Íslendingur - 29.12.1916, Blaðsíða 1

ISLENDINGUR.

I-#-#-#-#-#-
Ritstjórar: Ingimar Eydal og Sig. Einarsson — Akureyri, föstudaginn 29. desember 1916.
>-#-#-#-#• • • #-#-#-# -
»##•##♦ # # # # •-#-# • # # ■#-#-#-# • # • # # ####### •-♦
Bókasafnið opið þriðjudaga, fimtudaga,
laugardaga 5—8, sunnudaga 4—8.
Baejarfógetaskrifstofan opin virka daga
10—2 og 4—7.
Baejargjaldkeraskrifstofan opin virka daga
6—7, nema Iaugardaga 6—8.
íslandsbankinn opinn virka daga n—2.
Landsbankinn — — — u—?•
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka
daga, helga daga 10—12 og 4—7-
Pósthúsið opið virka daga 9—2 og 4—7.
sunnudaga 10—11.
1»íslendingurc kemur út einu sinni
í viku. Árgangurinn kostar 3 krónur
er borgist fyrir 1. júlí. — Upp-
sögn (skrifleg) bundin við áramót, er
ógild nema komin sje til annars hvors
; ritstjórans fyrir 1. okt., og sje kaup-
í andi skuldlaus við blaðið.
j Afgreiðslumaður blaðsins er hr. Hall-
j grímur Valdemarsson, Hafnarstræti 84.
i Nærsveitamenn eru beðnir að vitja
j blaðsins i Kaupfjelagsverslun Eyfirð-
j »nga.
Stjómarskifti.
• Þrír ráðherrar.
Þegar í þingbyrjun og enda strax
eftir kosningarnar fyrsta vetrardag,
vissu menn, að Einar Arnórsson
yrði aö fara frá völdum. Hafði hann
beðið svo algerðan ósigur viö kosn-
ingarnar,að það var svo langt frá
því aö hann gæti haldið stjórnar-
taumunum í sínum höndum af eig-
in ramleik, að stuðningur Heima-
stjómarflokksins reyndist ekki nægi
legur, þó sá flokkur væri jafnvel
öðrum flokkum sterkari á þingi.
En bæði fyrir þessar sakir og
eins vegna hins, að Heimastjórnar-
flokkurinn kaus nú að búa að sínu
eigin, þá voru stjórnarskifti óhjá-
kvæmileg, því enginn gat ætlast til
þess, að Sjáifstæöisflokkurinn færi
að styðja ráðherrann, eftir alt sem
á undan var gengið.
Nýja stjómin.
Þegar á þing kom, lá það fyrst
fyrir að hugsa um nýja stjórnar-
myndun. Er óhætt að segja, að
fyrsti hálfi máðuðurinn þessa 3
vikna þings hafi gengið í þref um
þetta atriði. Enginn einn flokkanna
var nægilega sterkur til þess að
geta myndað nýja stjórn, og sam-
komulagi var þá heldur ekki fyrir
að fara um neinn einn mann í ráð-
herrasessinn, þó Sigurður Eggerz
hafi staðið þar næstur.
Niðurstaðan varð því sú, að nauð-
synlegt þótti að fjölga ráöherrum,
og þar eð aðalflokkarnir eru 3 tals-
ins, verða ráðherrarnir einnig 3,
einn úr hverjum flokki, með frum-
varþi, sem lagt var fyrir þingið í
gær.
Á laugardaginn var, um kl. 9 s.
d., voru flokkarnir búnir að koma
sjer saman um ráðherraefnin:
Jón Magnússon, bæjarfógeti, af
hálfu Heimastjórnarfiokksins.
Björn Kristjánsson, bankastjóri,
af hálfu Sjálfstæðisflokksins, og
Sigurður Jónsson, bóndi í Yzta-
Felli, af hálfu Framsóknarflokksins.
Eitt skeið voru miklar líkur til
þess, að alþm. Benedikt Sveinsson
yrði kjörinn ráðherraefni Framsókn-
arflokksins, en það fórst fyrir, þeg-
ar á átti að herða, að undirróðri
Heimastjórnarmanna. Þótti þeim
helsti mikill sjálfstæðisbragur á nýju
stjórninni, ef Björn og Benedikt
ættu þar báðir sæti í senn.
