Íslendingur - 09.08.1922, Blaðsíða 1

Talsími 105.
Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson.
Aðalstræti 16.

VIII. árgangur.
Akureyri, 9. Agúst 1922.
33. tölubl.
Tolllaga-
breytingar
Norðmanna.
Blaðið »Tíminn« staðhæfir með
fjölmælgi mikilli, að tollhækkun sú,
sem Stórþingið norska hefir nýlega
samþykt á innfluttu kjöti, sé aðal-
Iega miðuð gagnvart oss íslending-
um og sé hefnd fyrir tilslökunina,
sem Alþingi gerði í Spánarmálinu.
Aðrir fullyrða, að þessi hækkun sé
endurgjald fyrir Iandhelgisiögin, sem
hnekkja síldarveiðum Norðmanna
hér við land. Hvorug þessi stað-
hæfing hefir við hin minstu rök að
styðjast.
Tolllagafrumvarpið kom fyrirStór-
þingið áður en Alþingi hafði tekið
nokkra afstöðu til Spánarsamning-
anna og landhelgislögin aðeins í
frumvarpsformi. Tolllagabreytingar
höfðu lengi vakað bæði fyrir norsk-
um bændum og iðnaðarmönnum
I og auðvitað aðeins sem almenn
; verndartollapólitík, en ekki sem hefnd-
arpólitík, enda verður það augijóst
| við lestur þessara nýju tolllaga, að
þessu er þannig varið.
Þáð vita allir, að engar iðnaðar-
vörur eru fluttar héðan til Noregs,
en fullur helmingur tolllagabreyting-
ánna er tollhækkun á iðnaðarvör-
um. Flestallar járn- og steypivörur
fá stórum hækkaðan toll; eins gler-
vörur. Nema þessir nýju tollar frá
20 — 50% af verðmæti og er það
mun hærri hækkun en Iandbúnað-
arafurðirnar hafa orðið að sæta.
Helstu tollhækkanir á innfiuttum
landbúnaðarafurðum eru: Kartöflur
úr 50 aurv upp í kr. 1,25 pr. 100
kg., kjöt úr 10 aur. upp í 25 aur.
pr. kg., reykt kjöt og flesk úr 40
aur. upp í kr. 1,00 pr. kg., lifandi
peningur úr 5 aur. upp í 13 aur.
pr. kg. ef hann vegur yfir 240 kg.,
sauðfé úr 2 aur. upp í 13 aur. á
kind og stærri kvikfénaður (undir
240 kg.) úr 12 kr. upp í 30 kr. pr.
stykki. t>á er og settur tollur á inn-
flutt korn.
Af þessu getur hver og einn séð,
að íslenzkar afurðir eru ekki veiga-
mikill þáttur í þessum nýju toll-
lögum. Að sönnu ber því sízt að
neita, að kjöttollurinn kemur tilfinn-
anlega niður á íslenzkum bændum,
þar sem hann hlýtur að draga til
muna úr söht saltkjötsins íslenzka
í Noregi, þó hins vegar að héðan
hafi komið minstur hluti af kjöti
því, sem til Noregs hefir fluzt. En
á öðrum sviðum snerta tolllaga-
breytingarnar oss sania sem ekkert,
og því flónska að vera að halda
því fram, að tolllögin séu samin
með það sérstaklega fyrir augum,
að hefna sín á oss íslendingum.
Það, sem fyrir norsku löggjöfunum
vakir, er, að vernda heimamarkaðinn,
en ekki hefndir, — og kemur þetta
lögmál þeirra að meira eða minna
leytinu niður á öllum þeim þjóð-
um, sem við Noreg skifta.
co
Heilsuhæli Norðurlands
Og
Skógarsel sjúkrahússins.
Mér rann í skap, þegar eg í gær-
kveldi las grein Valdemars kollega
Steffensen í »Degi«. E{t samdi þá
í huganum grein á móti, skönnnótta
og líðilega, en setti hana ekki á
pappírinn. Eg lét reiðina gufa út,
og nú Ijómar dagur og sólin skín
inn um gluggann og mér er runn-
in reiðin nú, er eg tek pennann.
Pað er því ekki ætlun mín að fara
að skemta skollanum með neinurn
skætingi og skensi, heldur að eins
reyna að leiðrétta þann misskilning,
sem valdið hefir ágreiningi og
þykkju kollega míns.
Misskilningurinn er sá, að hann
hyggur mig vinna á móti Heilsu-
hæli Norðurlands með því að hafa
komið upp þessu litla sumarbyrgi
í Vaglaskógi, sem ætlað er berkla-
veikum mönnum. Þetta sumarbyrgi
er útbú Akureyrarspítala og á ekk-
ert skylt við Heilsuhæli Norðurlands.
Eg þóttist satt að segja hafa gert
svo nána grein fyrir tilætlun minni
með Skógarselið í næstsíðasta íslend-
ingi, að hver maður gæti skilið það.
Hvernig á þetta litla krýli, 4 manna
skýli, að verða hættulegt sem keppi-
rtautúr fyrir heilsuhæli? — 4 manna
útileguskáli til sumarbrúks!
Því fer fjarrí, að eg vilji vinna A
nwti Heilsuliœli Norðurlands. Þvert
d móti er mér Ahugamál, að það
komist á fót hið allra fyrsta, cn eg
hygg, að bezta ráðið til þess sé
að byrja smátt og bæta við eftir
því, sem þörfin knýr, til að gera
liælið stórt.
í stað þess að vinna liver á móti
öðrum vil eg, að við læknar allir
vinnum saman að því, að koma
hælinu upp.
