Fasistinn - 31.08.1933, Blaðsíða 3

breytt. Má segja að þar sé helst
einhver staður fyrir fullyrðingum
Á. J. En þess b:r að gæta að
þetta eru þær réttarathafnir, sem
oftast er breytt hjá öllum dómui-
um vegna þess að úrskurðina verð-
ur að kveða upp strax eða mjög
skjótlega og því litill umhugsun-
arfrestur, og auk þess koma venju-
lega ný gögn og nýjar málsástæð-
ur fram í æðra rótti.
Eg hygg að með þessu sé hrak-
ið fullyrðingum Á. J., þelm er eg
áðan nefndi og einnig þeim orð-
um háns í sömu grein, að „næst-
um hvert einasta" mál héðan fái
þau endalok, sem hann nefndi.
A. J. setur innan gæsalappa
klausu sem á (eftir því) að vera
orðrétt úr dómi mínum í máli
(Einars í Norðurgarði og P. Guð-
jónssonar). Hún er á þessa leið:
aÞað er ekki sjáanlegt að E. hafi
orðið fyrir neinum skaða, en þó
þykir rétt að P. greiði honum 25
1 skaðabætur". Og hann bætir við:
„hafa margir heyrt meiri heimsku
en þetta ?“ Eg verð því miður að
lýaa yfir að hér er réttu máli
hallað nokkuð mikið. Fyrst og
fremst er tilnefnd klau?a alls ekki
i dóminum eða nokkud svipað
henni. Eg segi aðeins f dómnum
að sönnunarskyldan um tap þeg-
ar menn í óleyfi nytfæri sér eign-
ir annara, beri að leggja á þann,
sem sllkt gerir, en ekki á hinn
■em fyrir skaðanum hefir orðið,
fess vegna sagði eg f dóminum,
að greiða skyldi E. 25 kr. bætur
þar sem fullyrðingu hans um 25
kr. skaðann væri ekki hnekt. —
Annars er rótt að taka fram að
enda þótt dómi þessum væri breytt
þá var málsk ostnaðuJ i hæzta-
rétti látinn falla niður, (sem al-
drei er gert nema þegar um vafa-
mál er að ræöa) og svo er sagt i
niðurstöðu hæztaróttar. „ Ákvæði
aukaróttardómsins pm málskostn-
að, um ómerkingu átaldra um-
mæla og sekt fyrir ósæmilegan
rithátt staðfestíst" — svo tæplega
er unnt með nokkrum rökum að
halda fram, að hór hafi verið um
Bérstaka heimsku eða Yitleysu
mína að ræða.
t*að er rétt að eg var einu
Binni lektaður fyrir ranga mála-
meðferð og drátt á máli. Þetta
var i sakamáli. Astæðan var engin
önnur en sú, að eg sá fyrir það
fiem seinna kom á daginn, að
knrði var sýkn, en að vel gæti
komíð fyrir að kærandi færi ejálf-
nr í tugthúsið. Eg reyndi því að
eyða málinu og sætta aðila (Helga
Benediktsson og Guðmund frá
Háamúla og hafði þess vegna
báða aðila saman við prófln, sem
var hin ranga malsmeðferð). Eg
þarf ekki að skammast. mín fyrir
þetta. „Drátturinn" sem eg er
sektaður fyrir var nú reyndar ekki
eingöngu mín megin. Éins og döm-
ur hæztarj. ber með sér var málið
sent til sýslum. Rangarvallasýslu
frá mór 12. apríl 1929, en kom
aftur til mfn þaðan seint í janúar
árið eftir. Sá sýslumaður var líka
't A S 1 S
að reyna að koma vitinu fyrír
kæranda.
það hefir undanfarið verið óspart
reynt að koma þvi inn hjá al-
menningi, að eg væri bæði mis-
vitur og hlutdrægur dómari. Eg
hygg að þetta slúður hafi haft
óbein áhrif á frurahlaup A. J. Það
sem nú hefir verið sagt eru aðeins
staðreyndir, sem dregnar hafa
verið fram, og sem hver getur
lagt dóm á eftir vild. 3taðreynd-
irnar sjást í dómasafni hæztarétt-
ar, sem allir eiga aðgang að. Og
ef það er rétt, sem A. J. heldur
fram að „fæstir hér“ þori að
treysta dómum mímun, en flestir
sem hafi nokkur auraráð r«yni
að koma málum sínum til hæzta-
réttar, þá ætti það að vera nokk-
ur huggun almenningi og spara
honum nokkurn kostnað að vita
að segir og skrifa ]>rem démum
mínum í málura manua bér hefir
verið breytt. Pegar litið er tilþess
að eg hafi dæmt mörg hundruð
dóma hér síðan eg tók við em-
bættinu getur þetta varla kallast
há tala.