Verkaskiftingin.
Jón Magnússon á að verða for-
sætisráðherra og hefir dómsmál,
kirkju- og fræðslumál með hönd-
um, með öðrum orðum þau mál,
sem hingað til hafa heyrt undir 1.
skrifstofu stjórnarráðsins; en heyrst
hefir, að sveitastjórnarmál eigi að
bætast við.
Björn Kristjánsson verður fjár-
málaráðherra og hefir þau mál með
höndum, sem heyrt hafa undir 3.
skrifstofu. Vilja margir, að undir þá
skrifstofu falli einnig bankamálin,
sem áður hafa heyrt undir 2. skrif-
stofu, en Heimastjórnarmenn kváðu
vera andvígir þeirri breytingu.
Sigurður Jónsson verður atvinnu-
málaráðherra og hefir þá á hendi
þau mál, sem heyrðu undir 2. skrif-
stofu, eða: verslunarmál, sjávarút-
vegsmál, landbúnaðarinál, sam -
göngumál, póst- síma- og vitamál og,
ef engin breyting verður í stjórnarráð-
inu, bankamál og sveitastjórnamál.
Nú á tímum er áreiðanlega mik-
ið undir því komið, að stjórn þess -
ara mála sje í góðum höndum og
takist vel.
Sigurður Jónsson hefir reynst
nýtur og áhugasamur maður í sam-
vinnumálum og haft þar ýms trún-
aðarstörf á hendi, en lítt reyndur
er hann sem stjórnmálamaður. Hef-
ir hann eigi fyr setið á þingi og
gegnir það furðu, að hann á gam-
als aldri treystist til að takast á hend-
ur jafn ábyrgðar og umfangsmikið
starf sem þetta.
Björn Kristjánsson er hinsvegar
þaulæfður þingmaður og viður-
kenna allir, að hann sje hinn mesti
atorkumaður að hverju sem hann
gengur, en óvæginn við mótstöðu-
menn sína, þegar því er að skifta,
og á hann því marga megna mót-
stöðumenn. En spá vor er sú, að
hann verði aðalmaður þessa ráða-
neytis um allar framkvæmdir.
Jón Magnússon hefir einnig ver-
ið lengi þingmaður og gegnt ýms-
um trúnaðarstörfum fyrir sinn flokk.
Hann mun vera einn með betri
lögfræðingum landsins, en atkvæða-
maður er hann eigi talinn að sama
skapi. Allir eru á sama máli um
það, að hann sje samvinnuþýður,
enda mun þess full þörf, ef þetta
ráðaneyti á að hafa langa framtíð
fyrir sjer. Hann barðist fyrir járn-
brautarmálinu og var framsögumað-
ur þess á þingi, en harðvítugasti
mótstöðumaður þess máls er Björn
Kristjánsson.
Jón Magnússon var í velferðar-
nefndinni, sem var í ráðum með frá-
farandi stjórn ,um bresku verslunar-
samningana, en Björn og Sigurður
munu báðir hafa haft mikið út á þá
samninga að setja.
í launamálanefndinni frægu átti
Jón Magnússon sæti síðastliðið ár.
Starf þessarar nefndar hefir, að von-
um, mætt megnum aðfinslum, en
afstaða þingsins í því máli er enn
eigi kunn, nema ef afstaða Heima-
stjórnarflokksins eigi að birtast í því,
að velja þann eina af nefndarmönn
unum, sem á þing komst, í mestu
hefðarstöðu landsins, fyrsta forsætis-
ráðherra íslands.
Látinn merkur Islend-
ingur í Höfn.
Látinn er I Kaupmannahöfn um átt-
rætt, Ólafur Johnsen, fyrrum yfirkenn-
ari í Odense, sonur Hannesar John-
sen, sonar Steingríms biskups Jóns-
sonar f Laugarnesi. Ólafur tók stúdents-
próf frá latínuskóla Reykjavíkur, og
embættispróf í fornmálunum, latínu
og grísku, við Kaupmannahafnarhá-
skóla. Að því loknu fjekk hann kenn-
araembætti við latínuskóla í Odense
í Danmörku og gegndi því embætti
um áratugi, að kunnugra sögn, með
frábærri samviskusemi og dugnaði.
