um er hann gengur til kosninga.
Hann leggur verk sin undir sann-
gjarnt mat kjósenda og biður þá
um brautargengi til þessaö fylgja
fram réttlátri umbótastefnu þar
sem manngildi er metið framar
auögildi.
!
i