Alþýðumaðurinn - 21.01.1983, Blaðsíða 4

ALÞYÐUMAÐURINN Útgefandi: Alþýðuflokksfélag Akureyrar
janúar1983
Árni Gunnarsson skrifar:
Norðurland eystra:
ATVINNA OG IÐNAÐUR
Fáar þjóðir hafa upplifað slíka
umbyltingu í atvinnumálum
sem íslendingar hafa gert síð-
ustu 100 ár. Fyrir einni öld bjó
minna en sjötti hluti þjóðarinn-
ar í þéttbýli, en nú er þessu snúið
við, - um 14% þjóðarinnar telst
nú búa í dreifbýli.
Þessi búseturöskun endur-
speglar vel þær breytingar, sem
orðið hafa á atvinnuháttum
þjóðarinnar. Stórstígar fram-
farir í veiðitækni og nýtingu
sjávarafla hafa dregið til sín
vinnuafl úr sveitum landsins.
Atvinnubyltingunni við sjávar-
síðuna fylgdi hliðstæð umbylting
í búskaparháttum landsmanna.
Gífurleg framleiðniaukning
varð í landbúnaði, og þar
losnaði því um vinnuafl, sem
sjávarútvegurinn, fiskvinnslan
og vaxandi verslunar-, iðnaðar
og þjónustustarfsemi gat tekið
við og þurfti á að halda.
Breytingar þær, sem orðið
hafa á atvinnuháttum lands-
manna, og sú búseturöskun,
sem þeim hefur fylgt, hefur ekki
orðið erfiðleika- og sársauka-
laus. Þessar breytingar hafa á
hinn bóginn fært íslendingum
þann efnahagslega ávinning,
sem er nauðsynleg forsenda
sjálfstæðis þjóðarinnar.
Ekki er ástæða til þess að ætla,
að breytingar verði á þessari
þróun, enda mun aukin tækni,
auknar vísindalegar rannsóknir
og aukin almenn þekking efla til
muna framleiðni í landbúnaði.
Þessi framleiðniaukning mun
jafnframt ná til fiskiðnaðar og
fleiri greina. Það má því leiða
mjög sterk rök að því, að
vinnuafl í hefðbundnum
atvinnugreinum fari minnkandi
á næstu árum.
Orkuspárnefnd hefur gert
mannaflaspá, þar sem fram
kemur, að atvinnutækifærum í
landbúnaði fækki um 2300 fram
til ársins 2000, eða úr 7800, árið
1980 í 5500. Nefndin gerir ráð
fyrir því, að engin aukning
verði í fiskiðnaði, og má leiða
gild rök að því, að þar verði
fremur fækkun en hitt vegna
hverskonar tölvuvæðingar og
notkunar vélmenna.
Það verður því hlutverk hvers
konar annars iðnaðar að taka
við nýju vinnuafli á næstu árum.
Einnig verður mikil fjölgun í
ýmsum þjónustugreinum. - Sú
þróun, sem að framan er getið er
dæmigerð fyrir Norðurlands-
kjördæmi eystra.
Byggðastefna
A síðustu árum hefur tekist,
með tiltölulega einföldum
aðgerðum, að jafna nokkuð kjör
fólks í dreifbýli og þéttbýli.
Svonefnd byggðastefna hefur
þó gengið sér til húðar, og er
mikil nauðsyn gagngerra breyt-
inga á því sviði. Einhæfni
atvinnulífs víða á landsbyggð-
inni veldur því, að búast má við
fyrirvaralitlum áföllum hvenar
sem er. Enn er mikið misræmi í
menntun, heilsugæslu, sam-
göngum, félagslegri þjónustu og
grunngerð. Elm of hefur verið
litið til uppbyggingar einhliða
atvinnugreina, og byggðajafn-
vægi jafnvel keypt því verði að
fiskiskipastóllinn er til muna of
stór, sem síðan dregur úr arði
þjóðarinnar af fiskveiðum. Þetta
á einkum við um togaraflotann
á kostnað bátaútgerðar, sem t.d.
er að drabbast niður í þessu
kjördæmi.
Það er mitt mat, að gera þurfi
eftirtaldar breytingar:
1. Alþingi marki byggða-
stefnu og veiti fé til hennar
árlega.
2. Ráðherra beri pólitíska
ábyrgð á framkvæmd hennar.
3. Stefnumörkun ogöllfram-
kvæmd verði í fullu stamstarfi
við heimamenn og samtök
þeirra.
4. 1 stað byggðadeildar
Framkvæmdastofnunnar komi
byggðadeild í ráðuneyti því, sem
með byggðamál fer.
5. Byggðastefna verði fram-
kvæmd eftir áætlun.
Sú byggðastefna, sem fara
þyrfti eftir - á Norðurlandi
næstu árin, er sú, að efla
almennan iðnað á Húsavík,
Akureyri, Dalvík, Sauðárkróki,
Blönduós - Skagaströnd og
Hvammstanga.