Ólafur heitinn hafði miklar mætur
á /slenskum bókmentum og unni ætt-
landi sfnu heitt. Eftir að hann hafði
fengið lausn frá embætti, kom hann
sumar eftir sumar hingað til landsins
og dvaldi hjá ættingjum slnum í
Reykjavík. Han'n var óvenjulega prúð-
ur í viðmóti og varð hugljúfi hvers
manns, er kyntist honum.
Börn hans eru: Hannes, kapteinn
f landher Dana, og Sigríður, gift P.
O. A. Andersen forstöðumanni ríkis-
skuldaskrifstofunnar f Kaupmanhahöfn.
Friðarnóta Miðveldanna
er prentuð orðrjett í „Daily Mail"
13 þ. m. Skilmálarnir eru ekki
birtir, en í nótunni segir, að Mið-
veldin bjóði öllum hlutaðeigandi
þjóðum að koma saman til aðræða
um frið, og að þau fyrir þannfund
muni leggja fram tillögur til friðar-
skilmála, er tryggi Miðveldunum
heiðarlegan frið og frelsi til fram-
fara í löndum þeirra og sjeu jafn-
framt þess eðlis, að þeir tryggi var-
anlegan frið,
Heilbrigðismál.
Nú þegar deilunum út af sambands-
málinu er lokið, hafa stjórnmálamenn-
irnir snúið sér að innanlandsmálum.
Þeir hafa lofað þjóðinni gulli og græn-
um skógum; þeir vilja auka starfsfje
bankanna, bæta samgöngur og auka
mentun, hlynna að bændunum og lækka
laun embættismanna. En eitt gleymist
alveg. Það eru heilbrigðismálin, og
sjerstaklega einn þáttur þeirra—sótt-
varnir.
Vjer höfum ávalt átt það undir ná-
grannaþjóðunum, hvort sóttir bærust
hingað til lands eða eigi. Þær hafa
hingað til tekið skellinn af oss, og
gera það sennilega áfram. Þær hafa
alt sem til þess þarf, f besta lagi, en
nú hafa samgöngur aukist mjög á sfð-
ari árum, og það getur ætíð komið
fyrir að skæð sótt berist hingað til
lands. Hvernig erum vjer undir það
búnir? Fyrst er þá það, að eftirlit
með skipum, sem að landi koma, er
mjög lítilfjörlegt, það ber eigi sjaldan
við, að skipum, sem »sóttarflagg« hafa
uppi, eigi er sinnt, og verða skip-
verjar að rekast í>því að fá lækni út
á skip. Þetta eitt er afleitt og getur
haft ill eftirköst. Hitt er verra, að
sóttvarnarhúsin hafa enga þá eigin-
leika til að bera, sem slíkt hús má
prýða. Húsin sjálf hjallar, engin rúm,
engin baðker eða þvottaker, og loks
engin hjúkrunarkona, sem kann að
hjúkra. *)
Þá kemur það versta. Læknar hafa
engin tæki til—sem fljótast—að kom-
ast fyrir hvaða sjúkdóm er um að
ræða. Ekkert er til, ekki einu sinni
brúkleg smásjá, að jeg ekki tali um
annað. Læknirinn verðúr að bíða, ef
til vill, dag eftir dag eftir því að
sjúkdómseinkennin komi í ljós, en sá
tími getur orðið dýr.
Svarti dauði gengur f Liverpool á
Englandi, gekk í Suffolk 1905, í
Glasgow 1901 og í Portúgal 1899.
í Þýzkalandi veiktist piltur fyrir 3 ár-
um; fjekk kýli undir hendina, og var
skorið f. Kýlið þótti skrítið, gröftur-
inn var skoðaður f smásjá og kom
þá í Ijós að þetta var svarti dauði.
Nú var símað til Hamborgar—-þar lá
drengur af sama skipi—hann var dauð-
ur, en nú voru gerðar strangar varnar-
ráðstaíanir og tókst að hefta útbreiðslu
sýkinnar.
Hvernig hefði farið hjer á íslandi?
Því er fljótsvarað. Veikin hefði breiðst
* Þetta nær þó eigi til Reykjavíkur.
J^ýárskorf
fást í
mr s á p u b ú ð i n n i
og í prentsmiðju
Odds Björnssonar,