Brautin - 07.12.1928, Blaðsíða 2

2
BRAUTIN
m m
000(303
tSsaöa
m

m
Besta sælgætið er
Fæst alstaðar
000000
SSSisa
þrengir meira og meir að þeim,
sem þar búa, og hver, sem bet-
ur getur, reynir að flýja þaðan
og setjast að i höfuðborginni?
Fara úr beilnæmu og hressandi
sveitaloftinu, i rykugar og ó-
hollar og raggasamar höfuðstað-
aribúðir. Fara úr frjálsri og
sjálfsstæðri baendastöðu í góðuin
sveitum yflr i stopula og ófijálsa
eyrarvinnustöðu t Reykjavík?
Ástæðan er sú að það er
als ekki lifvænlegt i þessum
góðu sveitum austanfjalls, ligí-ja
til þess margar orsakir en ein
sú allra stærsta er samgöngu-
leysið.
Hér erum vér komnir að að-
almeini austansveitanna, það er
járnbrautarleysið. Járnbrautin er
lifgjafl allra franikvæmda og
framfara austansveitanna? Hvaða
ræktunarstórvirki, sem frain-
kvæmd verða fyrir austan.
Hvaða miljónafúlgu, sem við
eyðum í aukning búper.ings þar.
Hversu mikið sem vér hrúgum
þangað af verkafólki, þetta er
alt dauðadæmt ef vér ekki fá-
um tryggasta, öruggasta og ó-
dýrasta samgöngutækið austur,
sem bægt er að fá, til að gera
framleiðslu bændanna stöðugt
samkepnisfæra við samskonar
framleiðslu annara landa. Og
jafnframt gera bændunum fæit
að standa jafnt að vigi við
aðra keppmdur, um að flutn-
ingur varanna sé jafn og reglu-
bundinn. 1*6113 er ef til vill það
sem langmest ríður á. Flutnings-
kostnaðurinn að austan er al-
veg gífurlegur og engin leið til
að vara austanbænda geli stað-_
ist bann.
Ég bið menn bara að atbuga
þetta, að fyiir að flytja eina
sináiest frá Miðjarðarhaíinu til
Reykjavikur koslar nú um 14
krónur, en fyrir að flytja eina
smálest að austan, um 50 til
60 kilómetra, kostar um 30—40
krónur um sumar timann, og
um vetrartímann mörgum sinn-
um meira eða jafnvel als ekki
hægt. Flutningurinn austur tek-
þó ekki nema liðlega 2 tíma.
Frá Miðjarðaihaflnu til Reykja-
vlkur 15 til 17 dægur. Og þó
um 2var sinnum ódýrari.
Hvernig geta menn látið sér
detta í hug að bændur vorir
verði nokkurntíma samkepnis-
fæiir með svona rándýrum
fluttningstækjum og sein þar að
auki geta stöðvast alveg mán-
uðum saman, ef veðrátla versn-
ar nokkuð framar venju? Nei,
það er sama hvort hr. Björn
Kri.stjánsson eða aðrir vilja
reyna að sannfæra bændur um
að þetta járnbrautaital sé ekkert
nema fjarstæða. Fiutningsþörfin
sé lítil sem engin, og samgöngu-
bótin þuifi ekki. Slikt er alveg
gagnlaust hjal. Staðreyndir
verða ekki hraktar.
Erflðleikar bænda austanfjalls
aukast jafut og þélt og það
hlýtur að reka að þvf, að þeir
finna hvað að er. Og það er:
Samgöngueiflðleikarnir útiloka
þá frá að vera samkppuisfæra
við bændur annara landa, sem
á heimsmarkaðiun sækja með
vörur sínar.
Við getum deilt um járnbraut-
armálið fram og aftur. Við get-
um haft meiri eða minni tiú á
hvort brautin borgi sig eða ekki
beinlínis. Eo hitt þurfum við ekki
að deila um, að sveitirnar aust-
anfjalls geta enga verulega fram-
tíð átt fyiir höndum, nema þær
fái þá samgöngubót, sem er svo
örugg, að samgöngur trppist
alls ekki allan ársins hnng.
Ög þar er járnbrautin að allra
þeirra dóini, sem til þekkja,
lang öruggasta faraitækið, Euda
fengin fullnaðarreynsla lyár á-
gæti hennar, sem öruggs flutn-
ingartækis hjá þeim þjóðum,
sem líka samgönguei fiðleika
eiga við að stiíða og við.
En nú munu menn spyrja:
Hvað kemur þelta mál verka-
mönnum vorum við? Hvað
kemur þetta við atvinnuleysi
manna hér í Reykjavik? Getur
þetta jámbrautarmál nokkuð
bætt úr því böli?
Um lagningu brautarinnar, er
það vist, að meðan á henni
stendur mun enginn isl. verka-
maður þuría að hvarta um at-
vinnuleysi.
Brautarlagningin stendur fleiri
ár frá því verkið er haflð, og
langmest of miljónum þeim, sem
brautin kostar, rennur beint i
vasa isl. verkamanna. Þetla er
fgrsta blessun brauiarinnar, að
mest það fé, sem tii hennar fer,
gengur til að auka atvinnu
verkamanna vorra um fleiri ára
bil, í stað þess að renna til er-
lendra einokunarhringa«. En af
þessari eitirspurn ettir verka-
mönnum við brautarlagninguna
eykst eftirspurn eílir öðrum
verkamönnum um land alt, til
annarar vinnu.
