Sameiningin - 01.03.1899, Side 17

9
á íslandi, aö mér skilst, en hiö andlega og innra líf hinna
kæru systkina, sem þar ala aldr sinn. Getr vel veriö, aö
kuldi landsins og kjör fólksins eigi þátt í hinum andlegu ísa-
lögum, snjóflóöum og skriöjöklum, sem þar standa andlegum
gróöri fyrir þrifum á mörgum stööum. Og dœmalaust má það
þroskaleysi heita, að heil þjóö skuli hvaö helzt hafa þaö fyrir
stafni andlega enn í dag, aö afsaka ávirðingar sínar og bót-
mæla brestum sínum.
Enginn hœgöarleikr er það, er þannig er ástatt, að gjöra
þjóðlífið að umtalsefni. Hver einasti Islendingr þykist til þess
hafa öll skilyrði, að dœma um slík mál,-—að gjörast óhlut-
drœgr dómari í sínu eigin máli. Við það boetist, auk þess,
sem þegar var sagt um tilfinningar-afstöðuna gagnvart öllu ís-
lenzku, að sjóndeildarhringr afskekktrar þjóðar er eðlilega
mjög takmarkaðr og fátt erlent og uppbyggilegt þar til sam-
anburðar. Danir, sem telja má smáa og í rnörgu þroskalitla
þjóð, eru helzt fyrirmynd þjóðar vorrar.
Enn er þess að gæta, að þeir menn, sem kynnzt hafa fram-
förum hinna brezku og amerísku þjóða og taka þær svo til
samanburðar við ástand íslands, geta virzt ósanngjarnir í kröf-
um sínum og dómum. þeir hinir sörnu verða einnig áreiðan-
lega fyrir miklum vonbrigðum sjálfir, þegar til Islands er kom-
iö, ekki sízt, hafi menn áör lagt trúnað á framfara-raup sumra
blaða þar heima.
Allt slíkt hljóta menn að taka til greina, ef hlutdrœgnis-
laust skal dœmt um íramkomu íslendinga heima og sömuleið-
is erlendis.
Heima á íslandi er stöðugt verið að dœma um Vestr-ís-
lendinga, allt þeirra ástand og starf.—Hver maðr, sem að
vestan vitjar ættjarðarinnar, verðr eðlilega að kveða upp sinn
dóm um ástandið hér vestra. Blaðamenn, rithöfundar og
skáld skoða sig sem hinn kjörna kviödóm í því máli. En auk
þeirra eru lang-flestir af landsins sonum,sem eitthvað hafa um
oss hér að segja. Vitanlega eru þó þekkingar-skilyrði flestra
brœðranna heima, í því máli, færri en vor.—þekking vor á
högum Islands er, ef til vili, ekki talin nákvæm þar heima, eftir
því að doema, sem vikiö hefir veriö aö séra Jóni Helgasyni.