Íslendingur - 23.04.1920, Blaðsíða 1

Islendingur.
Ritstjóri og eigandi: Brynleifur Tobiasson.
6. árg. j
Akureyri, Föstudaginn 23. Apríl 1920.

20. tbl.

Sumarhugleiðingar.
Sumardagur-
inn fyrsfi.
Pað er sagt, «að
enginn vilji slna
barnæsku muna".
Sannar þessi máls-
háttur dramb og oflæti mannskepn-
unnar; en stundum lækkar hrokinn
og barnið í sál vorri hrósar sigri.
Og ætti pað eigi einmitt að brjótast
fram einna helzt á peim stundum,
er sjerstaklega eru tengdar viðkvæm-
um minningum barnæskunnar? Jú,
vissulega. Sumardagurinn fyrsti er
einn þeirra daga, er íslenzk börn
unna mest; hann er mesti eftirlætis-
dagur þeirra næst Jólunum. Oss fanst
ætíð góður vinur rfða í garð, þegar
Sumardagurinn fyrsti kom. Hann
kom llka með gjafir, sumargjafirnar,
sem vjer öll þekkjum. Og úr því
fór jafnan að birta yfir jörðunni og
hlýna í lofti. Grænum grösum tók
að skjóta upp úr jörðunni og dag-
urinn lengdist óðum. Svona var það .
og er það enn, því að þótt »hinni
öldruðu sveit* virðist heiminum
stöðugt hraka og Veðráttufariö versna,
verður að lfta svo á og má með
rökum sýna fram á, að minsta kosti
að því er kemur til veðráttufarsins,
að svo er eigi. En augu sumra
manna eru svo haldin, að þeir sjá
naumast sólina, þótt hún skíni í
heiði. —
Vjer, sem komin erum
af barnsaldri, hlökkum
eigi lengur til Sumardags-
ins fyrsta á sama hátt og
áður, en — það er jafnan nóg af
blessuðum börnum, sem þrá þennan
feginsdag af heitu hjarta. Þeim finst
sem þau stigi nýja fold fótum, er
Sumardagurinn fyrsti rennur upp.
Og það er ei undarlegt, þó að œskan
fagni vorinu. Vorgyðjan kemur i,með
sól í fangi og blóm við barm«. Hún
gleður æskuna — Allar raddir nátt-
úrunnar syngja dýrðlegan fagnaðar-
óð þrunginn himneskri gleði í faðmi
vorsins. Og barnið fær fullnægt sinni
fegurðarþrá, því að hvað getur feg-
urra enn yndislegt vor með nótt-
lausan dag?
Enn er að minna á gróður og
starf. Vorið bendir oss til starfa.
Gróðrarkrafturinn vekur til Iífs öll
þau frækorn, er legið hafa í mold-
inni í vetrarnæðingunum. Æskan er
starfhneigð. Barnið vill stöðugt hafa
eitthvað fyrit stafni.
Vjer íslendingar erum
að byrja að eiga með
oss sjálfir. Oss hefir þótt
hart í ári undanfariö. Vjer
höfum kveinað og kvartað. Og samt
erum vjer flestum þjóðuin hamingju-
samari. — Ógæfan hefir riðið með
tvo eða íleiri til reiðar um veröld-
Vorið og
æskan.
Jjjóðin og
vorið.
ina undanfarin ár, en vjer hjer »á
hala veraldar* sitjum í friðarskjóli,
eigum auðvitað við marga erfiðleika
að stríða, eins og gengur og gerist,
en heimtum fullveldi vort á þessum
árum. Þetta svonefnda fullveldi finst
sumum vera »orð, orð innantómt*,
en þeir munu þó vera fleiri, er fagna
og þykir vel hafa skipast um þetta
mál. — Einn hinn harðasti vetur er
um garð genginn. Og ýmislegt fyllir
menn kvíða, — en íslendingar mega
ekki kvíða, því að nú á eigi að vera
tími til neins annars en voryrkjunn-
ar á akri hins unga ríkis. Vjer er-
um fáir, en Iátum það eigi hrella
oss. Höfðatalan er eigi aðalatriöið,
Ef vjer vinnum kappsamlega, en þó
með allri forsjá, mun ísland blómg-
ast. Brennum þessi fornu vfsuorð
inn í hug og hjörtu landa vorra:
»Ár skal rísa
sás á yrkjendr fá
ok ganga sfns verka á vit.«
Vjer eigum að fá öllum mikið að
starfa. Og takmarkið á að vera, að
öllum geti liðið vel i landi voru. En
það sem mestu skiftir er það, að
vorið nái tökum á hjörium vorum. —
Til þess að það megi takast er eitt
ráð og það er þetta: Að ala þjóðina
upp í einum anda að einu verki, blása
henni í brjðst heilbrigðum lífsanda vor-
gleði og vorgróðrar. — Eitt hinna
yngri skálda vorra hefir sagt:
»E( þú velur þjer vorið til íylgdar
og vorið er sál þinni skylt
og vitirðu, hvað þú vilt,
þjer treginn lækkar
og trúin stækkar
og himininn hækkar.«
Trúin þarf að vaxa, trúin á Ouð.
föðurlandið og sjálfa oss. Ef hún er
nógu örugg, munum vjer vakin og
sofin starfa og starfið bera góðan
árangur. —
-.....— Allar þjóðir, sem kom-
Uppeldis- ist hafa upp á fegins-
málin. brekku svonef ndrar menn-
..... ingar, hafa lagt hina mestu
rækt við uppeldi barna og unglinga.
