Alþýðublaðið - 03.09.1923, Blaðsíða 2

AIMðutrasiðpertiii
framleiðir að allra dómi
feesta toauðin í bænum.
#
Notar að eins bezta mjöl og hveiti frá þektum eiiendum
mylnum og aðrar vörur frá helztu firmum í Ameríku,
Englandi, Danmörku og Hollandi. Alt efni til brauð- og köku-
gerðar, smátt og stórt, eru beztu vörutegundirnar, sem á
heimsmarkaðinum fást.
*
Til mimis.
I haust eru kosningar.
Hverjum alþýðumanni ber,
er hann gengur að kjörstaðn-
um, að hafa gert upp með
sjálfum sér, hvað hann að-
heíst, er hann morkir kross við
íulltrúa sína, ea lætur óhreyfð
nöfn andstæðinganna, hvort sem
þeir teljast til Morgunblaðs-auð-
valds-, Vísis-auðvaids-, kvenna-
eða »Tíma<-lista. Kosningia- er
alvörumál; eitt atkvæði getur
ráðið úrslitum.
Hví hafa alþýðumenn myndað
með sér flokk? Er jafnaðarstefn-
an nauðsynleg? Fyrir hverju er
barist ?
I.
Gamait máltæki segir, að hver
sé sinnar gæfu smiður. Vitaolega
er þetta ekki rétt; einstakling-
urinn er gersamiega háður um-
hverfinu, lífskjörunum. Þau móta
hann og veíta honum. Litum í
kring um okkur. Sannindin eru
alls staðar, Það er ekki togara,-
skipstjóranum að þakka né fram-
sýni hans og dugnaði, að hon-
um græðist fé; allur dugnaður
haos og- kunnátta myndi ekki
safna í kornhlöður, et hann væri
i heiminn kominn sufiur við
karaibska hafið. Þar gæti hann
ekki unnið sig upp. Náttúran,
iítsskilyrðin móta manninn; —
heppnin eykur honum esgnir.
Fáir eru þeir hinir útvöldu, er
geta komist upp og flotið ofan
á. Einn maður er vallnn úr og
fengin stjórn yfir togara og þar
með hærra kaup en 20—30
skipsmönnum öðrum. »Hann het-
ir ábyrgðipa,< segir auðvaidið.
Ábyrgðin byggist á því, að
hann geri skyidu sína. Sé hanh
gálaus um skyldustörf sín, sem
ekki eru fram úr hófi erfið, fell-
ur hann niður í töiu þeirra
manna, sem lægra kaup hafa.
Honum er ekki fremur þakkandi
að gera skyldu sína en hinum,
einkum er hann hefir léttara
veik að vlnna. Þó er þeim vor-
kunn, er þeir taka hærra kaup,
skipstjórarnir, þótt það sé reynd-
ar meðgjöf með tigninrii.
Útgerðasrmaðurinn er eigandi
Hann situr f húsi sínu og ber
mest alira úr býtum. Hann hafði
á þeim tfmum, er hægt var að
græða, fyrir tiistilli vina sinna
iagt nokkuð fé í útgerð, mest
þó víxia og önnur lán. Það var
á þeim tímum, er auðvaldið
hafði ekki »spilað rassinn úr
buxunum<. Hann">t-jpar< nú —
þ. e. a. s. fyrirtækið —; sjálfur
græðir hann. Hann reiknar sér
hátt kaup, sem hann sumpart
bruðlar út og sumpart ieggur á
vöxtu. Það fé er hans eign, ekki
fyrirtækisins. Hann er fjáður
maður, því þótt fyrirtækið tapi,
græðir hann, meðan nokkur
eyrir fæst. —
Evers vegna tapar fyrirtceJcið?
Vegna þess, að eigandinn kunni
sér ekki hóf. Höidum áfram með
dæmið með togarana. Eigend-
urnir keyptu á bandvitlausum
tímum. Þeir höfðu selt togara
sína.1) Alt pað, sem græðst hafði
á góðu árunum, var notað íil að
kaupa ný skip fyrir. Þau féllu
í verði, en kaupverðið lækkaði
ekki eftir að þeir voru keyptir.
Útgerðarmenn lögðu svo í vit-
lausar »spekulatior.ir<, fjárhættu-
spil með framleiðsluna. Markað-
urinn reyndist ónógur. Útgerðar-
menn töpuðu. Nokkrir þeirra
hafa orðið gjaldþrota. Almenn-
ingur dæmdi þá. Þeir höfðu
»spekulerað< vitiaust. Elinir, sem
eftir hanga, hafa »spakulerað<
rétt. Þeir eru áiitnir vitrir menn
í fjáriráium, — meðan þeir
hanga. Þó hafa þeir aiiir brent
sig á sama soðinu, en fjárhags-
aðstaðan var að eins betri fyrir
hjá þeim, sem hanga. Þeirra
gerð var þó alt að einu hin
sama. Komi nú skyndilega ríf-
1) Eess var ekki getið pá af
auðvaldinu, »8 atvinnan færi Ut
úr landinu.
andi markaður, geta þeir e. t.
v. sumir aukið hag sinn. Þá er
það markaðurinn, eftirspurn er-
lendra manna, sem bjargar þeim,
— því vitanlegt er, að markað-
urinn er undirstaða framleiðslu-
lcerfis þess, sem við níx hium við.
(Frh.).
B. J, S. 0.
Ifosningarréttur á að vera
almemmr, jafn og heinn og
fyrir alla, jafnt konnr sem
karla, sem eru 21 árs að aldri.
Avexíir
meniingariDnar
Eftirfarandi frásaga er frá
New-Zeaianda, og er talin ali-
gott sýnisborn af því, hverjir
ávextir menningarinnar eru oft
á ósiðaðar þjóðir.
Áður en New-Zealands-stjórnin
tók við umhoði Samoa eyjarinn-
ar, var sambúð eyjarskeggja
hagað eftir fyrirkomulagi »kom-
múnista<. Landeiguir og aðrar
auðsuppsprettur, sem íbúarnir
höfðu iifsviðurværi sitt áf, voru
sameiginleg eign þeirra, og hver
hlaut það, sem hann þurfti með
til lífs síns viðurhalds. Séreign í
því efni þótti óviðurkvæmileg í
hugum eyjarskeggja, óg þeim
datt aldrei í hug að viðurkenna
hana réttmæta.
En eftir að alþjóðafélagið fékk
New-Zealandi umboð yfir eyj-
unni, var séreignartyrirkomulagí
dembt á ibúana, og var lög-