En ekki aðeins' verkamenn-
irnir fá mikla alvinnu við braut-
ailagninguna. Heldur fá einnig
austunbœndur mjög mikla vinnu,
ef þeir þurfa á ad halda, og
getur þ,ið stórum lélt undir
með þeim þann llma, sem
verið er að byggja brautina.
En ekki er þelta nóg, þegar
brautin er búin, sækir enn i
sama horíið aflur, munu sumir
hugsa.
Eu hér er aðalkostur járn-
brautarmálsins, sem kemur
strax í Ijós.
Með jáinbrautinni eru sveit-
irnar orðnar samkepnisfærar
allan ársins hring.
Heilar sveilir verða teknar
til rœktunar með stórvirkuslu
rœktunaraðferðum, sem nú þekkj-
ast.
Þessi stórrækhin heimtar
mikinn vinnukraft. Straumurinn
snýst við. Sá straumur, sem
áður lá til bæjarins, sækir aftur
upp í sveitirnar fögru og frjó-
sömu, þær fara aflur að heilla
fólkið til sín, með fegurð sinni,
hreinleik og yndisleik.
Framfaraöld islenska land-
búnaðaiins hefst með nýjum
krafti og nýrri trú.
Afturhaldsseggirnir, allir þessir
möigu Birnir Kristjánssynir.
Allir þessir, sem hafa mesta
trúna á kyrstöðunni og aftur-
haldinu, einangrun sveilanna,
og algerðri innilokun langan
tíma á hverju áii, þeir fela sig,
þeir gleymast, því þá brast
það, sem mest reið á, trúna á
framtið sveitanna og kraflinn
til að íórna sér og sínum einka-
hagsmunum fyrir vijreisn þeirra.
I*að er járnbrautarmálið, sem
á að hjálpa sveitunum til að
sækjaatvinnulausafólkiðúrkaup-
stöðunum og skapa þvi 1 sveit-
unum holt og gott lífsviðurværi.
Ressvegna er járnbrautar-
málið aðalmál allra þeirra, sem
geta unt verkamönnum okkar
góðrar og stöðugrar atvinnu.
Og framar öðru á það að
vera aðalmál allra verkamanna
og verkakvenna á íslandi engu
síður en auslanbænda.
Fréttir.
nálverkasýuiiig Ólafs
Túbals «ií g. E. Tigfiiis.
Pessir góðkunnu málarar halda
nú sýningu saman og er þar
fjöldi góðra málverka saman-
kominn. Virðist hr. Túbal létt-
ari og bjartari yfiilitum, en hr.
Vignir þyngri, alvarlegri og
stiiðari, ef, dæma má eftir svip
myndanna. Reykvikingar ættu
að fjölmenna á sýningu þessa,
og gera sitt til að örfa lista-
mennina til nýrra afreksverka.
Það er svo ömuilegl að vera
listamaður í landi, sem ekkert
beflr slikum mönnum að bjóða
nema suit og seyru. Og það
rninsla, sem við getum gert, er
að sækja vel sýningar þeirra og
reyna að hvetja þá með þvi til
þroska og frarna í list sinni.
Væri ekki hægt að veita
nokkurt íé lil þess að barna-
skólabörn fengju að sjá svona
listasýningar ókeypi-.?. í það
minsla börnin i efri bekkjuuum.
Einnig námsfólk við mentastofn-
anir vorar. Fógur málverk af Is-
landi geta aukið smekk unga
fólksins fyrir náltúrufegurð og
það er svo margt ljótt, sem
börn og unglingar fá að sjá hér,
að sist má gleyma að sfna þvf
það, sem fagurt er og heilnæmt,
Kljónaband. Gefln voru
saman bér í Reykjavik 1. des.
ungfrú Gunnhildur Árnadóttir,
ættuð frá Grenivik i Eyjafirði
Og útgerðarmaður br. Ólafur
Guðmundsson Reykjavik.
Bæjarsíminn. Mjög er það
fólki bagalegt hvað bæjarsima-
stöðin er orðin lítil. Biða um
300 manns eftir að fá sima og
geta ekki fengið. Simastjóri
verður að sýna dugnað sinn t
þvi að sjá um ad þeir geti
fengið símaafnot sem þess þurfa.
Enda ætti það að vera síman-
um gróði að sem flestir geli
nolið hans.
Bögglatió*<s<ofain er lokuö
daglega fiá 3—5. I*etta mun
vera gamalt fyrirkomulag, frá
þeim tíma að hér var litið um
bögglasendingar og því ekki þörf
langs afgreiðslutíma. Nú er
bærinn orðinn svo stór, að full
þörf er á að bögglapóststofan
té opin allan daginn, og væri
æskilegt að póststjórnin sæi sér
fært að verða við þeim tilmæl-
um.
Aföurlagnorð úr hinhi
merku skýrslu járnbrautarfrœð-
ings Sv. Möllers:
»Samkvæmt öllu því, er að
framan hefur verið skýrt frá, ,
má óhælt fullyrða, að járnbraut
frá Reykjavík austur að Ölfusá
á sér fullan rétt, bæði fi á við-
horfi samgönguþaríar og al-