— Og það sem oss viröist næst
liggja er einmitt uppeldismál þjóð-
arinnar. Vjer þurfum samrwmi og
eigum að marka slefnu l þessu mikla
þjóðþrifamáli. En það fyrsta, sem
gera þarf til þess að koma þessu
máli á rekspöl, er að efla kennara-
mentun i landinu, magna fimleika i
skólum og utan þeirra og helzt
koma á hið fyrsta þegnskylduvinnu,
er vandað sje til sem bezt, svo að
hún nái tilgangi sfnum, þeim að
kenna mönnum hlýðni, samtök og
rjett vinnubrögð. — Hjer er fljótt
farið yfir sögu, en vjer munum bæta
það upp sfðar og minnast nokkru
gjörr á þessi þrjú stórmál, er nú
Æfintýri á gönguför
verður leikið
i síðasta sinn
nœstkom. Sunnudag,
kJ. 7 6. h. (opnað kl. 62)
Nánar á götuauglýsingum. Leikfjelagsstjórnin.
höfum vjer rjett lauslega drepið á,
nfl. skólamálið, iþróttir og þegn-
skylduvinnu.
Vjer væntum þess, að allir flokk-
ar hjer á Iandi sje oss sammála um(
að uppeldismálunum þurfi að koma
í annað horf en nú eru þau i, og
að fyrsta sporið til þess að hefja
þjóðina sje að fá æskunni gott veg-
nesti, efla þrótt hennar og þor, and-
legt og líkamlegt.
__________ Eitt af því, sem stend-
I ur þjóð vorri mest fyrir
mnan. j þrj{um_ er iöjuleysið.
“ E11 það væri ranglátt að
segja, að öll þjóðin sæti auðum
höndum. Fjöldi feðra og mæðra um
land alt og eigi síður upp til sveita
en í sjávarþorpum vinnur baki
brotnu nótt með degi, en æskulýð-
urinn þýtur burt frá starfinu heima.
Petta er rjett og sjálfsagt, ef erindið
að heiman er það, að afla sjer ment-
unar og námið er rækt af alúð og
áhuga, þvf að slík heimanför gerir
viðkomanda starfhæfari en áður var
hann. En sje erindið að heiman að
fá næði til að liggja í leti og ó-
mensku, stundum undir því yfir-
skyni að vera við nám, þá er mjög
ilt til þess að vita. Þeir ungir menn
og konur, er það aöhafast, er nú
var sagt, eru hreint og beint inutile
pondus terrae. — *
Það sem mest á ríður nú af öllu
oss íslendingum er að prjedika og
brýna fyrir oss ágæti starfsins.
Deyfð vor og eymd stafar mest
af þvf, að vjer þekkjum ei þann
kraft, er í oss býr. En ef vjer tökum
á krðftunum og herðum oss, munum
vjer sjá, að vjer eigum meiri höf-
uðstól í sjálfum oss enn oss hafði
nokkru sinni grunað. Það gerir oss
að meiri mðnnum aö starfa af alefli.
— Einn vinur vor kvað einu sinni:
»Það er fyrsta sporið á (ramans braut,
það er (ylsta vörnin í hverri þraut,
— en þó a( svo (áum þegin:
Að þekkja sjáifs sín þrek og mátt,
að þora að stefns nógu hátt . . .«
* óþörf þyngd jörðunni,
Hannes Hafstein segir einhvers-
staðar, að Iandið (ísland) sje eins
og órættur draumur eða óráðin gáta.
— Með sama rjetti má segja þetta
um þjóðina. — Vjer vonum, að
draumurinn rætist hið fyrsta og gát-
an verði leyst innan skamms;
Með þeirri von óskar
lslendingur
öllum lesendum sínum fjær og nær
gleðilegs sumars.
Samsöngurinn.
Hinn 19. þ. m. áttu bæjarbúar völ
á fágætri skemtun í samkomuhúsi bæj-
arins, en það var samsöngur 18 manna
karlakórs, undir stjórn Magnúsar Ein-
arssonar, organleikara.
Það eru mörg ár síðan »Hekla«
hætti að syngja, en nú hefir gamli
maðurinn aftur tekið sjer söngsprot-
ann í hönd og með þeirri sömu at-
orku og áhuga, sem Magnús hefir
stöðugt sýnt í þvf, að halda uppi
sönglist hjer í bæ, hættir hann Hk-
lega ekki fyr en hpnn hefir gert þenna
kór svo úr garði, að skipa megi hon-
um á bekk með »Heklu«, og þá tel
jeg vel farið. En M. E. á við mikla
crfiðleika að strfða. Margir þeir, sem
Magnús hefir yfir að skipa, eru lítt eða
með öllu óæfðir söngmenn, og það
sætir furðu, hve vel honum hefir tek-
ist að kenna þeim; en það má óefað
fullyrða, að fáum hefði tekist það bet-
ur.
Yfirleitt má segja, að öll lögin hafi
teki3t vel, nema »Nökken« (KjeruK),
og sum iögin tókust ágætlega, eins
og t. d. »Sveinar kátir* (Spohr), »Jeg
man þig énnþá* (Sigfús Einarsson),
»ög jeg vil ha’e mig en hjærtens
kær« (Söderman) og »Hvila vid denna
kíilla* (Bellman). Þó var bassinn helzt
til veikur aumstaðar, en það mun vera
af þvf að hann stendur á bekkjum
rjett íyrir neðan tjaldið, sem kæfir
tónana að nokkru. Þetta er auðvelt
að laga.
Það hlýtur að gleðja söngflokkinn,