Sameiningin - 01.06.1905, Qupperneq 4

52
Óvísindaleg „vísindi“.
Eftir séra Kristinn K. Ólafsson.
Oft hefir verið kvartaS yfir því, hve lítið sé til á íslenzko
af vísindalegum bókmenntum, og það með réttu, því það er
ekki um auðugan garð að gresja hjá oss í þessu tilliti. Reynd-
ar er það ekki nein furða, þótt ekki sé til hjá oss sjálfstœðar
bókmenntir vísindalegs efnis, þar sem vér erum svo fámenrt
þjóð; en hitt hefði ekki verið óeðlilegt að meira hefði verið
þýtt af útlendum bókum, sem uppbyggilegar gæti verið fyrir
íslenzka alþýöu. Eflaust til þess að bœta að nokkru leyti.
úr þeirri þurrð á slíkri andans fœöu, sem á sér stað hjá þjóð
vorri, hefir Þjóðvinafélagið ráðizt í það árið sem leið að
kosta útgáfu bókar nokkurrar, er nefnist „Darwins-kenning'
um uppruna dýrategunda og jurta“ eftir G. Armauer Hansen
yfirlækni, sem er maðr norskr. Helgi Pétrsson, cand.
mag., hefir þýtt bókina og breytt henni að nokkru leyti.
Bókinni hefir þegar veriö fagnað af rödd einni hér fyrir vest-
an, og í sambandi við það fékk sá, er mótmælti henni heimæ
á íslandi, harðar ákúrur. Þaö á að vera þröngsýni eitt, sem
er því til fyrirstöðu að menn meti bók þessa,og með því þeirri
ákæru er auðvitað beint að hinum íslenzka kirkjulýð einkum,
er ekki úr vegi fyrir oss aS íhuga, á hverju hún er byggð.
Bókin sjálf sker úr því.
Tilgangrinn er, segir þýðandi í formálanum, að bókin sé
sem allra alþýSlegust, en til þess að geta verið það má húnt
elcki slá ryki í augun á fólki og telja því trú annaöhvort um
bláber ósannindi eða ósannaðar getgátur sem óskeikul vfs-
indi. En það gjörir hún þó, og skulum vér gjöra grein fyrir
því, að þetta er ekki staðlaus hleypidómr.
Fyrst viljum vér benda á þessa málsgrein á bls. 34:
,,Það verðr ekki tekið of skýrt fram, að þaS, sem nátt-
úrufrœðingar deila um í þessum efnum nú á tímum, er a 11 s
eigi þaS, hvort breytiþróun (evolution) hafi
áttsérstaðeðr eigi, heldr hitt, hvað það sé, sem
mestu hefir valdið um að hún varð og er. “
Af þessari staðhœfingu á lesandirm auðsjáanlega að draga