Fríu Føroyar - 20.06.1942, Blaðsíða 1
Móti bjaríari tíðum.
Tað berst okkuvi fyri, at henda dapra tiðin vit kava haft
og hava enn, tó nú ikki verður so langlivað; men at tað ber
fram móti bjartan tiðum.
Eins og eitt fint instrumcnt kann vísa regu, storm og
aftur góðveður, soieiðis er etsini mannakenslan, ið ávirkar
mannasinni.
Vit Føroyingar hava nógv at g/eða okkum til í framtið-
ini. Vit kunna ikki einans vóna, at veraldarbardagin ikki
verður langlivandi, men vit hava nú eisini ta gleðisvón, at
Føroyingar i hesum døgum vilja semjast og sameinast so nógv,
at Føroyar vera tnillum øll tey lond ið fáa friheit.
Lat okkum menna okkuni til tess, at Føroyingar sum
eitt sameint fólk krevur frælsi og vil te/jast sum fritt fólk
milluni a/lar heimsins fríu tjóðir nú, og tá bardagin endar.
Føpoya l&giinø
Off
FæzpøeFzies Valiiía-GeiifpaZ.
»Tingakrossur« seinasta mikudag, gevur Føroyingum eina
mynd av fyriskipanini viðvíkjandi vørutilfluttninginum í oyggj-
arnar.
Viðvikjandi landshandlinurn, Færøernes offentlige Vare-
forsyning, eru í 1939 tvey uppskot viðgjørd á Iøgtingi.
Uppskot I. var frá meirilutanum: P. M. Dam, J. P. Hen-
riksen, Chr. Holm Jacobsen, Joen Rasmussen og A. Samuelsen,
og tað er samtykt í løgtinginum tá.
Henda samtykt er tí grundarlagið, ið Iagt var tá ófriðurin
brast á, og hevur' henda samtykt tí verið avgerandi fyri l(v
okkara, hvønn einstakan Føroying, hesi skjótt umlidnu 3 árini.
Teir, ið sendu uppskotið inn á tingborið høvdu valgt
sínamillum, (tað er flokkanná millum) at innsendarnir skuldu
vera vørunevnd saman við amtmanninum, meðan tingsetan
vardi.
3 tingflokkar hava tí givið uppskot til og samtykt hetta
grundarlag tá; meðan hin 4. flokkurin, sjálvstýrið, sendi inn
uppskot II., sum fall. Minnitalið var umboða við“ tingmonn-
unum M. A. Jacobseri og Edw. Mitens.
Bæði uppskotini vóru at kalla eins, tað var bara orðset-
ingin, ið munur var á eitt sindur. Men hvørki teirra gav
fasta rárnmu fyri handlinum.
■ t
U ppskot I. k r e v u r :
»en Vareforsyningsvirksomhed, som bestaar i Itidkøb
af saadanne Varer, som skønnes nødvendige til Fær-
øernes Forsyning med Levnedsmidler eller til Er-
hvervslivets gode Opretholdelse og disse Varers Videre-
salg til færøske Handlende Rederier*
Uppskot II. krevur:
»et dertil bemyndiget Udvalg skal nøje paase, at der i
I.andet findes nødvendige Beholdninger af Levneds-
midler...........
.....Det nedsatte Uđvalg bemytidiges om nødvendigt
for Lagtingets Regning at foranledige Indkøb af livs-
vigtige Varer og paabegynde Varehandel*.
Ætlanin við báðunt uppskotunum var tá, al innfluttning-
urin til Føroyar skuldi vera á hondum privatmanna longst
møguligt, tó sipar uppskot minnilutans til »Indkøb af Salt og
Fiskeredskaber m. m.«, ið landshandilin skuldi gera »naar saa-
danne skønnes nødvendige«. Meðan fleirtalsuppskotið sigur:
•siLagtinget vedtager de nærmere Regler for Virksomheden«.
Tó hava bæði uppskotini fyrivarni:
I.
»Virksomheden forestaas af Amtmanden og et
dertil af Lagtinget valgt Udvalg ... under Forudsætning
af Opnaaelse af nødvendig Bemyndigel.se áfgør Tinget,
hvorvidt og hvornaar Virksomheden helt eller delvis
skai overtage Eneimporten af de paagældende Varer«.
II.
»Udvalget skal nøje følge Erhvervslivets Ud-
vikling og sammen med Amtmanden foretage nødven-
dige Skridt for at sikre Erhvervslivet. Skulđe det
være paakrævet, bemyndiges Udvalget til at foranledige
Eneret for Lagtinget til Import*.
Soleiðis var f)'riskipað, og »Færøernes offentlige Varefor-
syning* hevur tí enn ikki verið álit landsins í tann mun, sum
ein slikur hanđil skal vera í ófriðartíðum.
Hvussu væl ella ikki væl ein so leyslig stýrisskipan fyri
okkara landshandli mátti blíva, hava teir best skil á, sum
hava noyðst at fingist við handil og henda handilin, men at
tað fyri handilsforvaltarin má hava verið so tungligt sum vera
kann, vil hvør kønur maður sanna, ti hann hevur bara inntil
1941 havt uppskot minnilutans at hugt á viðvíkjandi innkeyp-
inum, nevnliga salt og fiskiamboð o. a., men tá hetta minni-
lutauppskot fall, og ætlan teirra uppskotsmanna var, at lands-
hándilin ikki skuldi virka uttan tað var neyðugt, ja, so var
altso har heldur einki at hava eyga eftir.
Reglur eru væl gjørdar av tinginum, men hvussu tær
síggja út, vita fáir uttan tingmenn. »Prinsippið« hevur jú
verið ikki at nerva privathandlnrnar.
Hesir 'nandlar hava tó ikki verið altíð so v?ál stuðlaðir
kortini. Tað hevur á ymiskan hátt verið trupult hjá teimum
at fáa tær vørur, teir áttu, og sum vóru komnar til Føroyar,
og hvussu fyri verður stílað, tað síggja best teir her á landi,
ið mega fara til
Færøernes Valuta-Central. i.
í 1941 gjørdist yvirvøld yvir Føroya løgtingi, nevnliga
»Færøernes Valuta-CentraU. Av t( at peningurin er alt á\ger-
andi her sum allastaðni, hevur sÆærøernes Valuta-Central«
fingið størstu ávirkan á handil Føroj-ingatina og á vinnuHv
Á