Sameiningin - 01.06.1920, Blaðsíða 15

175
jmng't; þeir eru hvektir, mótþróafullir; hver höndin hjá
þeim upp á móti annari. Lýðfrelsis-einingin, sem vér
a'tluðum að ;gefa þeim, er enn ókomin; sökin er ekki öll
hjá þeim, og vér vitum það. Frakkar hafa gleymt sínum
áhugamálum og liugsa nú ekki um annað en varnir gegn
Þjóðverjum. Bretar eru að verða þreyttir á öllum
glundroðanum þar í Norðurálfu; þeim hættir til að efast
um það, hvort stríðið hafi verið ómaksins vert. Um
Bandaríkin er það að segja, að vér værum allir búnir að
gleyma stríðinu, ef ekki væri dýrtíðin, og kröfur lier-
mannafélagsins um aukalaun fyrir herferðina. Hún er
í sjálfu sér játning um útkulnaðan áhuga, þessi uppbótar-
krafa- Eldíieitir hugsjónamenn eru sjaldnast að fjasa
um auka-þóknun — og þó logaði helgimóðurinn í brjóst-
um þessara sömu manna fyrir fjórum árum. Stundum
finst oss, að aldrei síðan sagnir hófust, hafi nokkur hrifn-
ing orðið eins feikilega sterk og víðtæk eins og sú, sem
hertók hjörtu manna fyrir fimm árum—þessi áhugi fyrir
nýjtim heimi, þar sem réttlætið ætti að búa. En hitt er
víst, að svo bráð-feigan eldmóð hafði sagan aldrei litið
áður. Norðurálfan liggur í blóði sínu, yfirkomin af
hungri, sundurflökuð af óeirðum; hver þjóðin skarar eld'
að sinni köku; eigingirni og harðstjórn ganga ljósum
logum; gömlu stjórnmálabrellurnar eru að lifna við aft-
ur; rangindi framin, lierafli dreginn saman á ýmsum
stöðum, og enginn kærir sig neitt—Bandaríkin allra sízt.
Þegar Bandaríkin drógust inn í styrjöldina, þá valt
önnur geisimikil ákefðaralda yfir England og Ameríku
áhugi fyrir svo nefndri “lýðstjórn í iðnaði”. Nýja
frelsið átti að ná til iðnaðarins ekki síður en stjórnmál-
anna. Með eldheitri sannfæring tjáðum vér vinnulýðn-
um það, að stríð þetta væri háð til þess að gefa honum
frelsi, og allur þorri verkafólksins trúði þeirri kenning
heitt og hjartanlega, og gekk svo vonglaður út í styrjöld-
ina. Yerkamaðurinn átti að eiga hlut í öllum fyrirtækj-
um, taka þátt í ráðsmensku þess iðnaðar, sem hann væri
við riðinn. Vinnukraftar hans áttu ekki að skoðast leng-
ur sem verzlunarvara, heldur sem innstæða í fyrirtækinu,
alveg eins og stofnSjóður vinnuveitandans. Þjóðina
dreymdi um iðnaðar-paradís. Auðmenn og verkamenn
áttu að ganga í bræðralag, taka höndum saman og hlúa
í bróðerni að heill þjóðfélagsins. Ekki þarf að endur-
taka þá lýsing hér. IJmræðurnar fyltu blöðin; kirkjurn-