Brautin - 28.09.1928, Síða 1

Riístjórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Sími 1385.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur
í Reykjavík.
Afgreiöslusími:
437.
I
1. árgangur.
Föstudaginn 28. september 1928.
14. tölublað.
Landinu skal öllu skift i jafn fjölmenn tvímenningskjördæmi
og skal annar þingmaður hvers kjördæmis altaf vera kona.
Undirstaðan undir allri lög-
gjöf vorri, er kosningaréttur og
kjörgengi. Og eiga allir að hafa
jafnan rétt til hvortveggja, konur
sem karlar.
En með úreltri og ranglátri
kjördæmaskipun hefir þessum
jafn rétti verið snúið upp í
mesta ranglæti og yfirgang.
Samkvæmt atkvæðagreiðslu
við siðustu kosningar hefir verið
reiknað út hve mörg atkvæði
stæðu bak við þingmenn hvers
Ookks og er það sem hérsegir:
Ihaldsfl. 14441 atkv. 16 þm.
Framsóknarfl. 9962 atkv. 20 þm.
Jafnaðarm.fl. 6257 atkv. 5 þm.
Frjálsllyndrafl. 1996 atkv. 1 þm.
En ef réttt væri ættu:
íhaldsfl. að hafa 18 þm.
Framsóknarfl. að hafa 13 þm.
Jafnadarm.fi. að hafa 9 þm.
Frjálsl.fl. að hafa 2 þm.
Þetta sýnir gifurlegt ranglæti
og alveg óþolandi, og er ómögu-
legt að segja hvern dilk þetta
dregur á eftir sér. En þetta
getur haft þær afleiðingar, að
landinu sé alt öðruvfsi stjórnað
og löggjöf alt öðruvisi, en vera
bæri, ef réttlát kjördæmaskipun
væri. Þetta er því hið þýðingar-
mesta mál fyrir alla þjóðina.
Sem dæmi upp á eitt mesta
ranglætið má nefna að Reykja-
vfk hefir að eins 4 fulltrúa, og
hefir þó fbúatölu, sem að réttu-
lagi ætti að veita henni minst
8 fulltrúa, og suipað þessu er
ranglœtið i sumum öðrum kjör-
dœmum. Þetta ranglæti hefir í
f för með sér óþolandi aðstöðu
fyrir þá, sem mestum órétti eru
beittir, bæði einstaklinga, flokka
og héruð.
Þegar vér nú athugum hvernig
hlutfallið er milli kvenmanna og
karlmanna um þingsetu er á-
standið enn ískyggilegra. Af 42
þingsœtum á að eins ein kona
sœti á þingi. Geta allir gert sér
í hugarlund, hve aðstaða hennar
er erfið og hve litlu húu fær á-
orkað um framgang á nauð-
synjamálum kvenna. Enda má
svo segja að ekkert tlllit sé tekið
til vilja kvenna á aðaltöggjafar-
samkomu rikisins.
Stafar þetta af því að konum
eru ekki tryggð nein þingsæti í
lögunum, en þær hafa, sem
kunnugt er, alt fram á síðustu
ár verið algjörlega útilokaðar
frá allri þátltöku í löggjafarstarfi
þjóðarinnar.
En þó þær að nafninu til
hafi nú kjörgengi og kosningar-
rétt, þá er ráðriki og frekja
karlmanna svo mikil, að þær
eru nær aldrei valdar, sem full-
trúaefni við kosningar, eða ef
slíkt hentar, þá oftast í vafasæti
sem sjaldan geta unnist.
Alt framferði gagnvart konum
er þessu líkt.
Á hverju ári er varið um 12
miljónum króna af opinberu fé
til útgjalda og þó konur eigi að
táka sinn þátt í þessum óhófs-
greiðslum. hafa þær engan i-
hlutunarrétt um hvernig þeim
er varið, þvf þær verða nauð-
ugar, viljugar að kjósa þá karl-
menn, sem harðsviraðar flokk-
stjórnir, sem oftast karlmenn
einir skipa, fá algjörlega að
ráða. Konurnar verða að vinna
og erfiða og jafnvel að taka
mjólkina og hrauðið frá munn-
um barna sinna til þess að
safna i þessa botnlausu hft. Já,
jafnvel hver pjatla, sem þær
bæta með flíkur sfnar og barn-
anna eru tollaðar okurtollum,
sem þær fá engu ráðið um hve
háir skulu vera eða hvernig
ráðstafað skuli.
Eftir þessu fer alt annað.
Allar nefndir, sem skipaðar eru
á þingi og utan þings eru nær
eingöngu skipaðar karlmönnum.
Allar nefndir sem stjórnin skip-
ar, undantekningarlaust ein-
göngu karlmenn, þó kunnugt sé
að kvenmenn gætu fult eins vel
innt flest þau störf af hendi.
