Þjóðernissinninn - 07.06.1934, Blaðsíða 2

2
Þ JOÐERNISSINNINN
Hvar er sumaratvinnu að hafa?
Vilja menn láta gera tilraunir með porsk-
útgerð á Grænlandi um sumartímann?
Hvort er réttara að nota stöðvar í landi eða
stór flutningaskip til að leggja fiskinn upp 1?
Mér hefir lengi verið það áhyggju-
efni, hvort eigi væri neinsstaðar hægt
að fá sumaratvinnu fyrir smábátaút-
veginn, og á ég þá þar við vélbáta frá
15 til 25 smál. og jafnvel minni báta,
eða svokallaða trillubáta.
Það hefir sýnt sig nú um morg und-
anfarin ár, að hér við land eru hvergi
svo auðug þorskmið að sumrinu til, að
útgerðin geti borið sig fjárhagslega.
Ég hefi sjálfur fyrir þrem árum reynt
þorskútgerð fyrir vestan og norðan land
með ágætum bátum og mestu dugnað-
armönnum, en það bar sig ekki. Þó var
fiskvei’ð betra þá en nú, en aflinn var
of lítill. I fyrra fóru nokkrir bátar af
Akranesi til Austfjarða til þorskveiða,
en árang’urinn varð sá, að útgerðin og
skipshöfnin hafði ekki annað en tap og
leiðindi af förinni.
Ég hafði fyrir mörgum árum hreyft
því á aðalfundi Fiskifélags Islands, að
Fiskifélagið skyldi beita sér fyrir því,
*• að láta' rannsaka útgerðarskilyrði við
Grænland um sumartímann, og gerði ég
það að tillögu minni, að ríkið léti 50
þúsund krónur af mörkum í tilraunina.
Þetta fékk lítinn byr þá og féll svo nið-
ur, þangað til í vetur á aðalfundi Fiski-
félagsins, að ég kom á ný með tillögu
um að rannsakaðir yrðu útgerðarmögu-
leikar fyrir smábátaflotann íslenzka við
Grænland um sumartímann og að fund-
urinn kysi þriggja manna nefnd til að
rannsaka þetta mál, og skyldi hún skila
áliti uin það fyrir næsta aðalfund fé-
lagsins, sem haldinn yrði í febrúar
næsta ár (1935). Var þetta samþykkt
og voru kosnir í nefndina Árni Friðriks-
son, fiskifræðingur, Geir Sigurðsson,
skipstjóri, og Öskar Halldórsson, út-
gerðarmaður. Síðan nefndin var kosin
höfum við haldið fundi um þetta mál
og fengið hver í sínu lagi töluvert af
upplýsingum. Auk þess var Árna Frið-
rikssyni falið að skrifa stjórnarráðinu
hér og biðja það um að skrifa dönsku
stjórninni og fá hjá henni Ieyfi fyriv
2—3 höfnum á Grænlandi, þar sem ís-
lenzkir fiskimenn og íslenzk útgerð
fengi að athafna sig um sumartímann.
Árni Friðriksson hefir fengið mikinn
áhuga fyrir þessu máli og skrifaði ný-
lega ríkisstjórninni hér og spurðist fyr-
ir, hvort hún mundi ekki vilja leggja
eitthvað fé af mörkum nú þegar, svo
að hægt væri að gera tilraun strax í
vor með t. d. einn togara, og væri þá
hægt að fylgja fiskinum eftir á þær
slóðir, sem Árni heldur að hann muni
fara, er hann gengur frá landinu og
yfir til Grænlands. Svar við þessu er
enn ókomið frá ríkisstjórninni. Árni
Friðriksson hefir ennfremur skrifað Fé-
lagi íslenzkra togaraeigenda hér og
spurt hvort það vildi leggja til skip og
hálfan útgerðarkostnað á móts við rík-
isstjórnina í þessa tilraun. Félag togara-
eigenda hefir nú sem stendur þetta mál
með höndum.
Það er augljóst hverjum manni, að
ef hægt væri að framlengja vertíðina
hér með því að fylgja fiskinum eftir,
þó ekki væri nema 10—14 daga, mundi
það auka velmegun útgerðarinnar stór-
kostlega og veita ógrynni fjár inn í
landið.
Með því lága verði, sem nú er orðið
á síldinni, er engin leið til að láta rek-
netaveiði bera sig. En hinir góðu og
kraftmiklu bátar, sem Vestmannaeyj-
ingar, Akurnesingar og Keflvíkingar
eiga, eru tilvaldir til að fara til Græn-
lands um sumartímann, og ætti það
ekki að vera meiri vandi fyrir okkur
Islendinga að sækja þessi mið á sumr-
in, en aðrar þjóðir, sem sækja afla sinn
og sumaratvinnu þangað.