Eins og A. J. ber fram í dags-
birtuna (og eg sízt misvirði) hiun
órökstudda kjafthátt um mig, sem
dóm&ra, eins ber hann sama á
borð þegar hann dæmir um störf
mfn sem umboðsmanna. En ein-
mitt þess vegna íanst mér eftir
nánari yflrvegun rétt að svara á-
deilu hans. Pvi að eg veit sjálf-
sagt ekki nema brót af öllum
þeim álygum og mannskemdum,
sem kónar elns og Forst. Viglunds-
Bon, ísleifur Högnason o. fl, sem
langar til að koma mér héðan,
npúa i hlustir almennings. Eg heyri
ekki nema bergmáiið endrum og
eins.
A. J. segir að eg hafl altaf ver-
ið bændum „mjög erfiðnr" sem
umboðsmaður. Telur hann þá fyrst
landaskiftin og segist ekkert hafa
við þau að athuga, „hefðu þau
vsrið framkvæmd á heiðarlegan
hátt“. í*etta eru þung orð ef mak-
leg væri. En er nú ekki rétt að
rifja einu sinni í þessu sambandi
upp afskifti mín af þessu máli ?
Þau voru þessi að eiga frumkvæð-
ið að hugmyndinni, frumkvæðið
að því að stinga á því við hina
æðstu umboðsstjórn, frumkvæðið
að því að tala um það við Sigurð
Sigurðsson búnaðarmálastjóra. fað
var búnaðarfélagi íslands sem var
falið að semja við bændurna, og
það var Pálmi Einarsson búír. sem
árið 1927 gerði sjálfa samniugana
við þá, orðaði þá að öllu leyti —
án þess að eg kæmi þar nærri —
og kom með þá til mín undirrit-
aða af bændunum. Einu afskifti
mín af framkvæmdum þessa máls
voru þau að þegar ég sá að Pálmi
var með samningum sínum að
koma því til leiðar að ekkert land
— eða sama sem — varð eftir
handa þurrabúðamönnum, þá fann
T I # N
eg þá úrlausn að semja við all-
marga bændur, að taka aðeins tvo
hektara í sinn hlut með vissum
forréttindum. Með þessu bjargaði
eg málinu og eg veit ekki til að
þeir bændur hafl nokkurntíma
nokkur þeirra talið mig hafa snið-
fariö sig eða flekað. Eg man ekki
hvoit eg nagði orð þau, sem A. J.
hefir eftir að það væri alveg sama
jivort bændur samþyktu skiftin
eða ekki því að landinu yrðisamt
skift. En það man eg að þáver-
andi Atvinnumálaráðherra taldi
engin tormerki vegna landskifta-
og jarðræktarlaganna að ná skift-
unum, enda þótt einhver eða ein-
hverjir vildu það ekki. En hitt er
víst að allur fjöldinn vildi það og
var á sama máli og eg, að það
væri þeim sjálfum ávinningur að
hafa „sitt eigiðtland*, en ekki allt i
samkrulli við aðra. Með þessu er
sýnt að um „óheiðarleg" landskifti
var ekki að ræða og sízt af mér,
sem ekki kom nálægt þeim sjálf-
um og aðeins hélt mér fast við
gerða samninga milli bænda og
Pálma búfr. Samningarnir voru
frjálsir, en kom aðeins fram mis-
munandi skilningur (eins og oft
gengur og gerist) á þvi hvað þeir
að nokkru leyti feldu í sér.
Um kindastríðið fræga skal eg
vera stuttorður. A. J. segir að eg
hefi helst viljað að bændur færi
með allar kindur sínar af Heima-
landinu, en þeir hafi ekki viljað,
því að þeir hafi mátt hafa þar 12
kindur hver skv. byggingarbréf-
unum. Hvortveggja er rótt, En sá
hængur er aðeius á því, að siðar
voru gerðir samningarnir og eftir
þeim skuldbundu bændur sig til
þess að hafa kindurnar á sínu
eigin landi shagbeltar*landi. Marg-
ir auk þess, til þess að hafa eng-
ar kindur. En þar sem þeirri
deilu er nú lokið með þvf að
bændur hafi þær aðeins á „Fjöil-
unum", þá mega báðir aðilar una
vel við að svo stöddu — ef roll-
urnar bara haldast þar.