Efla þyrfti sjávaratveg á
Siglufirði, Hauganesi, Hrísey,
Olafsfirði, Grenivík og öðrum
ótöldum þéttbýlisstöðum.
Stefna þyrfti að orkufrekum
iðnaði á Eyjafjarðarsvæðinu og í
nágrenni Húsavíkur.
Þá þyrfti að aðstoða bændur
við að skipta úr hefðbundnum
búgreinum í nýjar og stuðla að
aukinni hagræðingu og fram-
leiðni.
Iðnaðurinn og aðstaða hans
íslenskur iðnaður býr við mun
lakari kjör en landbúnaður og
sjávarútvegur. - Þetta á einkum
við um lánakjör og alla sam-
keppnisaðstöðu.
Skólakerfið sér illa fyrir
menntunarþörfum iðnaðarins.
Til að bæta úr þessu mætti t.d.
hefja kennslu í iðnaðarverkfræði
við HI og koma á fót fram-
leiðslukjörsviði í viðskiptadeild
skólans. Einnig þarf að gera
grundvallar breytingar á iðn-
fræðslukerfinu. A þessu sviði
getur Verkmenntaskólin á
Akureyri gegnt veigamiklu hlut-
verki.
Alla tækniþjónustu þarf að
stórefla og ríkið að veita veru-
lega fjármagni til sölumála
iðnaðarins erlendis.
Það hefur verið krafa Alþýðu-
flokksins að aðflutningsgjöld af
öllum aðföngum til iðnaðar
verði felld niður.
Það misræmi, sem nú ríkir í
skattlagningu á fyrirtæki í iðnaði
annars vegar og landbúnaði og
sjávarutvegi hins vegar verður
að Jagfæra.
A þessi atriði hefur sérstak-
lega verið minnst vegna þess, að
iðnaðaruppbygging er algjör
forsenda þess, að unnt verði að
efla atvinnuöryggi í Norður-
landskjördæmi eystra, koma í
veg fyrir atgervisflótta, fólks-
fækkun og styrkja eðlilega
þróun.
Úrtölumennirnir
Að undanförnu hefur talsvert
borið á úrtölumönnum í
Norðurl. eystra, þegar umræður
hafa snúist um mál málanna,
atvinnuuppbygginguna. Hinir
íhalds- og afturhaldssömu hafa
lokað augunum fyrir þeim
staðreyndum, sem að framan er
getið. Þeir vilja engar breyting-
ar, og segja, að það sem við nú
höfum, muni nægja í náinni
frarntíð.
Eg hef hvað eftir annað
gagnrýnt doðann og athafna-
leysið á þessu sviði, og í síðustu
sveitarstjórnarkosningum var
iðnaðar- og atvinnuuppbygg-
ingin aðalmál Alþýðuflokksins,
en alltof fáir vildu heyra.
Blönduvirkjun
Þegar virkjun Blöndu varð
raunhæfur valkostur ritaði ég
margar greinar og hafði um það
mörg orð á þingi og fundum, að
nauðsynlegt, væri að hraða
framkvæmdum. Ég gekk svo
langt, að krefjast þess, að eignar-
námsheimildum í orkufrum-
varpi yrði beitt, ef samningar
næðust ekki innan tiltekins
tíma.
Afturhaldsöflin, t.d. í Fram-
sókn vildu helst fresta fram-
kvæmdum eða liætta við þær.
Samningar voru keyptir dýru
verði. En sem betur fer munu
iðnaðarmenn og verktakar í
þessu kjördæmi fá verkefni við
virkjunina. Ekki veitir af!
Orkufrekur iðnaður
Ég hefi leyft, mér að halda því
fram, að margvíslegur nýr úr-
vinnsluiðnaður gæti notað
talsverðan hluta þeirrar raforku,
sem á boðstólum verður á
næstunni. Ég hef ekki talið
stóriðju neitt sáluhjálparatriði.
Hins vegar er nú svo komið
vegna andvaraleysis gagnvart
sköpun nýrra atvinnutækifæra,
að fátt mun verða til bjargar í
atvinnumálum annað en orku-
frekur iðnaður, sem skapar um 4
þjónustustörf fyrir hvert eitt í
verksmiðju. 200 manna verk-
smiðja myndi þannig veita 800
til viðbótar atvinnu, auk hvers-
konar tekna af rekstrinum
sjálfum. Hér gildir ekki annað
en blákalt raunsæi.
Húsvíkingar hafa mótað
sterka samstöðu um smíði
pappírsverksmiðju, en könnun
þess máls var hrundið af stað af
Alþýðuflokksmanni, Arnljóti
Sigurjónssyni.
Rétt eins og á síðustu 100
árum verða áfram breytingar á
hinum hefðbundnu atvinnu-
greinum, og í þessu kjördæmi
verðum við að fylgjast með. Ef
ekki, þá drögumst við aftur úr.
Hér dugar engin rómantík.