Þetta mál er að mínum dómi eitt-
hvert mesta hagsmunamál, sem nú er
á döfinni, fyrir íslenzka útgerð, og verð-
ur að rannsaka það gaumgæfilega og
fá menn til að gera tilraunir með það,
sem ríkisstjórnin verður að sjálfsögðu
að kosta að einhverju leyti.
Ég hefi talað um þetta við fjölda
erlendra og innlendra sjómanna, sem
við Grænland hafa fiskað, og er það
álit þeirra, að enginn vafi leiki á því,
að íslendingar eigi þar óplægðan akur
Það getur verið mikið vafamál, hvort
eigi að hafa fastar landstöðvar á Græn-
landi fyrir þenna útveg, eða hvort rétt-
ara væri að hafa svokölluð móðurskip,
sem tækju við fiskinum af bátunum
og fylgdu þeim eftir á hin mismunandi
mið. Við nefndarmennirnir munum afla
okkur upplýsinga í þessu efni og athuga
kostnaðarhliðina, hvort muni ódýrara að
hafa móðurskip eða landstöðvar. Þegar
svo svar Dana kemur, hvaða höfnum
eða stöðum þeir vilja úthluta okkur, þá
fyrst er hægt að taka ákvörðun í þessu
máli, því þannig gæti svarið orðið, að
staðir þeir, sem við fengjum úthlutað,
væri ill-nothæfir.
Menn vilja kannske svara þessu máli
því, að við höfum nægan fisk hér við
land og þurfum ekki að sækja fisk til
annarra landa á meðan jafnerfitt og
þröngt er um fisksölu og nú er. En þeim
vil ég svara því, að þannig má enginn
maður hugsa — að ætla sér að leggja
árar í bát og láta svo aðrar þjóðir fylla
upp þá markaði, sem við höfum. Að
sjálfsögðu ber okkur að halda sem fast-
ast þeim marköðum, sem við höfum,
og leggja allt kapp á að afla okkur
nýrra. Enda er venjulega gott verð á
saltfiski og skortur á pressfiski að
haustinu til.
Sjómenn og útgerðarmenn verða sjálf-
ir að fylgja þessu máli fast eftir, ef
þeim leikur nokkur hugur á því.
Óslcar Halldórsson..
lysrs yegna týs 1
Mér var það ánægjuefni er ég heyrði
að Öskar Halldórsson yrði í kjöri í Vest-
mannaeyjum af hálfu þjóðernissinna, og
vil ég gera grein fyrir því með nokkrum
orðum.
Ég hefi þekkt Öskar lengi og veit að
hann er fæddur og uppalinn á Akra-
nesi og af góðu fólki kominn. Faðir hans
var einhver mesti dugnaðar- og atorku-
maður á Akranesi og var lengi formað-
ur á opnum skipum, eins og þar gerð-
ist í þá daga. Á Akranesi ólst Öskar upp
þar til hann var 11 ára, og vandist
vinnu þar, eins og allir unglingar á þeim
árum. Síðan fluttust foreldrar hans til
Reykjavíkur og hefir Öskar að mestu
átt þar heima síðan. Faðir hans drukkn-
aði fyrir mörgum árum, en móðir hans
er enn á lífi og býr hjá Öskari.
Það sýndi sig snemma, að Óskar Hall-
dórsson var mjög þrekmikill, viljasterk-
ur og óvenju-duglegur til allrar vinnu.
Um fermingu fór hann á Hvanneyrar-
skólann; sigldi síðan til Danmerkur 16
ára gamall og lærði garðrækt þar. Kom
hann heim aftur 19 ára gamall og’ hafði
garðrækt í 2 ár á Reykjum í Mosfells-
sveit. Rak hann það fyrirtæki með mikl-
um dugnaði og fyrirhyggju og flutti
hann með sér heim ýmsar nýjungar í
þeirri grein, eins og t. d. ræktun tómata.
Það mun hafa verið árið 1916 að
Öskar Halldórsson breytti um atvinnu-
grein og byrjaði þá á lifrarbræðslu í
Herdísarvík og Selvogi. Eftir 2 ár voru
lifrarbræðslur hans orðnar 12, víðsveg-
ar á landinu. Gengu þær vel og hon-
um græddist fé. Um það leyti byrjaði
hann á útgerð og síldarsöltun, og má
segja, að um 15 ára skeið hafi hann
verið einhver stærsti síldaratvinnurek-
andi á landinu.
Jafnhliða síldarsöltuninni rak öskar
útgerð með mótorbátum og línuveiður-
um í mörg ár og var ég starfsmaður hjá
honum við þá útgerð í nokkur ár. Það