Heilbrigðismál - 01.06.1985, Síða 8

HEILBRIGÐISMAL / Jónas Ragnarsson
KARLAR
KONUR
41X
□ HAFA
ALDRQ
REYKT
■ HÆTIR
AD REYKJA
39%
□ REYKJA
SIIMHJU
■ REYKJA
DAGLEGA
Um 40% fullorðinna reykja daglega
- samkvæmt nýjum könnunum Hagvangs
Grein eftir Jónas Ragnarsson og dr. Þorstein Blöndal
Niðurstödur tveggja kannana,
sem Hagvangur hefur nýlega gert,
sýna að um 40% fullorðinna íslend-
inga reykja nú daglega og að lítill
munur er á reykingum karla og
kvenna.
Stórt úrtak. Báðar þessar kannan-
ir voru hluti af svonefndum spurn-
ingavagni Hagvangs, fyrri könnunin
var gerð í lok febrúar en sú síðari um
miðjan maí 1985. í hvort sinn feng-
ust svör frá á áttunda hundrað
körlum og konum, 20-69 ára. Það
var Tóbaksvarnanefnd sem fékk Hag-
vang til að kanna reykingavenjur Is-
lendinga á þennan hátt, en samkvæmt
tóbaksvarnalögum á nefndin m.a. að
fylgjast með útbreiðslu þessa siðar.
Fjórir af tíu. Um 40% fullorðinna
landsmanna sögðust reykja daglega,
en auk þess reyktu 5% stundum.
Um 32% voru hættir að reykja en
23% hafa aldrei reykt. Þessar tölur
benda til þess að um 70 þúsund ís-
lendingar reyki daglega, en 30 þús-
und séu hættir að reykja. Hlutfalls-
lega fleiri karlar en konur reykja
daglega (41% á móti 39%). Þegar
litið er á reykingar eftir aldri og
kynjum kemur í Ijós að reykingar
eru almennari hjá körlum en kon-
um, í flestum aldurshópum. Hins
vegar eru konur hneigðari til sígar-
ettureykinga en karlar. Um 99%
reykjandi kvenna nota sígarettur, en
70% karla. Þessi þróun er uggvæn-
leg því sjúkdómshættan af völdum
sígarettureykinga er meiri en af öðru
tóbaki. Stutt er síðan reykingar urðu
almennar meðal kvenna, og því má
vænta þess að reykingasjúkdómar,
einkum lungnasjúkdómar, verði al-
gengari en áður meðal kvennanna á
næstu árum.
Margt forvitnilegt. Greinilegur
munur er á reykingum eftir starfs-
greinum. Þannig reykja t.d. 21%
þeirra sem vinna við landbúnað,
34% opinberra starfsmanna en 57%
þeirra sem starfa við sjávarútveg.
Þeir sem hafa verið fá ár í skóla
reykja að jafnaði meira en þeir sem
hafa langa skólagöngu að baki. At-
hyglisvert er að í könnuninni eru
sígarettureykingar vinsælastar hjá
yngstu körlunum, en hjá þeim eldri
hafa vindlar og reyktóbak unnið
mikið á. Heil 95% þeirra sem eru
20-24 ára reykja sígarettur, en 52%
þeirra sem eru á sjötugsaldri.
Samdráttur á sautján árum. Frá
því 1967 hefur Hjartavernd kannað
heilsufar þúsunda Islendinga og
m.a. spurt um reykingavenjur. Hafa
nú komið út fjórar skýrslur um
reykingar fólks á höfuðborgarsvæð-
inu. Árin 1967—68 reyktu daglega
um 63% íslenskra karla á aldrinum
frá fertugu til sextugs, en árin 1974—
76 var hlutfall reykingamanna í þeim
aldurshópi komið niður í 57%. í
fyrstu kvennarannsókn Hjartavernd-
ar, árin 1968-69, reyndust 45%
kvenna í áðurnefndum aldursflokki
reykja daglega, en tæpum áratug
síðar, 1976-78, var hlutfallið 42%.
Niðurstöður síðari rannsókna
Hjartaverndar hafa ekki verið birt-
ar. Þegar þessar tölur eru bornar
saman við nýjustu kannanir Hag-
vangs kemur í Ijós að verulega hefur
dregið úr reykingum karla frá 1968
til 1985, eða úr63% í41%. Reyking-
ar kvenna hafa hins vegar ekki
minnkað eins mikið á þessu sautján
ára tímabili, eða úr 45% í 39%.
Arangur í Evrópu. I flestum
löndum Evrópu dregur úr reyking-
um. Víðast hvar reykja nú innan við
40% fullorðinna. Undantekningar
eru í Ungverjalandi og á Spáni, en
þar er mjög stutt síðan barátta gegn
reykingum hófst. Á Spáni reykja
t.d. 58% fullorðinna karla en
ástandið er enn verra meðal ungl-
inga, í 12—15 ára hópnum reykja
75%. Svíar geta nú státað af því að
innan við þrjátíu af hundraði fullorð-
inna reyki daglega. Síðan 1970 hefur
dregið verulega úr reykingum þar í
landi. Þá reyktu 53% karla og 34%
kvenna daglega. Þykir þetta mikill
árangur að mati sænsku tóbaks-
varnastofnunarinnar NTS.
Jónas Ragnarsson er ritstjóri Heil-
brigðismála.
Dr. Þorsteinn Blöndal er yfirlæknir
lungna- og berklavarnadeildar
Heilsuvemdarstöðvarinnar í Reykja-
vík.
8 HEILBRIGÐISMAL 2/1985