Engin kona á sæti i banka-
ráðunum eða i baukastjórn-
unum. Konur eru alveg útilok-
aðar frá að ráða nokkru um
hvernig fé bankanna er varið
eða jafnvel íá nokkra vitneskju
um þá ráðsmensku. Og þó er
kunnugt að margt hefir þar farið
f handaskolum og mörgu verið
miður ráðstafað og þær ráðstaf-
anir Ient að miklu Ieyti á kon-
unum, og heimilum þeirra, með
greiðslu hárra vaxta af lánum,
hárri húsaleigu o. s. frv.
.01010ÍO
£©J
fol
ALLSKONAR
S]0-
BRUNA-
BIFREIÐA-
TRYGGINGAR
ERU ÁBYGGILEGASTAR H)Á:
TROLLE & ROTHE HF.
EIMSKIPAFÉLAGSHÚSINU.
0 0100010 010 010.1010
Konur ciga ekkert sæti i
hæðstarétti og ekkert sæti i
stjórninni. Helst ekkert embœtli
má veita konum eða forstjóra-
stöður hversu vel gefnar sem þœr
eru og saviskusamar. Og kunn-
ugt er að bráðgáfaðar og vel-
hæfar stúlkur hafa hætt námi
i mentaskólanum af því þær
töldu sig ekki geta fengið neitt
embætti.
Alstaðar eru karlmennirnir
fyrir og búa sem bezt í haginn
fyrir sig, en lfta fyrirlitningar-
augurn á kvenfólkið og starfs-
hæfileika þess. Eins og þeir
vildu segja: Ykkar er að vinna
litilmótlegustu vinnu og okkar
að fara með völdin. Ykkar að
hlýða möglunarlaust; okkar að
skipa fyrir.
Virðing karlmanna fyrir kon-
um, hvað opinber störf snerlir,
er engin og traust þeirra á þeim
ekkert.
Þeir vilja flestir halda þeim
niðri í þekkingarleysis- og kúg-
unarástandinu; þeir vilja hreiðra
um þær i sakleysisástandi fá-
fræðinnar, trúgirninnar og áhuga-
leysisins.
Þeir skoða þær fremur, sem
leikbrúöur, en sem fullorðnar
hugsandi manneskjur, i öllu þvf
sem alvarleg opinber mál snertir.
En þetta verður að breytast.
Þetta ástand er hvorki holt fyrir
konurnar eða þjóðina. Pœr, sem
eiga að þroska og ala upp fram-
tiðarkynslóðir islenzku þjóðar-
innar eiga ekki að vera eins og
börn eða fáráðlingar i þeim mál-
um, sem þjóðina varðar mestu.
Slikt er óþolandi og hœttulegt.
En úr þessu verður aðeins
bætt með þvf að kvenþjóðinni
sé trygður jafn réttur við karl-
menn á Alþingi íslendinga. Kon-
or verða að fá trygðan fullan
ihlutunarrétt við karlmenn um
löggjöf og stjórn og fulla þátt-
töku i æðstu stjórn landsins.
Til þess áð það megi verða,
ber Brautin fram þá tillögu sem
allar konur verða að sameina
sig um. Og hún er sú: Að ný
og réttlát kjördœmaskipun verði
lögleidd sem fgrst, skal öllu land-
inu skift i jöfn tvimenningskjör-
dœmi og skal annar þingmaður
hvers kjördœmis ávalt vera kona.
Enn er ekki jafnrétti karla
og kvenna nema nafnið eitt.
Það er ekki jafnrétti þegar annar
hefir alt löggjafarvaldið, hinn
ekkert; annar ræður yfir öllu
fjármagni, hinn engu; annar
hefir alt dómsvald, hinn ekkert;
annar hefir öll embætti, hinn
ekkert; annar hefir alt fram-
kvæmdarvald, hinn ekkert;
annar hefir öll stærstu og víð-
lesnustu stjórnmálablöðin á sinu
valdi, hinn ekkert.
Slfkt er ekki jafn Ieikur, þó
svo sé skfrt á pappfrnum. Og
vér kvenmenn eigum ekki að
þola þetta ranglæti framvegis.
Vér höfum fengið kosningarrétt,
vér höfum tengið kjörgengi, en
vér höfum ekki fengið aðstoð
löggjafarvaldsins til að tryggja
það, að þetta komi að nokkrum
raunverulegum notum. Og því
verður ný og réttlát kjördæma-
skipun að kippa i Iag.
Vér búumst við að sumum
muni í fyrstu þykja Brautin
ganga nokkuð langt i kröfum
sínum, þykja takmarkið sett of
hátt.
En þegar karlmenn sýna þann
yfirgang og ofriki, að heimta að
öll þingfulltrúaefni, sem von er
um, að kosningu geti náð, séu
karlmenn, er það ekki til ofmikils
mælst, að konur, sem eru fleiri
en karlmenn, vilji óska þess að
fá aðeins helming þingsæta
handa sér. Og Brautin vill ráða
bót á þessu ranglæti og ofbeldi
gagnvart fslenzku kvenþjóðinni,
þvf hún telur það óheillavænlegt
og skaðlegt að konur hafi engin