Úrvinnsluiðnaður
Á sama tíma og hugað er að
orkufrekum iðnaði, verður jafn-
framt að efla hverskonar úr-
vinnsluiðnað. Þar er fiskurinn
nærtækasta hráefnið í okkar
kjördæmi. Hér þurfa dugandi
einstaklingar og smærri félög að
fá að spreyta sig, eins og víðar.
Ég vil minna á ýmsar merkilegar
nýjungar sem Kaupfélag
Svalbarðseyrar hefur staðið
fyrjr.
Ég hef haft af því nokkurn
ótta, að framtak einstaklinga og
smærri félaga í þágu þjóðar-
heildar verði drepið niður af
ýmsum ástæðum. Þeir aðilar
verða að njóta sömu aðstöðu og
aðstoðar og aðrir, sem stærri eru
í sniðum. En þetta mál tengist
nauðsynlegum stjórnvalda-
aðgerðum.
Smábátaútgerð og fiskvinnsla.
Um allt kjördæmið verður að
efla smábátaútgerð, sem mjög
hefur orðið undir í kapphlaup-
inu um fjármagnið. Sama gildir
um smærri fiskvinnslufyrirtæki,
sem gegna ekki síður mikilvægu
hlutverki en þau stóru.
Að efla bjartsýni
Nú er fétt mikilvægara en að efla
bjartsýni á landi og þjóð. - Til
að geta verið bjartsýn um
atvinnuöryggi verðum við að
taka höndum saman um
iðnaðaruppbygginguna á öllum
sviðum. Þar dugar hvorki aftur-
hald né íhald, heldur markviss
framfarasókn. í aðrar áttir eru
ekki færar leiðir. En til stór-
átaka þarf samstöðu. Þess vegna
skulum við kveða niður raddir
úrtölumannanna.
Því dáð hvers eins er öllum góð,
hans auðna félagsgæfa,
og markmið eitt hjá manni og
þjóð,
hvern minnsta kraft að æfa.
Þann dag, sem fólkið finnur það
og framans hlýðir kenning,
í sögu þess er brotið blað.
- Þá byrjar Islands menning.
(Einar Ben.)
AKUREYRARBÆR
auglýsir
Félagsstarfi
aldraðra
á vegum Félagsmálastofnunar Akureyrar
verður hagað sem hér segir síðari hluta
vetrar 1982/83.
Skemmtanir í Sjallanum verða með sama
hætti og verið hefur sunnudagana20. febr.,
13. mars, 17. apríl, 15. maí.
Þeir sem óska eftir akstri heiman og heim
hringi í síma 22770 kl. 13-14 samdægurs.
Starfsemi leikfimihópsins, sem verið hefur í
Laxagötu 5, verður auglýst síðar.
AKUREYRARBÆR
AUGLÝSIR
Orðsending frá
Hitaveitu Akureyrar
Á næstu vikum er ráðgert að framkvæma mæl-
ingar á vatnsskammti, hitastigi og þrýstingi hita-
veituvatns hjá öllum notendum Hitaveitu Akur-
eyrar. Samhliða þessum mælingum er fyrir-
hugað að yfirfara hemilbúnað og endurstilla
vatnsskammta þar sem þess er þörf. Þá verða
stjórnlokar athugaðir og stilltir á þau gildi, sem
framleiðandi mælir með og starfsmenn hitaveit-
unnar hafa góða reynslu af. Við pessar mæling-
ar verður notaður nýr og nákvæmur rafeinda-
mælibúnaður og vegna umfangs þessa verks
hefur nokkur fjöldi vélstjóranema verið fenginn
til verksins, sem áætlað er að muni taka 3 vikur.
S.l. haust voru framkvæmdar reynslumælingar í
nokkrum fjölda húsa á Akureyri. Má af þeim
álykta að nokkuð sé um yfirstillingar í húsum á
Akureyri en undirstillingar í mjög litlum mæli og
frávik þar lítil. Frávik þessi hafa sér flest eðlileg-
ar skýringar. Þegar um frávik verður að ræða
mun hemill verða stilltur á næsta hálfan mínútu-
líter og þeim notendum sem þetta á við um gef-
inn kostur á að kaupa þann skammt frá og með
dagsetningu næsta sölutímabils. í slíkum tilfell-
um mun hitaveitan ekki takagjald fyrirskammta-
breytingu.
Þeim notendum semgefinn verðurkosturáslíkri
skammtabreytingu mun verða sent bréf um
þetta efni og þeir vinsamlegast beðnir að svara
hið allra fyrsta.
Það er von Hitaveitu Akureyrar að bæjarbúar
taki vel á móti þeim sem að þessu verki vinna og
greiði þeim leið að öllum hitaveitubúnaði, því
hér er unnið að sameiginlegum hagsmunum
hitaveitunnar og notenda hennar.
Auglýst verður nánar hvar og hvenær búast má
við heimsókn mælingamanna hitaveitunnar.
Hitaveita Akureyrar.