Landlæknir vill, að hælið startdi
í nánd við Akureyri; með því móti
verði rekstur þess ódýrari og lík-
legra, að fljótt verði hægt að koma
því á fót,
Eg vil styðja þá tillögu og skal
strax benda á þann stað, sem eg
tel heppilegan. Það er gilið sunn-
an við bæinn, þar sem er nú Rækt-
unarstöð Norðurlands. Eg vil fara
fram á við Rœktunarfélagið, að það
eftirláti Heilsuhælinu þann fagra
reit og skapi síðan annan jafnfagr-
an einhversstaðar annarstaðar í
landi bœjarins.
Allir, sem hafa lesið greinar eftir
mig í blöðunum eða ritlinginn
»Mannskæðasta sóttin«, vita, að eg
hefi borið heilsuhælið norðlenzka
fyrir brjósti, og satt að segja veit
eg ekki, að aðrir hafi talað máli
þess betur. Þess vegna gramdist
mér, að V. St. leyfir sér að fullyrða,
að eg hafi verið andvígur málinu.
Hafi eg einhverntírna sagt eitthvað,
sem hefir komið honum á þá skoð-
un, þá get eg fullvissað hann um,
að meining mín nú er önnur og sú,
að nauðsynlegt sé að koma upp
norðlenzku heilsuhæli lúð allra fyrsta.
Það lítur svo út sem kollega mín-
um hafi vaxið í augum, hve spítal-
inn hefir verið stækkaður og að
hann telji, að Skógarselið geti verið
mjór en mikils vísir; — eg ræð
þetta af þeim niðrandi orðum, sem
hann fer um hvorttveggja og svo
sjálfan mig o. fi. Skal eg fúslega
játa, að margt er ekki eins fullkomið
og þar sem bezt er, en þó ekki
eias gagnslítið og hann heldur.
Vildi eg gjarnan hafa getað gert
betur það, sem til núnrm kasta hefir
komið.
St. má ekki halda, að mér sé neitt
áhugamál, að sjúkrahúsið dragi
sjúklinga frá hælinu. Eg hefi í
blaðagrein nýlega haldið því fram,
að ef útlit sé fyrir að sjúkrahúsið
verði óþarflega stórt, þegar hælið
er komið upp, þá megi minka það
og selja nýja viðauka þess, því það
er traust og vandað íbúðarhús.
Þessu vil eg enn halda fram, en
hins vegar eru litlar líkur að til
þess þurfi að koma, því sjúkrahúsið
verður naumast of stórt, þó jafnvel
stórt heilsuhæli komi hér nyrðra.
Það, sem St. skrifar um stærð
hælisins, er á engum rökum bygt.
Einkum vil eg finna að bollalegg-
ingum hans út af þeim 20 sjúkl-
ingum, sem hann segir að þurft
liafi að leita út úr landinu á erlend
hæli. Eg þori að fullyrða, að flestir
þeirra hefðu farið, þó fleiri hæli
væru hér á landi. Efnað fólk horfir
ekki í kostnaðinn við utanferðir, ef
þar er fremur batavon.
Mér þykir ieitt, ef við V. St. get-
um ekki orðið sammála í heilsu-
hælismálinu. Ef nokkuð tefur fyrir
því, þá er það helzt, ef við læknar
rífumst út af því. Eg skal fyrirgefa
honum þó hann kalli það kák hjá
mér, að vera að koma upp þessum
kofa í skóginum, en hann fer með
rangt mál, er hann heldur, að eg
hafi viljað spilla með því fyrir heilsu-
hælinu. Til samkomulags skal eg
bjóðast til að selja honum kofann
(ef eg fæ því ráðið) jafnskjótt og
hælið er komið upp.
Flest-allir, sem minst hafa á Skóg-
arselið við mig, hafa verið mér þakk-
látir fyrir þá tilraun. Þess vegna
þótti mér leitt og eg undraðist, er
koilega minn var þessu svo andvígur.
Þó St. með grein sinni ef til vill
dragi úr áhuga manna að styrkja
Skógarsel sjúkrahússins — þá gerir
það núnna til. Að vísu kemur meiri
kostnaður á rnínar herðar, en hvað
snertir þá aura, sem fyrir það týn-
ast úr mínurn vasa, segi eg þá líkt
og Ólöf forðum: »Ekki skal gráta
Björn bónda, heldur safna liði«. Eg
liefi sett mér að sætta mig við það
og skal reyna að standa uppréttur
eftir. Skógarsclið verður ekki drepið,
því það er konúð upp — sjúkling-
ar eru komnir þangað og láta vel
yfir vistinni þar. En nú er að koma
upp Heiisuhæli Norðurlands og skal
ekki standa á núnu liðsinni, ef menn
vilja treysta því, að eg fái nokkru
til leiðar konúð.
Annaðhvort er þessi tilraun mín
ineð Skógarselið kák eitt — ef til
vill frá þeim vonda — og fellur þá
um sjálft sig, svo eg hefi skaða
og skömm af, en sé tilraunin góð
og guði þóknatúeg, þá skulum við
taka ölln ofboð róiega og vona hins
bezta. Að svo mæltu kveð eg
kollega minn í bróðerni.
Akureyri 4. ágúsi 1922.
Stgr. Matthíasson.
oa
Stj’órnskipulaga-
breytingar.
Flestir þeir, sem um stjórnmál vor
hugsa, munu linna sárt til þess, að
ýmislegt það, sém afráðið og fram-
kvæmt er, á iöggjafarsviðinu, er bæði
vanhugsað og núslukkað, án þess að
gcra sér fulla grein fyrir því, í hverju
meinsenidin liggur. Hreyfir sér sama
óánægjau utanþings og inuati. Hinir
fyrri, þjóðarheildin, kenna það venju-
lega ótrúmensku og dáðleysi fuíltrú-
anna, en hinir síðari, þingmenn sjálfir,
kvarta yfir andstæðum í hugsanagangi
a