Fá kemur þáttur, sem Á. J.
fanst svo „ljótur og ómannúðleg-
ur* að hann yrði að ritá grein
sína þess vegna. Felst eg á það
með honum „að ljótt væri ef satt
væri“. En svo er alls ekki. Fjarri
því. Hann segir að engir hagar
eigi að íylgja þeim jörðum, sem
hér eftir verði bygðar og svo
hækki jarðarafgjaldið. Veiði þá
eignir manna, sem þar hafa búið
verðlausar. Ætlun min var að
shinar meiri jarðir* hóldu sér, en
hinar minni (tveggja hektara jarð-
irnar niðri 1 kaupstaðnum) iegðist
alveg niður og hlunnindin færi til
melri jarðanna. Vitanlega geta
menn ekki búist við að jarðar-
leigan haldist óbreytt, þar sem alt-
af er verið að hækka löðargjöld
annarstaóar á Eyjunni. Eu sú
hækkun er ekki runnin frá mér.
Þessa ætlun mína höfðu fyrv.
ráðherrar samþykt. En núverandi
ráherra vildi helst leggja allar
jarðirnar niður um leið og þær
iosnuðu og skifta þeim í heild
... - ■■ ' 1 -:
sinni milli þurrabúðarmanna {
skákir eins og öðru landi. Frá
þessu fékk eg ráðherrann til þesa
sumpart að falla, og kemur niður-
staðan i ijós í bréfaskriftum út
af væntanlegri byggingu á Brekku-
húsum. Þar segir í bréfl Ráðherra.
dags. 12. jan. þ. á. „ef jörð þessi
losnar úr ábúð þá vili ráðuneytið,
að túnið með hagagöngu fyrir 16
kindur { Bjarnarey og fugiatekju
móts við p.ðrar jarðir í Heimaey
og Súlnaskeri eó leigt fyrir 150
kr. með þeim skilyrðum að húsið
á jörðinni sé keypt af væntaleg-
um ábúanda fyrir matsverð út-
tektarmanná. Hitt land jarðar-
innar sé leigt í skákum til rækt-
unar með venjulegum skiimálum,
þó eigi meira en 2 hekt. sama
manni*. — Eftir þessu getur bónd-
inn sem kemur fengið 2 ha. land
i viðbót til þess að rækta og hafa
fyrir haga. Eg stakk uppá leigunni
100—150 kr. og að nýji ábúand-
inn fengi 2—3 hektara af rækt-
anl.landi og sæti auk þess fyrir
öðrum þegar hann hefði lokið
ræktun á þessum 2—3 hekt. —
Voiu þessar uppástungur bygðar
á vissunni um það að Ráðherra
vildi ekki samþykkja að jörðin
héldist óbreýtt.
Eg veit að bæði A. J. og aðrir
sjá, að eg hefi ekki farið neinar
ómannúðlegar leiðir í þessu, held-
ur viljað taka fylsta tiliit tii hags-
muna fráíarandi, eða erfingja þeirra
og tekiBt það að mestu leytí.
Um viðskifti mfn og ábúenda
Forlaug&rgerðis, er það eitt að
segja, að eg iét tvisvar mæla land-
ið (Helgi Benónýsson og Axel
Bjarnasen). Komust þeir ekki að
sömu niðurstöðu. Það erþvínokk-
uð mikið ofmælt að eg hafl marg-
svikist um að gera þetta. En það
hefir verið örðugt að útvega jörð-
inni þáð land er hún kynni að
eiga heimtingu á að fá vegna
rangrar mælingar eða kortlagning-
ar bún.fél. 1 upphafl, svo ábúend-
um líkaði. Pví ekki er unt að
taka frá þeim sem hafa þar rétt
lönd samningsbundin. En nú er
ætlunin að mæla Ofanleytisland
því að þar telja hlutaðeigendur, að
iiklegt muni vera að girt hafi
verið meira land en jörðin eigi
tiikali til.
A. J. (og margir aðrir) lita bvd
á, að eg hugsl of mikið um hag
ríkissjóðsins, en of lítið um hag
bænda og annara, sem verða að
leigja hfcr lönd og lóðir. Eg held,
nei eg veit, að hvortveggja er al-
gerlega rangt. Eg reyni að fara
hinn gullna meðalveg þó að vand-
rataður bó, og reynzlan er bú að
ríkissjóður ber hallann, en ekki al-
menningur. Eg hefi aldrei stungið
upp á nokkurri lóðarhœkkun í Fesf-
mannaegjum. Heldur reynt að berj-
ast á móti að slíkt væri gert. En
það hefi eg t&lið skyldu mina, og
það hefi eg gert að láta menn
borga (lága) leigu eftir lóðir, »em
þeir notuðu, bæði undir þerrireita,